از دید قرآن یکی از مهمترین موضوعاتی که باید به بررسی وتحقیق پیرامون آن پرداخت تاریخ می باشد. وجود آیات بسیاردرقرآن که انسان را به مطالعه ونظردرتاریخ فرامی خواند دال بر اهتمام ویژه قرآن کریم بر اهمیت تاریخ است.
به گزارش راسخون به نقل از مهر، قرآن که در طول 1400سال دست نخورده و بدون تحریف باقی مانده، سبب آن گردیده تا تمدن مسلمانان یک تمدن متن محور و به نوعی متکی بر قرآن باشد. تاکید کتاب مقدسی چون قرآن برمطالعه تاریخ ودرک وفهم آن قطعا از اهمیتی دوچندان برخورداراست و شاید نشان ازجهان بینی با ویژگی ها ومعیارهای خاص باشد.
اینکه درحدود 13بار قرآن امر به سیر در زمین و بررسی اوضاع واحوال ملت ها و اقوام می کند نشانگر با اهمیت بودن موضوع تاریخ است. درقرآن کریم درسوره هایی چون فاطر و نحل به صراحت به مطالعه تاریخ تاکید شده است.
- "اولم سیرو فی الارض فینظروا کیف کان عاقبة الذین من قبلهم و کانو اشد فهم قوة؛ آیا در زمین سیرنکرده اند تا ببینند سرانجام کسانی که قبل از آنها بودند چه شد در حالی که آنها نیرومندتر بودند". (سوره فاطر- آیه 44)
- "فسیروا فی الارض فانظر کیف کان عافبة المکذبین"؛ در زمین سیروگردش کنید تا ببینیدکه عاقبت تکذیب گران چگونه بود؟"(سوره نحل -آیه 36)
گرچه برخی معتقدند هنگامی که قرآن از عبارت "سیرو افی الارض" استفاده می کند تنها ناظر به کوه، دشت وطبیعت به صورت صرف می باشد، اما به واقع این تفسیر، تفسیرغلطی است. قرآن در حقیقت در سیر یک واقعه به دنبال نوعی از حکمت وعقلانیت می باشد، وهدف قرآن ازسوق دادن افراد یک جامعه برای مطالعه وبررسی تاریخ تنها این نیست که انسان از یک سلسله حوادث و رویدادها ی تاریخی اطلاع یابد و یا با حجم گسترده ای از افتخارات مواجهه شده وبه آن مباهات ورزد، بلکه هدف قرآن آن است که انسان به قوانین و سنن حاکم بر تاریخ آشنا شود و از آنچه اتفاق افتاده عبرت گرفته و جامعه خود را بر پایه اسلوب و اصول بنا کند.
هنگامی که قرآن تکذیب آیات الهی، ظلم وستم و فسق وفجور را ازجمله عوامل شکست بسیاری از اقوام وملت ها به حساب می آوردو انسان را به تامل در آن وادار می سازد نشانگر آن است که اگر جامعه ای در آن مسیر گام بگذارد بدون شک سقوط خواهد کرد.
طبق این گفتار سنتی که خدا با استفاده از تاریخ در قرآن بیان کرده این است که هرجامعه دچار تفرق شود از هم می پاشد و هر جامعه انسجام و وحدت داشته باشد رشد می کند. قرآن کریم بیش ازهر چیز بر اراده و اختیار انسان ها تاکید دارد و انسان را عامل محرکه تاریخ می داند و معتقد است انسان ها خود تاریخ خویش را می سازند.
درست است که طبق نظر برخی مورخان، این سنت که در قرآن ذکر شده به تاریخ نگاری در سطح گسترده رسوخ نکرد، اما همین امر که قرآن کریم انسان را به مطالعه تاریخ فرا می خواندو به انسان یاد آور می شود که از نگاه سطحی و سریع عبور کرده و به فهم عمیق رویدادهای تاریخی نظر کند در جای خود بسیار با اهمیت است.
گفتمان و بینش تاریخی پررنگی که درقرآن مستتر است باعث آن گردیده که تاریخ از سطح یک قصه و داستان ساده فراتر رفته وحتی در بسیاری از مواقع حرفهائی مهم در قرآن با استفاده از پوششی تاریخی بیان گردد. شاید به همین علت هم باشد که توجه جدی اسلام به تاریخ باعث گردیده تا علومی چون علم اخبار، علم رجال وعلم حدیث ایجاد شود وپیوندی وسیع بین تاریخ نگاری در اسلام با سیره نگاری ایجادگردد.
/2759/
