باید توجه داشت که ایجاد چنین جوّی در جامعه؛ نتیجهای به جز بیاعتمادی عموم مردم به حاکمیت و عدم باور به توان، ظرفیتهای داخلی و تخصص سرمایههای انسانی ملی نخواهد داشت و بیتردید استمرار این روند پایههای اقتصاد کشور را متزلزل و استقلال اقتصادی را خدشهدار خواهد کرد و این نتیجه؛ مهمترین هدف دشمنان ایران اسلامی طی دهههای اخیر است.
حائز اهمیت آن که مخالفان و دشمنان نظام مقدس انقلاب اسلامی، همواره بر این هدف متمرکز بودهاند که میان عموم مردم، مسئولین و نظام؛ شکاف و فاصله ایجاد کنند تا از اتحاد، استقلال و قدرتافزایی ایران اسلامی جلوگیری نمایند و این پروژه شوم از روزهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی، به طور جد در دستور کار سردمداران غربی قرار گرفت و برای تحقق آن، طی چهل و اندی سال گذشته با راهاندازی انواع اتاقفکرهای تخصصی و فوق حرفهای، از هیچ امری فروگذار نکردهاند.
نقش تحریمهای اقتصادی بر افول تولیدات داخلی
طی دهههای گذشته؛ دشمنان انقلاب اسلامی ایران، به سرکردگی آمریکا؛ از راهاندازی جنگ نظامی غیرمستقیم (جنگ تحمیلی عراق علیه ایران) تا پیادهسازی انواع پروژههای تحریف و اِعمال تحریمهای سیاسی و اقتصادی را در دستور کار قرار دادهاند تا ایران اسلامی را با فشارهای ناشی از این روند، به کشوری وابسته، ناامید و منزوی تبدیل نمایند که جایگاه خاصی در مجامع بینالمللی ندارد؛ اما با درایتها، ژرفاندیشیها و رهنمونهای رهبر معظم انقلاب اسلامی طی دهههای گذشته؛ اکثر این نقشهها خنثی و اهداف دشمنان این نظام مقدس بینتیجه ماند.باید توجه داشت که پس از ناکامی دشمنان در جنگ تحمیلیِ هشت ساله؛ روند غربیها برای تحقق پروژه تضعیف ایران اسلامی و ایجاد وابستگی اقتصادی Economic dependence شتاب فزایندهای به خود گرفت تا جایی که اغلب کارخانهها و بنگاههای تولیدی بنا به کمبود مواد اولیه، گرانی نامتعارف آنها و همچنین عدم استقبال عمومی از تولیدات داخلی؛ رو به ورشکستگی و تعطیلی گذاشتند. از دیگر سو نیز؛ واردات انواع کالاها بالاخص کالاهای لوکس و غیر ضروری به حداکثر و صادرات کالاهای ایرانی به ایینترین میزان ممکن طی 4 دهه گذشته رسید و متأسفانه این روند نامطلوب، حاصل برخی اهمالکاریها، عدم خودباوری و اعتماد به توان و تخصص داخلی بود.
اعتماد ملی و باور به توان داخلی از چنان اهمیت ویژهای برخوردار است که رهبر معظم انقلاب اسلامی با تأکید بر این مهم، فرمودهاند: "انقلاب آمد و ناباوری را به تبدیل کرد به باور به خویش و اعتمادبهنفس ملی؛ امروز جوان ایرانی میگوید ما میتوانیم، چراکه برای «پیشرفت» و غلبه بر ذلت و عقبماندگی، «خودباوری و اعتمادبهنفس ملی» لازم است. برای پیشرفت، امکانات مادی کافی نیست، مؤلفههای دیگری لازم است؛ مؤلفههای معنوی. یکی از مهمترین این مؤلفهها، همین خودباوری است، اعتمادبهنفس است و اینکه یک ملت باور کند که میتواند."
امروزه بر همگان آشکار و مبرهن است که تحریمهای دولتهای غربی علیه ایران اسلامی در کنار برخی سوءمدیریتهای داخلی و اهمالکاریهای برخی مسئولین سابق، تأثیرات مخرب گستردهای بر ابعاد مختلف جامعه ایرانی گذاشته است و بر خلاف اظهارات واهی غربیها که مدعی حمایت از حقوق بشر عموم مردم جهان، بالاخص ملت ایران هستند! بیشترین این آسیبها، زندگی اکثر مردم را مورد هدف قرار داده است.
در این میان طی دو دهه اخیر و با راهاندازی شرکتهای دانشبنیان، تلاشهای گستردهای در راستای خنثیسازی تحریمهای غربی و احیای توان و استقلال اقتصاد داخلی شده است که نتایج مطلوب و بعضاً منحصربهفردی داشته است. نتایجی که حاصل بومیسازی تولیدات، علم افزایی، تخصصگرایی و خودباوری متخصصان داخلی به ویژه جوانان است و در حد قابل توجهی موانع و کمبودهای تولیدات داخلی را رفع کرده است.
متأسفانه، در ادوار گذشته، تمرکز مسئولین بر واردات انواع کالاهای خارجی بود که منجر به کاهش چشمگیر تولیدات داخلی و افزایش آمار بیکاری در کشور شد. معضلی که تقریباً در 10 سال گذشته آسیبها و ضربات سهمگین جبران ناپذیری را بر پیکره اقتصاد کشور وارد کرد و اینک با روی کار آمدن دولت سیزدهم، نگاه به اقتصاد کشور با چرخشی 180 درجهای همراه بوده و توان و تلاش مسئولین بر رونق بخشیدن به تولیدات داخلی و به حداقل رساندن واردات انواع کالا، بالاخص کالاهای مشابه تولید داخل است.
