کسی نمی‌داند دقیقا از چه زمانی داشتن شماره رند نماد تشخص و برازندگی اجتماعی تلقی شد، اما چند سالی است که دایره مالکیت چنین شماره‌هایی دیگر از خط تلفن و پلاک ماشین و ... عبور کرده و به دست بردن در تاریخ صدور شناسنامه فرزندان رسیده است.

داستان از کجا شروع شد؟

متولدین دهه شصتی که حالا در زمره والدین قرار دارند خوب یادشان هست که زمانی پدر و مادر‌ها برای اینکه فرزندشان زودتر مدرسه رفتن را شروع کند از طریق سازمان ثبت احوال تاریخ صدور شناسنامه اولادشان را پس و پیش می‌کردند؛ اینطوری بود که تا سال‌های سال در شناسنامه بسیاری از نوزادان تاریخ تولدی غیر از تاریخ واقعی زایمان مادرانشان ثبت شد، بی آنکه نیازی به خون و خون ریزی باشد.

اما این روال چندان پایدار نبود، سازمان ثبت احوال از مقطعی به بعد حساس شد و واکنشش را با سختگیری مقررات صدور شناسنامه نشان داد و اینطوری بود که دیگر والدین نمی‌توانستند در تاریخی غیر از روز زایمان برای نوزادشان درخواست شناسنامه بدهند؛ نقطه عطفی که باید از آن به عنوان سرآغاز گشوده شدن پای تیغ جراحی سزارین به ثبت احوالات سجلی نوزادان یاد کرد.

تقریبا از دهه ۹۰ به بعد بود که هر سال در روز‌هایی که عدد تقویمیشان با شماره ماه و رقم آخر سال جور بود؛ تقاضا برای وقت سزارین مادران باردار و صدور شناسنامه نوزادان تازه تولد یافته افزایش چشمگیری می‌یافت؛ براین اساس در یک دهه گذشته روز‌های ۱-۱-۹۱، ۲-۲-۹۲، ۳-۳-۹۳، ۴-۴-۹۴، ۵-۵-۹۵، ۶-۶-۹۶، ۷-۷-۹۷ و ۸-۸-۹۸ به ترتیب ایامی بودند که به گواهی اخبار منتشر شده درصد قابل توجهی از والدین برای زایمان نوزدانشان به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مراجعه کرده اند؛ بر همین قیاس و در ادامه ترویج هنجار‌هایی از این دست دور از انتظار نیست که امسال والدینی باشند که بخواهند فرزندشان در رند‌ترین روز قرن یعنی ۹-۹-۹۹ متولد شوند؛ هرچند گمان می‌رفت که در نتیجه شیوع کرونا امسال تا حد زیادی از این اشتیاق کاسته شود، اما شواهد و نشانه‌های موجود بیانگر آن است که با وجود افزایش تلفات روزانه کرونا و نوسانات‌های اقتصادی و نیز سختگیری‌های وزارت بهداشت، هنوز آتش چنین میلی در وجود شماری از خانوار‌ها شعله‌ور است.

تقاضای زایمان رند از منظر اقتصادی

بیشتر مردم حساب دوره بارداری را با شمردن ماه‌ها دارند و این دوره هرگز از ماه نهم فراتر نمی‌رود؛ در عالم پزشکی، اما با شمارش هفته مشخص می‌شود که چه میزان از دوران بارداری سپری شده است. در وضعیت عادی زایمان اتفاقی است که در هفته‌های سی و هفتم تا چهلم اتفاق می‌افتد؛ برای آنکه نوزادی در تاریخ مدنظر والدینش متولد شود راهی غیر از زایمان غیر طبیعی و عمل جراحی سزارین نیست؛ مطابق تعرفه‌های پزشکی سال ۹۹ وزارت بهداشت، انجام این عمل جراحی در مراکز دولتی، خیریه و خصوصی چیزی بین ۶ تا ۸ میلیون تومان یا حداکثر ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد. اما در بازار غیررسمی هزینه‌ها بسیار فراتر از اینهاست که مصداق آن هم ادعای یک پرستار است که خبرنگاری در توئیت خود به آن اشاره کرده است: «خانواده‌ای برای تولد فرزندشان در ساعت ۰۹:۰۹ روز ۹۹/۹/۹ یکصد و ۳۰ میلیون تومان پول رزرو اتاق عمل داده‌اند!»

