مطابق با الزاماتی که برای شبکه ملی اطلاعات تعریف شده، موضوع عدم اتکا به شبکه های خارجی، اختیار کامل فنی و ایجاد ظرفیت برای شکل گیری خدمات بومی در لایه های مختلف مورد توجه قرار گرفته تا این شبکه به نحوی متناسب با نیازهای کاربران طراحی شود که خدمات بومی و اختصاصی روی آن به صورت مستقل از اینترنت، قابل ارائه و دریافت باشد.
حال با توجه به محدودیت دسترسی پیش آمده در شبکه اینترنت کشور، شواهد نشان می دهد که شبکه ملی اطلاعات تا حدودی توانسته با محورهای فوق سازگار باشد و به نوعی به نیاز کاربران در این موارد، پاسخ دهد. چرا که هم اکنون شبکه ملی اطلاعات با مدیریت مستقل کاملا داخلی در حال فعالیت است و خدمات بومی آنلاین نیز توانسته اند تا حد زیادی نیازهای اولیه کاربران را پاسخگو باشند.
در حال حاضر امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم روی شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و ارائه دهندگان خدمات محتوایی، پیام رسان ها، فروشگاههای اینترنتی، بازارهای اپلیکیشن بومی، سرویس دهندگان حمل و نقل آنلاین، سایتهای دولتی و سرویس دهندگان بانکی در حال حاضر در دسترس قرار دارند و اختلالات مقطعی برخی خدمات دهندگان نیز به دلیل وابستگی به گوگل و اتصال API آنها به اینترنت، در حال رفع شدن است.
بیشترین نیاز کاربران اینترنت را می توان در دسترسی به خدماتی مانند پیام رسان ها، حمل و نقل و تاکسی آنلاین، مسیریاب‌ها و نقشه، فروشگاههای اپلیکیشن، اپلیکیشن های بانکی و پرداخت، سرویس های محتوایی مانند نمایش فیلم، موتور جستجو و ایمیل ، خرید و فروش اینترنتی و کسب و کارهای آنلاین، تقسیم بندی کرد.
هم اکنون با وجود محدودیت در دسترسی به شبکه اینترنت، بسیاری از این خدمات بر بستر شبکه ملی اطلاعات قابل ارائه هستند و شواهد نشان می دهد که استارت‌آپها و کسب و کارهای آنلاین با وجود اینترنت داخلی، فعال بوده و کاربران می توانند نیاز خود را از طریق آنها برطرف کنند.
پیام رسان های بومی جایگزینی برای تلگرام و واتس اپ
درحالی که هم اکنون امکان دسترسی به سرویس دهنده های خارجی مانند واتس اپ و تلگرام حتی به واسطه فیلترشکن نیز وجود ندارد، شبکه ملی اطلاعات این امکان را فراهم آورده تا کاربران بتوانند میزان پاسخگویی و کاربرد پیام رسان های بومی را تست و آزمایش کنند.در حال حاضر پیام رسانهایی مانند بله، گپ، آی گپ، ایتا، ویسپی، سروش و بیسفون در شبکه ارتباطی کشور فعال هستند و خدمات مختلفی در حوزه پیام رسانی ارائه می کنند.
این ابزار ارتباطی که بر بستر شبکه ملی اطلاعات در دسترس قرار دارند، هر یک به نوعی نیاز کاربران را در امکان ارسال پیام، تماس صوتی، ایجاد کانال و تراکنش مالی برطرف می کنند و جایگزین مناسبی برای پیام رسان های خارجی هستند. البته این شبکه های موبایلی هنوز امکان تماس تصویری را فعال نکرده اند.
تاکسی های اینترنتی بدون وابستگی به اینترنت
وضعیت سرویس دهی تاکسی های اینترنتی و حمل و نقل آنلاین نیز نشان می دهد که این سرویس دهندگان توانسته اند بدون وابستگی به شبکه اینترنت و از طریق زیرساختهای شبکه ملی اطلاعات، به سرویس دهی خود ادامه دهند.اگرچه در مقطعی ارائه خدمات از سوی این اپلیکیشن ها با اختلالات مقطعی همراه بود اما در حال‌حاضر وضعیت خدمات رسانی این کسب‌وکارها به وضعیت پایدار رسیده است. از آنجایی که تا پیش از این بخشی از IPهایی که برخی از این کسب‌وکارها استفاده می‌کردند خارجی بود، در زمان محدودیت دسترسی به اینترنت دچار مشکل مقطعی شدند اما هم اکنون با جابجایی آدرسIP به داخل کشور، مشکل ارتباطاتشان حل شده است.
از این رو سرویس های تاکسی آنلاین این امکان را فراهم کرده اند تا کاربران با اتصال به شبکه داخلی از آنها استفاده کنند.
مسیریاب هایی که جای ویز را گرفتند
وابستگی کاربران ایرانی به نرم افزار مسیریاب «ویز» با سرویس های کارآمد بومی روز به روز کاهش می یابد. هم اکنون نیز با توجه به نبود اینترنت، این سرویس های بومی به راحتی کاربران را به سمت مسیر مورد نظر هدایت می کنند.اپلیکیشن های بومی «بلد» و «نشان» که در حوزه مسیریابی و نقشه فعال هستند می توانند در بستر شبکه ملی اطلاعات، جایگزینی برای اپلیکیشن خارجی «ویز» و گوگل مپس باشند.
لزوم قطع وابستگی به موتور جستجو، ایمیل و مرورگر خارجی
با وجود شبکه ملی اطلاعات لزوم قطع وابستگی به موتورهای جستجو، ایمیل و مرورگر خارجی احساس می شود و ظرفیت سازی در این بخش به عنوان خدمات پایه کاربردی در شبکه ملی اطلاعات کاملا ضروری است چرا که شواهد نشان می دهد جویشگرهای بومی و ایمیل های ایرانی، آنطور که باید کاربردی نبوده و پاسخگوی نیاز کاربران نیستند.قطع وابستگی به موتور جستجوی گوگل با سرویس های بومی مانند «پارسی جو» و «یوز» قابل تحقق است. اگرچه این سرویس دهنده ها هنوز نتوانسته اند آنطور که باید نیاز کاربران را در حجم وسیع پاسخگو باشند اما بخشی از این ناتوانی در پاسخگویی را باید به عدم مراجعه کاربران به این سرویس دهنده و ارزیابی میزان تاب آوری آن ها مربوط دانست.
در زمینه ایمیل نیز سرویس دهنده ایمیل «ایران دات آی آر» به عنوان جایگزینی برای ایمیل هایی مانند گوگل و یاهو می تواند فعالیت کند و این مستلزم آن است که ظرفیت این سرویس، برای این حجم از کاربران قابل اتکا باشد.
در کنار این خدمات، مرورگر بومی «ساینا» نیز می تواند مرورگری برای جایگزینی با اینترنت اکسپلورر، موزیلا و کروم باشد.
فعالیت امن اپلیکیشن های پرداخت بر بستر شبکه ملی
بررسی ها نشان می دهد که اپلیکیشن های خدمات بانکی و پرداخت در کنار سایتهای داخلی بانک ها و خدمات دولتی در سایه شبکه ملی اطلاعات برقرار هستند و امکان پرداخت امن بر این بستر بدون وابستگی به اینترنت، فراهم است.همچنین اپلیکیشن های سرویس دهنده محتوا مانند فیلم، سایت های داخلی خرید و فروش کالا و کسب و کارهای اینترنتی که پیش از این میزبانی خود را به داخل کشور منتقل کرده بودند نیز در شرایط فعلی می توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