روشهای موثر بر روند رونق تولید در دوران تحریم
متخصصان و تحلیلگران اقتصادی بر این مهم تأکید دارند که دولتمردان و متخصصان اقتصادی اکثر کشورهای جهان همچون؛ "ژاپن"،"سنگاپور"، "مالزی" و "کره جنوبی" که در دورهای خاص با انواع تحریمها و محدودیتهای اقتصادی همراه بودهاند؛ چند راهکار ویژه را مورد توجه خود قرار دادهاند که منجر به گذار آنها از این مرحله و دستیابی به خودکفایی اقتصادی شده است. نخستین گام؛ تمرکز بر کشف و استفاده بهینه از انواع منابع طبیعی بهویژه مواد شیمیایی و کشاورزی به موازات جلوگیری از صادرات آنها در راستای تقویت پایههای نهادهای تولیدی کشور قلمداد میشود.یکی دیگر از راههای رونق تولید در دوران تحریم؛ تمرکز بر لایههای پایینی صنعت، تقویت صنایع خُرد و حمایتهای مالی دولت از این صنایع است چرا که همواره صنایع خُرد توانایی تولید مواد اولیه با کمترین هزینه اما کیفیت مطلوب را دارند اما بنا به کمبود سرمایه و کمتوجهیهای ناخواسته؛ پتانسیلها، ظرفیتهای کارآمد و ویژه آنها مغفول و دور از نظر میماند. از این رو؛ دولت میتواند با حمایتهای مالی خُرد، قدمی اثرگذار و حائز اهمیت در مسیر تهیه و تولید مواد اولیه مورد نیاز کارخانهها و بنگاههای تولیدی بردارد و همچنین زمینه ایجاد اشتغالزایی در سطح گسترده را نیز فراهم میکند.
گام بعدی در مسیر تحقق رونق تولید داخلی در دوران تحریم؛ اصلاح و تغییر سیاستهای مالی بانکها در قبال تولید کنندگان داخلی است. به بیان دیگر، بانکها موظف هستند تا میزان اعطای وام به واردکنندگان را کاهش و همان میزان را بر حجم وامهای حمایتی از تولیدات داخلی بیفزایند تا ضمن اجرای "طرح تشویق تولیدات داخلی"؛ از خروج بی رویه ارز در مسیر واردات کالاهای مشابه داخل، جلوگیری شود.
در این میان باید توجه داشت که منظور از جلوگیری واردات، قطع کامل آن نیست؛ بلکه در اصل دولت باید نگاه و رویه خود را نسبت به مسئله واردات تغییر و به جای واردات کالاهای لوکس، غیرضروری و مشابه داخلی؛ بخش اعظم واردات را به خرید دستگاهها، ابزار و ادوات و حتی فناوریهای نوین و کاربردی مورد نیاز کارخانههای تولیدی تخصیص دهد تا اثری مستقیم بر روند تولید گذاشته و سرعت آن را افزایشی بیش از پیش دهد.
شایان ذکر است که راهکاری به مراتب مهمتر و اثرگذارتر نیز وجود دارد که در بلندمدت آثار گسترده و چشمگیری بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت و آن تمرکز بر داخلیسازی (بومی سازی) لوازم مصرفی و قطعات دستگاههای تولیدی است. در واقع؛ اگر ما نتوانیم با تکیه بر توان و تخصص داخلی؛ لوازم مصرفی کارخانههای تولیدی را مهیا کنیم، باز هم موضوع وابستگی اقتصادی به میان خواهد آمد که ابعاد اصلی عرصه تولید داخلی را مورد تهدید جدی قرار میدهد. در حالی که بیتردید با خودباوری و تخصصگرایی، میتوانیم به نقطهای از خودکفایی برسیم که تحلیلگران اقتصادی، به آن "استقلال فراگیر اقتصادی" گویند.
در آخر نیز باید متذکر شویم که ضروری است تا دولت با نگاهی تخصصی به تجارب دیگر کشورهای جهان و چگونگی رونق بخشیدن آنها به تولیدات داخلی در دوران تحریم؛ طرحهای تشویقی، معافیتهای مالیاتی و اعطای تسهیلات مالی را در دستور کار قرار دهد تا در آیندهای نه چندان دور؛ به نتایجی ویژه و منحصربهفرد دست یابیم و تاثیرات چند جانبه تحریمها بر اقتصاد کشور را به کمترین میزان ممکن برسانیم که بیتردید چنین روندی مستلزم برنامهریزی دقیق و حرفهای در سه مقطع زمانی "کوتاهمدت"، "میان مدت" و "بلند مدت" است که با نظر کامل متخصصان این حوزه تدوین شده و گروهی ویژه نیز بر روند اجرای کامل آن نظارتی بینقص داشته باشند.
منابع:
1- تداوم رشد اقتصاد بدون توجه به تحریمها، خبرگزاری ایرنا2- رونق تولید تنها راه بیاثرکردن تحریم، خبرگزاری تسنیم
3- «خودباوری» بهجای «حقارت»، دفتر نشر آثار رهبر معظم انقلاب اسلامی
4- مسیر رونق تولید در شرایط تحریم، اقتصاد آنلاین
5- اقدامات راهبردی مقابله با تحریمها، روزنامه دنیای اقتصاد