۲ سال است که داریم با بیماری همه گیری به اسم کووید ۱۹ دست وپنجه نرم می‌کنیم، مزه ناخوشایند قرنطینه را چشیده ایم، عزیزان زیادی را از دست داده ایم و بسیاری از آداب و عادات روزمره و ساده‌ای که تصورش را نمی‌کردیم، تغییر کرد یا محدود و سلب شد. نتیجه همه این تغییرات هم این شد که ما دیگر آن آدم‌های سابق نیستیم و تجربه زیست کنار کرونا که به اشکال مختلف به ما آسیب زد از ما آدم‌های حساس‌تر و وسواسی تری ساخته است.
به هر حال، با گذشت مدتی اصل خبر و کامل آن در دسترس قرار گرفت تا کمی از این بار اضطراب کاسته شود: «شیوع طاعون نشخوارکنندگان در استان البرز تأیید شد.» بیماری‌ای که در توصیف آن آمده، بسیار واگیردار است، میان گوسفند و بز رایج است، از دام اهلی به حیوانات وحشی سرایت و در مکان‌هایی مشاهده می‌شود که دام‌های اهلی در تماس با حیوانات وحشی هستند یا از آبشخورهای مشترک استفاده می‌کنند.
فردین حکیمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز، درباره این خبر گفته است: «در روز‌های اخیر، محیط بانان منطقه شکار ممنوع طالقان در حین گشت و کنترل و سرکشی زیستگاه‌های حیات وحش، تعدادی لاشه مربوط به گونه کل و بز را مشاهده کرده اند و نتایج حاصل از بررسی ها، حکایت از تلفات حیات وحش در اثر شیوع دوباره بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک داشت.»
حکیمی این نکته را هم گفت که این بیماری ویروسی خاصیت واگیری بالایی دارد، اما مختص گونه‌های نشخوارکنندگان کوچک است. غلامرضاتوکلی، مدیرکل دامپزشکی البرز هم به این نکته اشاره کرد که طاعون نشخوارکنندگان کوچک برای انسان خطری ندارد و مردم نگران شیوع این بیماری در استان البرز نباشند.
با این حال، از آنجایی که طبق صحبت‌های توکلی، درمانی برای این بیماری وجود ندارد، انتظار می‌رود هرچه زودتر اقدامات حفاظتی لازم انجام شود که شامل واکسیناسیون، ضدعفونی آبشخورهای دام‌ها و تخلیه مراتع کانون‌های آلوده از وجود دام است تا تلفات کمتر شود. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم از سال‌ها پیش، احترام به طبیعت و آلوده نکردن آب و زمین، نکته‌ای بود که برای ریشه کن کردن طاعون اساسی شمرده می‌شد و مگر غیر این است که زندگی موجودات زنده روی کره زمین به یکدیگر وابسته و از هم متأثر است؟
طاعون نشخوارکنندگان کوچک چیست؟
طاعون نشخوارکنندگان کوچک یک بیماری ویروسی بسیار واگیر گوسفند، کَل و بز است که نخستین بار در کشور آفریقایی ساحل عاج گزارش شد.
این بیماری در آفریقا، هند، خاورمیانه و ایران مشاهده شده و به آن طاعون بزی هم گفته می‌شود. این بیماری قابل سرایت از دام اهلی به حیوانات وحشی نیز است و در مکان‌هایی که دام اهلی در تماس با حیوانات وحشی است یا از آبشخورهای مشترک استفاده می‌کند قابل مشاهده است.
عامل بیماری "موربیلی" ویروسی از خانواده پارامیکسوویریده است. بیماری PPR جز فهرست بیماری‌های مهم در سازمان جهانی دام (OIE) است و کشورها موظفند که در صورت وقوع بیماری را به این سازمان گزارش کنند.
علائم طاعون نشخوارکنندگان در دام‌ها
این بیماری با شروع ناگهانی تب، ریزش ترشحات از چشم و بینی، زخم دهان، تنگی نفس، اسهال بد بو و سرفه بروز می‌کند و دام مبتلا به شدت لاغر شده و در نهایت تلف می‌شود. ترشحات چشم، بینی، آب دهان و مدفوع حاوی مقادیر زیادی از ویروس این بیماری است و شیر حیوان نیز حاوی ویروس است، اما موربیلی ویروس به مدت طولانی نمی‌تواند در بیرون از بدن میزبان زنده بماند.مؤثرترین روش برای کنترل طاعون نشخوارکنندگان چیست؟
همه گیری PPR با کنترل جابه‌جایی حیوانات، دفع صحیح لاشه و استفاده از واکسن قابل کنترل است، مؤثرترین روش برای کنترل این بیماری، واکسیناسیون است که باید در مناطق اندمیک (بومی گزینی) قبل از شروع فصول بارانی به صورت سالیانه تکرار شود.
طاعون نشخوارکنندگان کوچک برای انسان خطری ندارد، این بیماری قابل انتقال به انسان نیست و صرفاً نشخوارکنندگان کوچک را درگیر می‌کند؛ بنابراین جای نگرانی برای ابتلای انسان به این بیماری وجود ندارد ولی حیوان مبتلا به این بیماری تلف خواهد شد و درمانی برای آن وجود ندارد.
در حال حاضر پیشگیری که شامل واکسیناسیون، ضدعفونی آبشخورهای دام‌ها و تخلیه مراتع کانون‌های آلوده از وجود دام است، بهترین راه مقابله با این نوع بیماری حیوانی است.
