«آتش به اختیار» محمدرضا بایرامی رمان اعتراض است

در ابتدای این نشست زنوزی جلالی نویسنده، منتقد ادبیات داستانی و مدرس کارگاه‌های داستان‌نویسی با اشاره به نام کتاب سخن خود را آغاز و این‌گونه گفت: «آتش به اختیار»؛ این نام نه به دلیل یک صحنه در کار که در قسمت‌های پایانی نیز نهاده شده و ظاهراً در آن ارتباطات گسسته شده و رزمندگان پراکنده هستند و هر نظامی و هر فردی که صاحب قبضه‌ای است، می‌تواند به اختیار خود تیراندازی کند و «آتش به اختیار» باشد.

وی ادامه داد: «آتش به اختیار» را یک نام نمادین برای این اثر می‌دانم زیرا پیکره و شالوده و بن‌مایه آنچه که در کار وجود دارد در حقیقت به گونه‌ای آتش به اختیار است.

به گفته زنوزی، در ارتش هنگامی که افراد دارای قبضه‌های مختلفی هستند به دلخواه نمی‌توانند آتش کنند بلکه طبق برنامه پیش می‌روند. 

این داستان‌نویس با اشاره به نام این اثر در عرصه نظامی‌گری عنوان کرد: به هر دلیلی هنگامی که یک موقعیت حساس پیش می‌آید یا شاهد یک موقعیت حاد و گسسته هستیم، دیگر فرد نظامی از بالا دستور نمی‌گیرد بلکه آتش به اختیار اوست؛ یعنی خود شخص به اختیار خود می‌تواند شلیک کند.

وی ادامه داد: رمان «آتش به اختیار» شاهد تقابل شخصیت‌هاست و شاید به نوعی متفاوت به اعتراض می‌پردازد.

کامران پارسی‌نژاد دیگر منتقد این نشست با اشاره به نام کتاب بایرامی افزود: نام «آتش به اختیار» که محمدرضا بایرامی برای این اثر برگزیده به سرنوشت افراد هم باز می‌گردد، به سردرگمی، بلاتکلیفی این افراد تداعی کننده سرنوشت آنها در آینده است. 

وی گفت: سربازانی در این کتاب روایت می‌شوند که سال‌ها کار و فعالیت کرده‌اند و پس از جنگ هر یک از آنها پیش‌‌گویی درباره آینده می‌کنند؛ اما عملاً این افراد بلاتکلیف هستند. افرادی که همچنان اختیارشان قانون‌مند نیست و سرنوشت مشخصی ندارند بلکه به حال خود رها شده‌اند. 

پارسی‌نژاد با نقد بر این اثر تأکید کرد: نویسنده در قسمت پایانی سردرگمی را روایت می‌کند که با درشت‌نمایی همراه است و نویسنده معتقد است از ابتدا جنگ بدون برنامه‌ریزی بوده است و حتی در حرکت سربازان به سوی جبهه این موضوع را نشان می‌دهد و عنوان می‌کند که ورود این افراد به منطقه هم شاهد این ماجرا است.

علی‌الله سلیمی نویسنده و منتقد ادبیات داستانی نیز در این نشست با اشاره به کتاب «آتش به اختیار» بایرامی خاطرنشان کرد: با توجه به کارهای پیش از «آتش به اختیار» بایرامی می‌دانیم که این نویسنده شگردش آن است که یک واقعه بومی را دستمایه کار قرار می‌دهد و سعی می‌کند آن را در وجه ملی پرورش دهد. 

سلیمی یادآور شد: عنوان «آتش به اختیار» با نکات ظریفی همراه است چرا که نویسنده عنوان می‌کند که سربازان با پایان جنگ باید آماده‌باش باشند اما در عین حال شلیک هم نکنند.

به گفته این منتقد، ترکیب و نام اثر هوشمندانه است چرا که با پایان جنگ نشان می‌دهد که نگاه رمان، انتقادی است؛ زیرا با پایان جنگ و امضای قراردادها سربازان بلاتکلیف می‌مانند. 

منتظراخبار، انتقاد وپیشنهاد شماهستیم:
news@rasekhoon.net