به نقل از یکی از کارکنان این در روز حادثه «پس از گذشت حدود چهار ساعت از حمله به کشتی، از ساعت ۱۰ تا ۱۱ صبح به وقت محلی دو فروند شناور تندرو ناشناس در نزدیکی کشتی به گشت‌زنی پرداختند.»
روز قبل از حادثه نیز یک بالگرد «به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه» در اطراف کشتی ساویز گشت زده است.
بر این اساس و با توجه به اظهارات یکی از کارکنان این کشتی، در صورت نقش داشتن بالگرد ناشناس در پشتیبانی از حمله به کشتی ایرانی ساویز، احتمال دست داشتن یک کشور دیگر در این رخداد وجود دارد.
کشتی ایرانی «ساویز» از مدت‌ها قبل در این منطقه حضور دارد و در حالی که برخی منابع از احتمال اصابت موشک و یا اژدر به آن خبر می‌دادند، بر اساس برخی گزارش‌ها، مشخص شد حمله به کشتی با مین مغناطیسی صورت گرفته است. این مین به‌طور معمول توسط غواصان به بدنه کشتی متصل می‌شود و می‌تواند به یک کشتی آسیب فراوانی برساند.
پس از انتشار این خبر، صحبت‌های مختلفی درباره مأموریت کشتی ساویز در دریای سرخ مطرح شد و برخی به‌اشتباه ـ و یا از روی غرض ـ آن را پایگاه دریایی ایران برای حمایت از مقاومت یمن قلمداد کردند!
اما مأموریت ساویز چیست؟
از اواخر دهه 80 شمسی، با شیوع پدیده دزدی دریایی در منطقه باب‌المندب، خلیج عدن و دریای سرخ ـ که منجر به ربایش چند کشتی ایرانی توسط دزدان دریایی در این مناطق نیز شد ـ جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت مثل بسیاری از کشورهای دیگر، برای حفاظت از شناورهای تجاری خود، ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را به منطقه اعزام کند و در راستای تأمین امنیت خطوط مواصلاتی و کاروان‌های تجاری خود حضوری مستمر در این منطقه داشته باشد.در همین راستا تاکنون بیش از 70 ناو گروه نداجا به این منطقه اعزام شده‌اند و از آن زمان به بعد دیگر هیچ کشتی ایرانی توسط دزدان دریایی ربوده نشد.
دریای سرخ، خلیج عدن و تنگه باب‌المندب را به کانال سوئز (ورودی دریای مدیترانه) وصل می‌کند و به همین دلیل یکی از پرترددترین و مهمترین آبراه‌های جهان به‌شمار می‌رود که شناورهای تجاری زیادی در آن عبور و مرور می‌کنند.
ناوگروه‌های ایرانی به‌منظور مقابله با دزدان دریایی، تعدادی از تکاوران دریایی را نیز همراه خود دارند تا در صورت مواجهه با دزدان دریایی این تکاوران بتوانند با حضور روی شناورهای تجاری ضمن مقابله با آنها، اجازه تصرف کشتی را ندهند.
بروز پدیده دزدی دریایی در خلیج عدن و شیوع آن به سراسر اقیانوس هند، کشورها را ناچار کرد برای محافظت از کشتی‌های خود در زمان عبور از مناطق خاص که حملات دزدان دریایی در آن بیشتر است، اقدام به استقرار شناورهایی برای پشتیبانی تجهیزاتی و فنی از مأموریت‌ها کنند (این اقدام از اوایل قرن بیستم رواج داشته است) و کشتی ساویز در واقع چنین نقشی را ایفا می‌کند.
این کشتی‌ها که اصطلاحاً به آنها floating armouries می‌گویند، بر اساس کنوانسیون ملل متحد، شناورهایی هستند که به‌عنوان انبار و مرکز پشتیبانی در نواحی دور از ساحل مستقر می‌شوند و استقرار کشتی ساویز در منطقه دریای سرخ برای محافظت از خطوط کشتیرانی و دریانوردی بین‌المللی نیز با هماهنگی سازمان ملل متحد بوده است.
بازتاب حمله به کشتی ساویز
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در همین رابطه تأکید کرد: «بر اساس اعلام قبلی رسمی و هماهنگی‌های انجام‌شده با سازمان بین‌المللی دریانوردی به‌عنوان نهاد مرجع، کشتی غیرنظامی ساویز برای برقراری امنیت دریانوردی در مسیر خطوط کشتیرانی و مقابله با دزدان دریایی در منطقه دریای سرخ و خلیج عدن مستقر شده بود. این کشتی عملاً به‌عنوان ایستگاه لجستیکی (پشتیبانی فنی و تدارکات) ایران در دریای سرخ عمل می‌کرد و لذا مشخصات و مأموریت این کشتی قبلاً به‌صورت رسمی به آن سازمان اعلام شده بود.»بنابراین واضح است کسانی که با کشتی ساویز و یا کشتی‌های مشابه در این‌گونه مناطق، برخوردهای تروریستی انجام می‌دهند در واقع امنیت خطوط بین‌المللی دریایی را به خطر می‌اندازند و مسئولیت جهانی مخاطرات بین‌المللی نیز به‌عهده آنهاست.