مطابق روال مرسوم مادران پابه‌ماهی که قرار است به شکل سزارین زایمان کنند دست کم از یک ماه جلوتر با هماهنگی پزشک متخصص برای نوبت گیری به مراکز درمانی و بیمارستانی معرفی می‌شوند.

از زمانی که رندی تاریخ تولد نوزادان در جامعه متداول شد، صف نوبت هم برای زایمان در روز‌های خاص سال هم طولانی‌تر شد؛ اتفاقی که می‌توان آن را از منظر عرضه و تقاضای علم اقتصادی اینطور تبیین کرد: محدودیت ظرفیت پذیرش مراکز درمانی از یکسو و افزایش اصرار‌ها برای زایمان در روز خاصی از سال باعث شکل‌گیری نوعی رقابت میان متقاضیان می‌شود؛ مزایده‌ای غیر رسمی که هرکس در آن پیروز شود باید به نسبت روز‌های عادی، هزینه مالی تمام شده بیشتری را پرداخت کند.

اتفاقی که هرچند تعرفه‌های تعیین شده وزارت بهداشت مانع از افتادنش به شکل مرسوم شده است، اما در وادی عمل مدام به این صورت در حال رخ دادن است: درست است که در سایه تعرفه‌های رسمی، هزینه زایمان سزارین و مراقبت‌های بعد از عمل از سقف معینی بیشتر نمی‌شود، اما چون وضع حمل در حالت غیر عادی اتفاق افتاده با تشخیص پزشک معالج، مادر و نوزاد باید تا مدت معینی در بیمارستان بستری و تحت مراقبت باشند؛ هرچه باشد در عمل سزارین نوزاد به صورت پیش از موعد و غیر طبیعی متولد شده و برای همین ممکن است هر آن سلامت مادر و فرزند در معرض خطر باشد؛ واضح است که در این شرایط مراقبت بهترین راه تضمین سلامت است و صد البته برای دسترسی به آن باید هزینه بیشتری از جیب پرداخت، هزینه‌ای که بر اساس برآورد‌های منابع خبری اقتصاد ۲۴ ارزش ریالی یک شب آن‌ها به اندازه همان تعرفه آزاد عمل جراحی سزارین هزینه دارد. به علاوه همین منابع، از تدارکات ویژه‌ای خبر می‌دهند که در برخی بیمارستان‌های خصوصی برای زائو، نوزاد و همراهانشان در نظر گرفته شده است؛ از آذین بندی و فیلمبرداری به سبک مراسم عقد و عروسی و جشن تولد گرفته تا اتاق‌هایی که به صورت‌های VIP و VVIP و... برای اقامت اختصاصی مادر و نوزاد درنظر گرفته شده است.

والدینی که بی‌خیال نمی‌شوند

در چند سال گذشته این پدیده هرچه بیشتر رنگ و بوی هنجار به خود گرفته است، حساسیت‌های اجتماعی نیز نسبت به آن افزایش یافته به طوری که از حدود دو ماه مانده به رند‌ترین روز سال ۹۹ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بخشنامه‌ای سختگیرانه، ضوابطی جدید را برای زایمان سزارین در روز موعود ۹-۹-۹۹ تعیین کرده است: در تمامی مراکز بیمارستانی، تمامی زایمان‌های سزارینی که قرار است در روز نهم آذرماه امسال انجام شوند باید توجیهی پزشکی داشته باشند، پرونده‌های تمامی سزارین‌ها بررسی خواهند شد و اگر زایمان غیر طبیعی به دلیل غیر پزشکی اتفاق افتاده باشد به وضعیت عوامل متخلف رسیدگی خواهد شد.