طاعون نشخوارکنندگان به شدت واگیردار است
طاعون نشخوارکنندگان کوچک به شدت واگیردار است، اگر از شیوع بیماری در یک منطقه پیشگیری نشود و دام‌ها در آن منطقه تردد داشته باشند، شاهد تلفات گسترده‌ای خواهیم بود.کنترل این بیماری نسبت به سایر بیماری‌ها دشوارتر است؛ به علت جابه‌جایی و گذار حیات وحش در زیستگاه‌ها و تردد آنها، امکان انتقال و شیوع این بیماری در مناطق مختلف وجود دارد.
واکسیناسیون فراگیر علیه طاعون در کشور / تایید شیوع طاعون نشخوارکنندگان در ۳ استان
واکسیناسیون فراگیر برای ریشه‌کن شدن طاعون نشخوارکنندگان در دست اجرا قرار گرفته که از امسال با استفاده از ۶۰ میلیون واکسن آغاز می‌شود. کریم امیری، معاون بیماری‌های مشترک دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور گفت: بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک (پی‌پی‌آر) در کشور ما بومی شده و تا زمانی که ریشه‌کن نشود، هر سال شاهد تلفات این بیماری در میان دام‌های اهلی و حیات وحش خواهیم بود.
وی با بیان اینکه پی‌پی‌آر پس از طاعون گاوی، دومین بیماری کاندید ریشه‌کن شدن در جهان است، افزود: طبق برنامه‌ریزی OIE (سازمان جهانی بهداشت دام) پی‌پی‌آر تا سال ۲۰۳۰ در سراسر جهان ریشه‌کن خواهد شد.
امیری ادامه داد: در ایران برای ریشه‌کن شدن پی‌پی‌آر، واکسیناسیون فراگیر در دست اجرا قرار گرفته که از امسال آغاز می‌شود و امیدواریم طبق این برنامه طاعون نشخوارکنندگان کوچک تا سال ۲۰۲۵ در ایران ریشه‌کن شود.
وی با اشاره به اینکه واکسیناسیون فراگیر یک برنامه ملی است و به صورت رایگان اجرا می‌شود، افزود: واکسیناسیون دام‌های اهلی در سال‌های گذشته نهایتا با ۳۰ میلیون واکسن صورت می‌گرفت، در حالی که امسال در راستای اجرای واکسیناسیون فراگیر دام‌های اهلی، ۶۰ میلیون واکسن در نظر گرفته شده است. واکسیناسیون فراگیر دام‌های اهلی امسال در سراسر کشور به اجرا در خواهد آمد و پس از آن سه سال متوالی، دام‌های جوان واکسینه خواهند شد. سه سال هم مراقبت داریم و این برنامه نهایتا تا سال ۲۰۳۰ به پایان می‌رسد.
معاون بیماری‌های مشترک دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور با ابراز تاسف از خساراتی که طی سال‌های گذشته بر اثر شیوع پی‌پی‌آر به دامداران وارد شده یادآور شد: از آنجا که عامل ابتلای وحوش به پی‌پی‌آر، حضور دام‌های اهلی در طبیعت است. با واکسیناسیون فراگیر دام‌های اهلی، دیگر شاهد شیوع این بیماری در حیات وحش نخواهیم بود.
امیری با بیان اینکه در حال حاضر۷۰ کشور در آفریقا، آسیا و خاورمیانه میزبان طاعون نشخوارکنندگان کوچک هستند، تاکید کرد: شانس موفقیت در ریشه‌کن کردن پی‌پی‌آر در مقایسه با بیماری‌هایی چون تب برفکی به مراتب بیشتر چرا که این بیماری با واکسیناسیون به راحتی قابل کنترل بوده و واکسن آن در دسترسی است. این بیماری همچنین بر خلاف بسیاری از بیماری‌ها از جمله تب برفکی، فقط یک سویه دارد.
مردم نگران شیوع طاعون نشخوارکنندگان نباشند
مدیرکل دامپزشکی البرز گفت: مردم نگران شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک در استان البرز نباشند.
غلامرضا توکلی با اشاره به اینکه طاعون نشخوارکنندگان کوچک برای انسان خطری ندارد، اظهار کرد: این بیماری قابل انتقال به انسان نیست و صرفاً نشخوارکنندگان کوچک را درگیر می‌کند بنابراین جای نگرانی برای مردم وجود ندارد.
وی در پاسخ به اینکه آیا حیوان درگیر شده با این بیماری قابل درمان دارد، توضیح داد: حیوان مبتلا به این بیماری تلف خواهد شد و درمانی برای آن وجود ندارد.
وی با بیان اینکه تمام دام‌های البرز در مقابل این بیماری واکسینه شده‌اند، اضافه کرد: در شش ماه اول امسال استان ۳۹۵ هزار و ۱۲۴ راس دام واکسینه شده‌اند که بیش از ۵۰ هزار و ۲۹۰ راس از آنها متعلق به شهرستان طالقان بوده است.
توکلی ادامه داد: در حال حاضر پیشگیری که شامل واکسیناسیون، ضدعفونی آبشخورهای دام‌ها و تخلیه مراتع کانون‌های آلوده از وجود دام است، بهترین راه مقابله با طاعون است.
مدیرکل دامپزشکی البرز اضافه کرد: با برنامه ریزی صورت گرفته در سازمان دامپزشکی، بنا شده ظرف دو سال آینده تمام کشور از وجود این بیماری پاک شود.
منبع:
1.ایمنا/ طاعون نشخوارکنندگان کوچک چیست؟ علائم، راه درمان و پیشگیری
2.شهرارا نیوز/ ماجرای طاعون در استان البرز چیست؟
3. مردم سالاری/ مردم نگران شیوع طاعون نشخوارکنندگان نباشند
4. همشهری آنلاین/ واکسیناسیون فراگیر علیه طاعون در کشور | تایید شیوع طاعون نشخوارکنندگان در ۳ استان