رسانه‌های اسرائیل با اشاره به اینکه حادثه حمله به یک کشتی ایران در دریای سرخ با تمدید مذاکرات احیای توافق هسته ای ۲۰۱۵ با ایران همزمان شده از افزایش نگرانی در مورد درگیری گسترده‌تر بین دو طرف خبر داده‌اند.
فضاسازی رسانه‌ای صورت گرفته پیرامون این حادثه به گونه‌ای بوده که بدون ارائه هیچ سندی ضمن متهم کردن ایران به حمله به شناورهای اسرائیلی سعی شده این شرارت اقدامی تلافی‌جویانه توصیف شود.
به خاطر محدودیت انتشار اخبار نظامی در اسرائیل، منابع خبری به گزارشی در نشریه آمریکایی نیویورک تایمز استناد کرده‌اند که نوشته اسرائیل به آمریکا "اطلاع" داده است که نیروهای این کشور در روز ۶ آوریل با استفاده از مین، یک شناور ایرانی را در دریای سرخ را هدف قرار دادند.
هرچند تا کنون هیچ گروه یا کشوری مسئولیت این حمله را رسماً به‌عهده نگرفته است اما نیویورک تایمز در گزارشی از قول یک منبع آگاه، اسرائیل را مسئول حمله به کشتی ایرانی ساویز معرفی کرد.
از سوی دیگر سخنگوی وزارت دفاع آمریکا هرگونه نقش این کشور در ماجرای کشی ساویز را رد کرده است.
به‌گفته آقای خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بررسی‌های فنی برای مشخص شدن چگونگی این حمله و منشأ آن در حال انجام است.
این اولین مرتبه نیست که طی چند ماه اخیر به کشتی‌های ایرانی در دریای سرخ حمله می‌شود. سال گذشته سرلشکر باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح در جریان الحاق ناوزره به نیروی دریایی ارتش تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران برای حراست از کاروان‌های تجاری، مجدداً دریای سرخ را در منطقه گشت‌زنی خود قرار خواهد داد.
سردار شکارچی سخنگوی ارشد نیروهای مسلح در گفت‌وگو با اسپوتنیک درباره هدف قرارگرفتن کشتی ایرانی ساویز گفت: پس از انجام تحقیقات در خصوص حادثه کشتی ایرانی ساویز بدون تردید به عاملان آن پاسخ خواهیم داد. تا زمان مشخص شدن تحقیقات و شرایط حادثه کشتی ساویز نمی‌توانیم هیچ واکنشی نشان دهیم.
وی ادامه داد: هیچ یک از کشورهای حوزه خلیج فارس را در حادثه کشتی ساویز در دریای سرخ متهم نمی‌کنیم.
سخنگوی ارشد نیروهای مسلح اظهار کرد: آمریکا و رژیم صهیونیستی هم پیمانانی در خلیج فارس و در کل منطقه دارند که در واقع با آنها همکاری می‌کنند. بدون شک ایالات متحده در تمام تلاش‌ها برای تضعیف و آسیب رساندن به ایران سهیم است.
بنی گانتس، وزیر دفاع این کشور در یک موضع‌گیری عام گفته است: «تل‌آویو هرجا لازم باشد از منافع امنیتی خود حفاظت می‌کند.»
فرماندهی ارتش ایالات متحده نیز ضمن بیان این که از گزارش رسانه‌ها از این حادثه آگاهی یافته است تاکید کرد که نیروهای آمریکایی در آن دخیل نبوده‌اند.
در این میان، استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل نسبت به حادثه ساویز ابراز نگرانی کرده و از طرف‌های ذیربط، از جمله کشورهای منطقه خواسته که حداکثر خویشتن‌داری را به‌خرج بدهند و از هرگونه اقدامات تحریک‌آمیز خودداری کنند.
رسانه‌های اسرائیل خاطرنشان کرده‌اند که حمله به ساویز در حالی صورت گرفت که نمایندگان حکومت ایران و قدرت‌های جهانی در وین ملاقات می‌کردند تا درباره احیای توافق سال ۲۰۱۵ برای مهار برنامه هسته‌ای ایران گفتگو کنند.
نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو با اقدامات ایالات متحده برای پیوستن دوباره به این توافق مخالفت کرده است.
تحلیلگر دفاعی هاآرتص گفته است که "اگر اسرائیل واقعاً پشت این حمله باشد، این اقدام را باید نشانه عزم دولت این کشور در ادامه جنگ دریایی با وجود اقدامات تلافی جویانه ایران تلقی کرد و این روند باعث نگرانی در مورد تشدید فزاینده تنش بین دو طرف است".
منابع:
- تسنیم/ جزئیات جدید از حادثه کشتی ساویز
- مهر/ پاسخ عاملان حمله به کشتی «ساویز» را خواهیم داد
- بی‌بی‌سی/ رسانه‌های اسرائیل: انفجار در کشتی ساویز می‌تواند به جنگ با ایران منجر شود
- دویچه وله/ «کشتی ساویز پیش و پس از حمله رصد شده است»