با وجود این تدابیر پیشگیرانه، ظاهرا عزم شماری از پدر و مادر‌ها هنوز جزم است تا به هر قیمتی موجبات تولد زودرس فرزند دختر یا پسرشان را برای رند‌ترین روز قرن حاضر فراهم کنند، والدینی تا به اینجا گوششان به نصحیت هیچ پزشک و مشاوری بدهکار نبوده و اصلا باور ندارند که در دوران بارداری رشد جنین در شکم مادر موقعیتی شبیه به میوه روی درخت را دارد و نباید آن را پیش از موعد چید و متوجه نیستند که در زایمان‌های غیر طبیعی به مراقبت‌های بیشتری نیاز هست و در وضعیت کنونی آنقدر فشار بر روی کادر درمانی سنگین وجود دارد که امکان هر خطای سهوی وجود دارد اما با این حال آنقدر بر خواسته‌های خود پامی‌فشارند که حتی برخی پزشکان متخصص زنان و زایمان را از خود کلافه کرده‌اند.

9 و اولتیماتوم وزارت بهداشت در اوج کرونا

جریان دستکاری‌های تاریخ تولد تا جایی پیش رفته است که به یکی از نگرانی‌های مهم وزارت بهداشت تبدیل شده است؛ زیرا افزایش انجام تولدهای تقویمی به روش سزارین در طی چند سال گذشته، برخلاف برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی وزارت بهداشت در حوزه ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارین‌های الکتیو، است.
امسال و در بحران کرونا این نگرانیها افزایش یافته و بر همین اساس هم در آستانه تاریخ 99.9.9 دکتر قاسم جان بابایی_معاون درمان وزارت بهداشت در ابلاغیه‌ای بررسی عملکرد بیمارستان‌ها و پزشکان در سزارین‌های تقویمی و برخورد با بیمارستان‌ها و پزشکان دارای سابقه آمار بالای سزارین مدیریت نشده را خواستار شده است.
در این ابلاغیه جان بابایی، تاکید کرده است: "چندین تاریخ مناسبتی و تقویمی در سال جاری رصد شده است که متاسفانه نتایج آن حاکی از افزایش معنادار آمار سزارین‌های غیر ضرور توسط بعضی از پزشکان و بیمارستان‌ها است."

وی همچنین تاکید کرده که" عملکرد افزایش آماری سزارین‌های بیمارستان‌ها و پزشکان را در تاریخ 99.9.9 مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد و به مسئول فنی بیمارستان‌های دارای آمار نامتعارف تذکر مکتوب ابلاغ می‌شود. بیمارستان همچنین موظف است پزشکان متخصص زنان و زایمان با آمار افزایشی را به هیات انتظامی استان معرفی و گزارش اقدامات را ارائه کند. معاونت درمان وزارت بهداشت اطلاعات ارسالی را با سایر داده‌های دریافتی از سامانه‌های در اختیار و اطلاعات بازدیدهای نظارتی حضوری را راستی آزمایی می‌کند و با بیمارستان‌ها و پزشکان دارای سابقه آمار بالای سزارین مدیریت نشده، مطابق با ضوابط و مقررات برخورد خواهد کرد."
امسال اما 99.9.9 مقارن با روزهایی است که کرونا در کشور با روندی صعودی در حال افزایش است و بیمارستان‌ها با مشکلاتی مانند کمبود تخت، اکسیژن و... دست و پنجه نرم می‌کنند؛ هرچند زایشگاه‌های متعددی وجود دارد که پذیرش کننده مبتلایان کرونا نیستند، اما در عین حال بیمارستان‌هایی هم وجود دارند که مبتلایان کرونا را در کنار سایر بیماران پذیرش می‌کنند و سوال اصلی این است که به دنیا آمدن نوزادان تاریخ لاکچری، باعث افزایش فشار و کار بیمارستان‌ها در این تاریخ می‌شود، یاخیر؟ عوارض این زایمانهای زودرس برای مادر و نوزاد چیست؟ در این شرایط کرونازده، خطری نوزادان نارس را تهدید می کند؟

جامعه‌شناسان ریشه بی‌توجهی به سلامت برای تاریخ تولد رند چه می‌دانند؟

مدرس دانشگاه در رشته جامعه شناسی و پژوهشگر مسائل اجتماعی گفت: بی‌توجهی به سلامت نوزاد و مادر و صرفا توجه به تاریخ تولد رند و به اصطلاح لاکچری ریشه در فقر فرهنگی، فقر آگاهی و مشکلات شخصیتی فرد دارد.

حمیدمستخدمین حسینی در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: افراد بی توجه به سلامت مادر و نوزاد و تاکید به تاریخ تولد رند در واقع به دنبال خودنمایی هستند تا تمایز خود را به جامعه نشان دهند.

