در حال حاضر در بسیاری از کشورها تزریق دوز بوستر واکسن کرونا مطرح و یا آغاز گشته است. اگرچه همچنان شواهد کافی مبنی بر نیاز قطعی به دوز بوستر واکسن کرونا در افراد سالم وجود ندارد، اما تحقیقات اخیر حاکی از ایجاد ایمنی سریع تر و قوی تر به دنبال تزریق دوز بوستر واکسن کرونا می باشند.
تزریق دوز بوستر واکسن کرونا به دنبال واکسن هایی که از تکنولوژی مرسوم ویروس غیرفعال شده استفاده کرده اند، از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد. زیرا این نوع از واکسن ها نسبت به سایر انواع واکسن های موجود، ایمنی ضعیف تری ایجاد کرده، و همچنین ایمنی به دنبال آن ها زودتر نیز کاهش یافته یا از بین می رود.
تفاوت دوز بوستر با دوز اضافه واکسن کرونا چیست؟
دبیر کمیته علمی کشوری ضمن تشریح تفاوت دز بوستر با دز اضافه در واکسن کرونا، گفت: بر اساس آنچه که وعده داده شده تا اوایل آذر ماه به ایمنی جمعی یعنی ۷۵ درصد واکسیناسیون در کشور می‌رسیم و بعد از آن درباره استراتژی دز اضافه تصمیم‌گیری می‌شود.
دکتر حمیدرضا جماعتی درباره وضعیت تزریق دز بوستر، گفت: باید توجه کرد که بعد از تزریق دو دز واکسن ضد کرونا، دو نوع دز وجود دارد؛ یکی دز بوستر یا یادآور است و دیگری دز اضافه است.
وی افزود: دز بوستر یا یادآور را زمانی تزریق می‌کنند که تقریبا همه افراد واکسینه شده باشند و ایمنی در برابر ویروس به وجود آمده، اما به مرور زمان ایمنی در برابر عامل ویروسی کمرنگ می‌شود. در اینجا به تدریج و با مرور زمان اثربخشی واکسن در سیستم ایمنی از بین می‌رود که معمولا در مطالعات یک بازه زمانی شش ماهه را اعلام کرده‌اند. به طوری که نشان داده شده که شش ماه بعد از تزریق دو دز واکسن به تدریج سطح آنتی‌بادی‌های ضدویروس کرونا، بسیار پایین آمده و از حالت ایمنی‌بخشی که در برابر ویروس انتظار داریم، کاهش یافته و فرد در معرض عفونت مجدد با ویروس کرونا قرار می‌گیرد.
جماعتی ادامه داد: حال برای اینکه حالت یادآوری در سیستم ایمنی ایجاد شود، معمولا از دز سوم استفاده می‌کنند که به عنوان دز بوستر یاد می‌شود. تزریق این دز در کشورهایی انجام می‌شود که تمام افراد جامعه واکسینه شده باشند و بعد از گذشت زمان، ایمنی در برابر ویروس کم شده باشد. در نتیجه در این کشورها دز بوستر در افراد پر خطر و افرادی که در مواجهه مرتب با ویروس هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در کشور ما هم با توجه به اینکه پرسنل و کادر درمان، در درمان مبتلایان به ویروس کرونا دخیل بودند و مدت طولانی از دو دز واکسن‌شان گذشته، توصیه شد که دز خاطره و بوستر به آنها تزریق شود. زیرا این افراد روزانه در معرض ویروس کرونا قرار دارند. بنابراین دز بوستر باید برای آنها تزریق شود تا سیستم ایمنی‌شان در برابر این ویروس ایمنی کامل را داشته باشد که این اقدام در بیمارستان‌ها در حال انجام است.
جماعتی تاکید کرد: حال دز اضافه کرونا زمانی تزریق می‌شود که یا واکسن تزریق شده، واکسنی باشد که کارایی خوبی نداشته باشد یا سیستم ایمنی فرد پاسخ مناسب را به واکسن ندهد و علی‌رغم تزریق واکسن، ایمنی در برابر ویروس را به دست نیاورند. مانند افرادی که به هر علتی دچار اختلال سیستم ایمنی هستند یا افراد مسن. زیرا با افزایش سن، سیستم ایمنی به تدریج و به طور طبیعی کارایی خودش را از دست می‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود که در این افراد دز اضافه را تزریق کنیم که معمولا زمان تزریق دز اضافه از حدود یک ماه بعد از دز دوم آغاز می‌شود و طولانی‌تر شدن آن بر اساس استراتژی‌های کشورهای مختلف، متفاوت است و بر اساس پروتکل کشورها ممکن است دز اضافه بعد از زمان طولانی‌تری تزریق شود. زمانی هم تزریق می‌شود که ایمنی جمعی ناشی از واکسن ایجاد شده باشد. مثلا در جامعه خودمان که سطح ایمنی جمعی را واکسیناسیون ۷۵ درصدی درنظر می‌گیریم، باید ابتدا این میزان محقق شده باشد و بعد تزریق دز اضافه آغاز شود.
