سید جعفر مرتضی عاملی عالم دینی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع، سیره‌نگار شیعی و از عالمان حوزه علمیه قم و لبنان بود. وی کتاب‌هایی در زمینه سیره اهل بیت تالیف کرده که الصحیح من سیرة النبی الاعظم و مأساة الزهراء از جمله این آثار است.
از فعالیت‌های مهم جعفر مرتضی در سال‌های اقامت در قم، می‌توان به پژوهش در زمینه‌های مختلف تاریخ و عقاید شیعه، راه‌اندازی «منتدا» یا «مدرسه علمیه جبل عاملی ها» و تدریس برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس اشاره کرد. وی در همین سال‌ها از تدریس، ارائه مشاوره‌های تحقیقاتی و ایجاد شرایط مناسب برای تحصیل طلاب لبنانی نیز غافل نبود. مرتضی طی ۲۵ سال سکونت در شهر قم ضمن حمایت و تربیت طلاب لبنانی در صورت ضرورت به حمایت ایدئولوژی انقلاب اسلامی پرداخت و مباحثی در حکومت از سیره اهل بیت تدوین نمود.
وی اواخر سال ۱۹۹۳م پس از ۲۵ سال اقامت در قم، به سوی وطن خود رهسپار شد و تلاش‌های علمی، پژوهشی و تربیتی خود را در جنوب لبنان که آن زمان در اشغال اسرائیل بود ادامه داد. وی در این سال‌ها علاوه بر پژوهش در زمینه تاریخ و تأسیس مرکزی تحقیقاتی در بیروت، به برگزاری جلسات مختلف برای جوانان شیعه لبنانی همت گماشت و از این راه، نسلی از فعالان مذهبی در میان شیعیان لبنان به وجود آورد. یکی از مهمترین اقدامات او در مسیر آموزش مبانی اعتقادی، تأسیس حوزه علمیه‌ای در سال ۱۳۷۷ش در شهر بیروت است. دفاع از امامت و ولایت و تلاش مستمر در پاسخگویی به شبهات اعتقادی، از اقدامات وی در سال‌های اقامت در لبنان است.
آیت‌الله علامه سید جعفر مرتضی عاملی در عصر حاضر یکی از برجسته‌ترین سیره‌نگاران در جهان اسلام بود. روش اجتهادی او در تاریخ و سیره‌نگاری، طرحی نو در حوزه‌های علمیه و همچنین در میان پژوهشگران علوم دینی درانداخت.
آثار علامه در حوزه تاریخ البته در میان دیگر شاخه‌های علوم دینی نیز تأثیرگذار بود. به طور کل به باور بسیاری از منتقدان آثار علامه سید جعفر مرتضی در دفاع از حریم تشیع و معارف قرآن و اهل بیت علیهم السلام و نیز پیراستن و تصحیح دیدگاه‌ها نسبت به حوادث و رویدادهای تاریخ اسلام جایگاه بلندی دارند.
تتبّع وسیع، ارزیابی دقیق، ریشه‌یابی هوشمندانه از حوادث و سیر آنها، تحریف زدایی و نمایاندن حقایق و واقعیت‌ها، نشان دادن دست‌های جعل و تحریف و افشای چهره‌های مزوّر و فریبگر، از ویژگی‌های برجسته آثار استاد است. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم سیره نگاری علامه مرتضی عاملی در تسلط زیاد او به منابع کهن بویژه منابع اهل سنت است. یکی از دلایلی که علامه در پاسخ به شبهات مطرح شده ــ بویژه در عصر جدید توسط سلفی‌ها ــ موفق عمل کرده همین بهره بردن از منابع مذاهب مختلف است و به همین دلیل نیز آنها نتوانسته‌اند هیچ ردیه‌ای بر آثار علامه بنویسند. علامه تعصبی به استفاده صرف از منابع شیعی ندارد و می‌توان گفت که تسلط او بر منابع اهل سنت نیز مثال زدنی است.
علامه سیدجعفر مرتضی عاملی از برجسته‌ترین سیره نگاران جهان اسلام بود
به گزارش خبرگزاری مهر، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با صدور پیامی درگذشت علامه سید جعفر مرتضی العاملی را تسلیت گفت و اظهار داشت: وی یکی از برجسته ترین سیره نگاران جهان اسلام به شمار می آید که روش اجتهادی او در تاریخ و سیره‌نگاری، طرحی نو در حوزه‌های علمیه و همچنین در میان پژوهشگران علوم دینی درانداخت.ابوذر ابراهیمی ترکمان دراین پیام آورده است: ارتحال عالم جلیل القدر، آیت الله سید جعفر مرتضی العاملی موجب تاسف و تاثر شد. این دانشمند بزرگ در عصر حاضر یکی از برجسته ترین سیره نگاران جهان اسلام و همچنین یکی از مورخان برجسته شیعی در گرایش تاریخ صدر اسلام بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه این پیام می افزاید: علامه العاملی را می توان بعنوان یکی از عوامل اصلی احیای تاریخ در حوزه های علمیه یاد کرد.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خاطرنشان کرد: علامه با تألیفات و پژوهش‌های خود کتابخانه اسلامی و عربی را غنی کرد و با درگذشت وی، حوزه‌های علمیه و مراکز دینی یک فقیه و محقق بزرگ را از دست داد.
ابراهیمی ترکمان در ادامه این پیام ضمن تسلیت به مراجع عظام تقلید، رهبر معظم انقلاب اسلامی، علما و فضلای حوزه های علمیه، برای ایشان علو درجات و برای بازماندگان صبر جمیل و اجر جزیل از درگاه الهی مسئلت کردند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از پیام خود با بیان اینکه بدون تاریخ نمی توان به مطالعه اسلامی پرداخت، افزود: آثار علامه به موضوعات خاص که در تاریخ کمتر به آن پرداخته شده توجه دارد نظیر آنچه در نگین انگشتری پیامبر و ائمه اطهار (ع) نوشته شده بود.
ابراهیمی ترکمان همچنین، فعالیت های میان رشته ای را یکی دیگر از وی‍ژگی های آثار سید مرتضی عاملی دانست و گفت: دانشمندان در گذشته هر یک در یک علم سررشته داشتند در حالی که امروز نگرش های جدید به وجود آمده و ما در آثار علامه ترکیب تاریخ و کلام را شاهد هستیم.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه این پیام، گستردگی منابع، حجم مراجعات و مواجه اجتهادی با منابع از دیگر وی‍ژگی های آثار علامه مرتضی عاملی برشمرد که همواره به آن پرداخته شده است.
مقرر شده عباس خامه یار رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان به عنوان نماینده ابوذر ابراهیمی ترکمان و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در مراسم تشییع و تدفین و دیگر مراسم مختلف زنده یاد آیت الله سید جعفر مرتضی العاملی شرکت کند.
