Neruda ( نرودا)

منتقد : اولگ ایوانوف

"نرودا" بیشتر یک فیلم نرودایی است تا فیلمی درباره ی شخص پابلو نرودا. پابلو لارین در این اثر آشکارا برای به تصویر کشیدن شخصیت پست مدرن بزرگترین شاعر تاریخ شیلی ، در کنار حقایق ، دست به دامان افسانه ها شده و سعی کرده با زبانی گستاخانه ، جنبه های مختلف زندگی این هنرمند پیشرو را روی پرده ی سینماها بیاورد.گیلرمو کالدرون در فیلمنامه ی خود تلاش کرده نگاه قضاوت گونه ی خود را از اثر برداشته و فقط به بازگویی اتفاقات بپردازد و در این راه از سنت مرسوم در آثار ادبی آمریکای لاتین ، یعنی رئالیسم جادویی نیز بهره برده است. بدین ترتیب که با ترکیب زیرکانه ی واقعیت و تخیل به روایت تاریخ خشونت بی وقفه در منطقه و نسل کشی مردم بومی توسط دولت های دیکتاتور پرداخته و احوالات طیف های مختلف سیاسی را در خلال جنگ سرد توصیف می کند.در سال 1948 ، سناتور نرودا در حالی که به یک نماد ملی تبدیل شده و در کنار همسر نقاشش ، دلیا دل کاریل آرژانتینی در یک خانه ی مجلل زندگی می کند ، دست به یاغی گری زده و موی دماغ حکومت می شود. نمایش وضع زندگی پر زرق و برق نرودا ، یک پارادوکس جدی را نسبت به آنچه که از وی شنیده ایم در ذهنمان بوجود می آورد. آنها با وجود وضعیت دیگر هم کیشان خود ، همچنان بسیار ثروتمند هستند اما پس از اینکه حزب کمونیست از طرف رئیس جمهور ویدلا غیر قانونی اعلام می شود ، آنها نیز مجبور می شوند به قدرت و ثروت خود پشت پا بزنند.بخش عمده ای از فیلم به زندگی زیرزمینی این زوج در شیلی می پردازد. دل کاریل که از کودکی در ثروت و نعمت پرورش یافته با شرایط بوجود آمده ، به مرور زمان بردباری خود را از دست می دهد اما در عوض ، نرودا که اصالتش به طبقه ی کارگری باز می گردد ، با تلاشی قهرمانانه ، زندگی مجللش را در وضعیت جدید نیز حفظ کرده و با وجود اینکه دوستان او و اعضای حزب کمونیست ، توسط آگوستو پینوشه دستگیر و به اردوگاه های کار اجباری فرستاده می شوند ، وی هیچگاه زرق و برق زندگی و لذتی که از آن می برد را ترک نمی کند.لارین در اینجا با وارد کرد اسکار پلوچونو به فیلم ، نرودا را در چارچوب یک داستان کارآگاهی قرار می دهد و در ادامه ، یک بازی موش و گربه ای بین پلوچونو و نرودا آغاز می شود و هر چه که از زمان فیلم می گذرد ، بیشتر به ویژگی های پارانویا گونه ی کارآگاه پلوچونو و درگیری های ذهنی وی پی می بریم. با اینکه شخصیت پلوچونو بر اساس یک شخصیت واقعی در همان دوران شکل گرفته اما در این فیلم ، برای انعکاس برخی از مقاصد کارگردان ، شخصیت و سرنوشت وی دچار تغییراتی شده است تا بدین وسیله از طریق پلوچونو به احساس فردگرایی نرودا و تصور اینکه سرنوشت جهان وابسطه به امیال شخصی اوست پی ببریم.در "نرودا" با دو شخصیتی طرفیم که حاضر به باج دادن نیستند. پلوچونو که خود را تجسم قانون می داند و نرودا که بر اساس خودشیفتگی بی پایانش ، خود را چیزی فراتر از قانون می پندارد. لارین با نمایش این دوگانگی ساختگی ، به شکل خودخواسته ای فیلم را به سمت هجو آمیز بودن می برد تا جایی که مبارزه ی نرودا با فاشیسم را به عنوان یک بازی سرخوشانه با عواقبی مرگبار معرفی می کند و خود نرودا نیز زمانی متوجه خطرات آن می شود که دیگر بسیار دیر شده است.لارین در این اثر ، از نرودا به عنوان یک لنز استفاده می کند تا از درون آن به مشاهده ی چگونگی پیدایش فاشیسم پس از جنگ در شیلی  که در نهایت به سرنگونی حکومت کمونیستی سالوادور آلنده و ظهور دیکتاتوری پینوشه منجر شد بپردازیم و با اتخاذ نگرش سیاسی دوسوگرا ، این مقطع مهم از تاریخ ملی شیلی و میراث پیچیده ی آن را به نظاره بنشینیم. روایت فیلم ، هم از دیدگاه نرودا و هم از دیدگاه پلوچونو به عنوان دو راوی غیر قابل اعتماد که دارای ایدئولوژی سیاسی متضادی هستند نیز حالتی کنایه آمیز به اثر می بخشد. در کنار آن ، نمایش صحنه هایی از پینوشه و اردوگاه های کار اجباری و تعدادی از صحنه های طنز و غم انگیز دیگر ، "نرودا" را به اثری حاصل همنشینی کمدی و تراژدی در کنار هم تبدیل می کند. لارین با استفاده از این ویژگی و در کنار آن ، استفاده از ساختار چند آوایی ، این  مفهوم را می رساند که بررسی جنبه های مختلف تاریخ شیلی و خشونت دیوانه وار آن تنها از این طریق میسر است.پس از تماشای فیلم "نرودا" این احساس به مخاطب دست می دهد که چه از منظر زیبایی شناسانه و چه دیدگاه های سیاسی ، گویی اثری از روبرتو بولانو ، نثرنویس مشهور شیلیایی و جانشین خلف نرودا را مطالعه کرده است. یا مثلاً اثری از لوئیس بورخس که خود او نیز نخستین نویسنده ی پست مدرن آمریکای لاتین و البته بزرگترین آنها به حساب می آمد. آنها نیز همچون این فیلم ، با داستان های پلیسی و آثار بازیگوشانه ی خود ، در تلاش بودند تا گذشته ی تراژیک آمریکای لاتین و خونریزی ها و نا آرامی های مدنی این منطقه را به آیندگان منتقل کنند.در پایان می توان گفت ، "نرودا" اثری سیاسی ، رمانتیک و بازیگوشانه است که اگر خود پابلو نرودا هم به تماشایش می نشست ، قطعاً از آن لذت می برد. این فیلم ، شاهکاری جدی و در عین حال خنده دار است که ضمن نمایش مقاومت های شاعر برنده ی نوبل در برابر ظلم و استبداد ، به شکل زیرکانه ای حس خلل ناپذیری و خودبینی وی را نیز به سخره می گیرد. با این همه ، لارین در طول فیلم ، هیچگاه شکوه ، شجاعت و نبوغ نرودا را انکار نمی کند.