وی گفت: بنابراین ابتدا باید به هدف‌مان برسیم. هدفی که وزارت بهداشت، با توجه به ویروس‌های کرونا و سوش‌های در گردش، ۷۵ درصد ایمنی جمعی را در نظر گرفته است. با توجه به اینکه هنوز به این میزان نرسیده‌ایم، به نظر نمی‌رسد که فعلا استراتژی به این سمت رود که دز اضافه یا سوم را تزریق کنیم، بلکه ابتدا باید ایمنی جمعی را ایجاد کنیم و دو دز واکسن را در ۷۵ درصد جمعیت تزریق کنیم و بعد وارد تزریق دز اضافه و استراتژی‌های مربوط به آن شویم که باید در کمیته علمی کرونا مورد بحث قرار گرفته و استراتژی‌های این کار مشخص شود.
جماعتی با بیان اینکه تزریق دز اضافه به استراتژی کشورها وابسته است، گفت: از شهریور ماه به بعد واکسیناسیون در کشور سرعت گرفته است و ان‌شاءالله بر اساس آنچه که وعده داده شده تا اوایل آذر ماه به ایمنی جمعی یعنی ۷۵ درصد واکسیناسیون جمعیت می‌رسیم و بعد از آن درباره استراتژی دز اضافه تصمیم‌گیری می‌شود. البته فعلا سازمان بهداشت جهانی در زمینه دز اضافه به این نتیجه رسیده که باید در افراد بالای ۶۰ سال بر حسب نوع واکسن تصمیم‌گیری شود که آیا دز اضافه برایشان تزریق شود یا خیر؟.
جزئیات تزریق دوز سوم واکسن کرونا
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در نامه‌ای به معاونین بهداشتی، برند و گروه‌های هدف دوز بوستر واکسن کرونا را اعلام کرد.محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، در نامه‌ای به معاونین بهداشتی، برند و گروه‌های هدف دوز بوستر واکسن کرونا را اعلام کرد.
نوع دوز بوستر بر اساس واکسن تزریق‌شده در نوبت اول و دوم تعیین شده است.
بر این اساس گروه‌های هدف شامل کارکنان بخش بهداشت و درمان و افراد با سرکوب سیستم ایمنی است و زمان دریافت دوز بوستر حداقل 6 ماه پس از دوز دوم است.
واکسن‌های قابل دریافت به‌عنوان دوز بوستر، در این نامه مطابق تصویر زیر آورده شده است.
آیا دوز سوم با دوز تقویتی واکسن کرونا متفاوت است؟
جواب به این سوال که آیا دوز سوم با دوز تقویتی واکسن کرونا متفاوت است، مثبت می باشد. تفاوت های دوز سوم با دوز تقویتی واکسن کرونا در ادامه به طور کامل ذکر شده است:دوز سوم واکسن کرونا: افرادی که نقص سیستم ایمنی متوسط تا شدید زمینه ای دارند، قادر به تولید آنتی بادی محافظت کننده کافی در برابر دوز اول و دوم واکسن کرونا نیستند. لذا ایمنی کافی برای جلوگیری از مرگ و میر و بیماری شدید در این افراد ایجاد نمی شود. درنتیجه این افراد نیاز به تزریق دوز سوم واکسن کرونا جهت ایجاد ایمنی کافی در برابر بیماری شدید، بستری و مرگ و میر دارند.
دوز تقویتی واکسن کرونا: برخلاف دوز سوم واکسن کرونا، دوز تقویتی واکسن کرونا به افرادی که سالم هستند و ایمنی کافی به دنبال تزریق دوز اول و دوم واکسن کرونا در بدن آن ها ایجاد شده است، تزریق می گردد. دوز تقویتی واکسن کرونا حداقل یک ماه پس از تزریق دوز دوم جهت جلوگیری از کاهش و تثبیت ایمنی در طی زمان، تزریق می گردد.