وی ادامه داد: برخی افراد به دنبال نشان دادن تمایز خود در موقعیت‌های مختلف مانند اجتماعی و فرهنگی هستند و با ایجاد این تمایزها به دنبال تایید اجتماعی هستند.

وی بیان کرد: تمایز و تفاوت همیشه بد نیست حتی گاهی سازنده هم است به طور مثال فردی که در عرصه تحصیل با تلاش و کوشش و درس‌خواندن به دنبال برتری است و در واقع تفاوت و تمایز سالم تلقی می‌شود.

مستخدمین حسینی تصریح کرد: افرادی که برای دست یافتن به تمایز و تفاوت تا جایی پیش می‌روند که سلامت خود و دیگران را به خطر می‌اندازند، در واقع تازه به دوران رسیده هستند که می‌خواهند با ابرازهای مختلف حتی به قیمت جان دیده شوند.

وی یادآور شد: افراد به دنبال تمایز اما به روش ناسالم که سلامت خود و دیگران را تهدید می‌کنند افراد دارای شخصیت اجتماعی بادکنکی(توخالی) هستند.

مدرس دانشگاه در رشته جامعه شناسی و پژوهشگر مسائل اجتماعی خاطرنشان کرد: تمایز تا زمانی خوب است که تهدیده کننده سلامت و موجب تخاصم اجتماعی و هنجار شکنی نباشد، اما وقتی که تمایز موجب آسیب شود قطعا یک امر مورد انتقاد و محکوم است.

تاکید به تمایزهای نامعقول مسئله اجتماعی تلقی می‌شود

مدرس دانشگاه در رشته جامعه شناسی و پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به گفته پزشکان مبنی بر تولد زود یا دیر هنگام نوزاد به خاطر تاریخ تولد رند و لاکچری تهدید سلامت است افزود: وقتی تمایز به این مرحله می‌رسد دیگر یک آسیب جدی و مساله اجتماعی تلقی می‌شود که با تهدید سلامت نوزادان تهدیدی برای آینده کشور نیز محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه سلامت جسم و روح لازمه تفکر و پویایی است، افزود: کودکان آینده‌ سازان جامعه هستند و باید از کودکی برای سلامت آنان سرمایه‌گذاری شود نه اینکه سلامتشان به خاطر فقر آگاهی به خطر بیفتد.

مستخدمین حسینی تاکید کرد: رفتار لاکچری و رفتارهای تمایزی می‌تواند جامعه را با پدیده دلالی و واسطه‌گری مواجه کند، به طور مثال وقتی فردی حاضر به پرداخت یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال فقط برای سزارین در تاریخ رند ۹۹/۹/۹ می‌شود چه معنایی جز حضور دلال دارد.

وی تاکید کرد: این سوء رفتار یک زنگ خطر است و برای اصلاح این رفتارها باید آموزش، آگاهی بخشی و فرهنگ‌سازی بیش از پیش جدی گرفته شود.

مدرس دانشگاه در رشته جامعه شناسی و پژوهشگر مسائل اجتماعی گفت: رفتارهای ناسالم تمایزی وقتی تبدیل به رفتار جمعی می‌شود با نصیحت عوض نمی‌شود چرا که بر مبنای ساختار و جابهجایی ارزش‌ها شکل گرفته و باید برای رفع این چالش آگاهی بخشی جدی گرفته شود.

کودکان آینده سازان جامعه هستند و سلامت آینده‌سازان یک راهبرد مهم تلقی می‌شود که تضمین کننده پویایی کشور است و این قشر بی دفاع نباید مورد هدف خلاءهای برخی افراد شود و توجه و کمک به رسانه برای آگاهی بخشی بیش از پیش به جامعه نقشی مهم در اصلاح فرهنگ‌های غلط و تهدید کننده سلامت دارد.

واکنش کاربران به #تاریخ_تولد_لاکرچری

منبع:
1. تهدید سلامتی به بهانه تاریخ لاکچری / ایرانا
2. ۹۹.۹.۹ و فوج نوزادان نارس / ایسنا
3. زایمان در ۹۹/۹/۹ چقدر هزینه دارد؟/ اتاق‌های VVIP در انتظار مادر و نوزاد / اقتصاد 24

** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.