چرا باید دوز تقویتی واکسن کرونا تزریق کرد؟
این سوال که چرا باید دوز تقویتی واکسن کرونا تزریق کرد، ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. در پاسخ به این سوال باید این طور توضیح داده شود که دوز اول و دوم واکسن کرونا، ایمنی خوبی جهت جلوگیری از بستری، بیماری شدید و مرگ و میر ایجاد می کنند. اما ایمنی مناسبی جهت جلوگیری از بیماری متوسط و خفیف ایجاد نمی کنند. با تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا، در برابر بیماری خفیف تا متوسط نیز ایمنی مناسبی ایجاد خواهد شد.چه کسانی باید دوز سوم واکسن کرونا را دریافت کنند؟
.jpg "دوز بوستر واکسن کرونا چیست و به چه کسانی در کشور تزریق می‌شود؟")
همان طور که پیش تر توضیح داده شد، افرادی که نقص ایمنی زمینه ای متوسط تا شدید دارند ( ۳درصد افراد جامعه)، باید دوز سوم واکسن کرونا را دریافت کنند. اما این که دقیقا چه کسانی باید دوز سوم واکسن کرونا را دریافت کنند، در ادامه اشاره شده است:
افرادی که به دلیل داشتن تومور یا سرطان خون، درحال دریافت داروهای شیمی درمانی هستند.
افرادی که در گذشته پیوند عضو انجام داده اند و در حال دریافت داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند.
افرادی که طی ۲ سال گذشته پیوند مغز استخوان انجام داده اند، و یا درحال دریافت داروهای سرکوب کننده ایمنی هستند.
افراد مبتلا به بیماری های نقص سیستم ایمنی اولیه متوسط تا شدید، مانند سندروم دی جورج یا سندروم ویسکوت آلدریچ.
افراد مبتلا به عفونت HIV پیشرفته یا درمان نشده.
افرادی که داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتون) با دوز بالا یا هرگونه داروی سرکوب گر سیستم ایمنی مصرف می کنند.
آیا دوز تقویتی واکسن کرونا خطر دارد؟
اطلاعات در پاسخ به این سوال که آیا دوز تقویتی واکسن کرونا خطر دارد یا نه، محدود است و نیاز به بررسی گسترده تری دارد. البته به نظر می رسد اکثر عوارض دوز سوم یا تقویتی واکسن کرونا نیز مانند دو نوبت اول آن محدود به درد محل تزریق، خستگی، تب و … باشند. احتمال بروز عوارض جدی و خطرناک به دنبال دوز تقویتی واکسن کرونا نادر، ولی همانند دو نوبت قبلی به ندرت امکان پذیر می باشد.دوز تقویتی واکسن سینوفارم
ایمنی واکسن چینی سینوفارم که از نوع ویروس غیرفعال شده می باشد، نسبت به سایر انواع واکسن ها (واکسن های mRNA و واکسن های حامل وکتور ویروسی) کمتر می باشد و زودتر نیز از بین می رود. لذا بسیاری از ازکشورها مانند خود کشور چین و امارات، تزریق دوز تقویتی واکسن سینوفارم را با یکی از انواع واکسن های mRNA یا واکسن های پروتئینی اجباری اعلام کرده اند. البته زمان مناسب جهت تزریق دوز تقویتی واکسن سینوفارم به طور دقیق مشخص نمی باشد، اما پیشنهاد شده است که بین دوز تقویتی و دوز دوم حدود ۶ ماه فاصله رعایت شود.آیا می توان دوز تقویتی را از واکسن نوع دیگری استفاده کرد؟
در برخی کشورهای اروپایی و آسیایی به دنبال ترکیب انواع مختلف واکسن ها (به طور مثال دوز اول فایزر و دوز دوم مدرنا، یا دوز اول آسترازنکا و دوز دوم فایز، یا دوز اول و دوم سینوفارم و دوز تقویتی فایز)، پاسخ ایمنی بهتر و قوی تری ایجاد شده است. البته تحقیقات در زمینه پاسخ به این پرسش که آیا می توان دوز تقویتی را از واکسن نوع دیگری استفاده کرد، هنوز کامل نشده است، و نیاز به بررسی های بیشتر و کامل تری دارد.در مجموع این طور به نظر می رسد که به جهت دائمی نبودن ایمنی واکسن ها و افت سطح آنتی بادی با گذشت زمان از یک سو، و مقاومت نسبی واکسن ها نسبت به سویه دلتا و جهش لامبدا از سوی دیگر، تزریق دوز تقویتی یا سوم واکسن کرونا، گزینه ای منطقی جهت تقویت سیستم ایمنی در برابر کرونا می باشد.
منبع:
1. ایسنا/ دُز "اضافه" واکسن کرونا چیست و برای چه کسانی در کشور تزریق می‌شود؟
2. تسنیم/ جزئیات تزریق دوز سوم واکسن کرونا اعلام شد
3. بیونوریکا/ دوز بوستر واکسن کرونا
4. ویکی پدیا
