صنعتگران
مصطفی شیرازی

(ز 1320 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. وى به شیرازى موصوف بود و بعد از درك كمالات و اندوخته‏ى هنرى به تهران آمد و در مجمع‏الصنایع ناصرى، كارگاه هنرى دایر نمود. این هنرمند در تصویرسازى و چهره‏پردازى مهارت داشت و در فرنگى‏سازى و ارائه مناظر قوى‏دست بود. وى همچنین گل و مرغ را در شیوه‏ى كلاسیك و شیوه‏ى نقاشان روسى، ...

علی خودگر بخارایی

(س نهم ق)، فلزكار. كوفته‏گر، فلزكوب اهل بخارا بود كه با همكارى استادان دیگر، پنجره‏ى زركوب فولادى ساخته‏اند و اكنون در موزه‏ى آستان قدس رضوى به یادگار است. ...

شمسی طبسی

(ز 817 ق)، كوفتگر و فلزكوب. این هنرمند اقسام نقوش را بر روى فلزات ترسیم مى‏نمود و با مهارت عمل مى‏آورد. از آثار وى كه با همكارى استادان دیگرى پایان یافته، پنجره‏ى فولادى و زركوب آستان قدس رضوى است كه با نوشته‏هاى زرین آرایش یافته است و رقم «امر بعماره هذه البنجره... سنه سبع عشر و ثمانمائه... عمل استادان ...

شمس الدین نجار ساوی

(ز 897 ق)، نجار. از آثار وى: صندوق چوبى منبت‏كارى شده‏اى در امامزاده عباس (ع)، در سارى است كه به تاریخ 897 هجرى حك شده است و رقم «شمس‏الدین بنا ابن احمد نجار ساروى» دارد. ...

شمس الدین کاشی تراش

(س یازدهم ق)، كاشى تراش. وى شاگرد احمد موسى و رسام نقوش بر روى كاشیها بود. از آثار این هنرمند، در ایوان مسجد جمعه‏ى اصفهان، كاشیها و تزیینات زیبایى به یادگار مانده كه به خط نستعلیق سفید بر زمینه‏ى لاجوردى رقم «عمل استاد شمس‏الدین كاشى تراش» دارد. ...

شکرالله میرزا باشی

(س یازدهم ق)، فلزكار. اثر هنرى او، آفتابه‏ى خوش طرح و پرآذین اسلیمى است كه در دهانه‏ى آن رقم «شكراللَّه میرزا باشى» دارد. ...

حسین شفقت

(تو 1291 ش)، خاتم‏كار. در تهران متولد شد و هنوز در دوران كودكى به سر مى‏برد كه به عنوان شاگرد به دكان استاد محمد صنیع خاتم سپرده شد كه یگانه استاد او بود و سالیان بسیار در كنار او به تجربه‏اندوزى پرداخت. وى در سال 1313 ش به اتفاق گروهى از خاتم‏سازان دیگر به كار ساختن اتاق خاتم مرمر پرداخت. از جمله كارهاى ...

محمدعلی شریف قاینی

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. از این هنرمند دو قلمدان استادانه دیده شده كه در شیوه‏ى آقانجف كار كرده و در یكى از این قلمدانها «محمدعلى شریف قاینى» و در دیگرى «على محمد شریف قاینى» رقم نهاده و تاریخها نیز تا حدى قرین بوده است. ممكن است كه این دو نام، دو نقاش جداگانه باشند كه در یك زمان فعالیت هنرى ...

محمدجعفر شریف قاینی

(س سیزدهم و چهاردهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. هنرمند شهر قاین بود كه در مكتب پدر سایر استادان زمان، فن تصویرگرى آموخت و خود از استادان شد. جعفر در چهره‏سازى و مجالس بزمى و گل و مرغ و حل‏كارى سررشته داشت و آثار خود را پر آذین و چشم‏نواز ترسیم مى‏كرد و دنباله‏رو سبك آقانجف بود. از آثار وى: قلمدانى در كمال ...

محمود کرمانی

(س هفتم ق)، نجار. هنرمند چیره‏دست اهل كرمان بود. از آثار ارزنده‏ى این استاد، منبر مسجد جامع شهر نایین است كه كنده‏كارى شده و در نوع خود پر امتیاز است. در طرفین منبر مزبور، نام واقف و استاد سازنده به خط نسخ استادانه‏اى كنده‏كارى شده كه چنین است: «وقف الصدر الاجل... جمال‏الدین حسین... هذا المنبر على مسجد ...

خواجه سمیع زرگر

(ز 1077 ق)، جواهرشناس، منجم و ریاضیدان. وى به جودت طبع و حدت ذهن شهرت تمام داشت. در اوایل حال مدتى به كسب علوم پرداخت و در علم نجوم و ریاضى مهارت یافت. به جهت وجه معاش كسب زرگرى اختیار كرد و در عیار گرفتن زر استاد بنا شد. وى بعد از گزاردن حج و طواف مرقد مطهر پیامبر (ص) در سال 1077 ق به وطن مراجعت كرد ...

سلطانعلی مجلد مروی سامی

(س نهم ق)، مجلد. هنرمند مشهورى بوده كه در كتابخانه سلطان حسین بایقرا به مجلدى و صحافى اشتغال داشته است. از آثار وى: جلد نسخه‏ى «خمسه‏ى» امیرعلیشر نوایى است كه در سنه‏ى 898 ق، توسط سطانعلى مشهدى كتابت شده و چند تصویر نیز از بهزاد در آن دیده مى‏شود و رقم آن چنین است: «خمسه میرعلیشر نوائى به خط قبله الكتاب ...

جواد سروری

(وف ح 1320 ش)، سازنده‏ى ساز. از اساتید سازنده‏ى تار در مشهد بود. وى سه تار هم مى‏ساخت و در كار خود مهارت داشت. تار و سه‏تارهاى كار او همه استادانه ساخته شده و خوش آهنگ است. ...

زین العابدین اصفهانی

(ز 1302 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. معروف به میرآقا و میر زین‏العابدین. در اصفهان به دنیا آمد. وى جد حاج مصورالملكى اصفهانى بود و در قلمدان و قاب آینه‏سازى و آثار روغنى چابك دست و پرتوان. او همچنین در مرغش سازى رنگارنگ نیز مهارت داشت. این استاد گل و مرغ و تصاویر حیوانات بخصوص پرندگان را به حلاوت تمام رسم ...

زادور ارمنی

(س سیزدهم ق)، سازنده‏ى ساز. وى در ساختن سه تار استاد بود. سه تارهاى وى بین اهل فن معروف است. زادور تار نیز مى‏ساخت. ...

پرویز زابلی

(تو 1296 ش)، منبت‏كار. در تهران چشم به جهان گشود. از سال 1310 ش در اداره كل صناعت و معادن به فعالیت هنرى پرداخت. مدت هفت سال نزد استاد احمد امامى آباده‏اى دوره‏ى عملى هنرهاى زیباى كشور را گذراند و مدرك كارشناسى گرفت. از سال 1320 ش با عنوان استاد كارگاه منبت به استخدام اداره صناعت درآمد. در سال 1358 ش ...

حسن رمضان شاهی

(س نهم ق)، فلزكار و كوفتگر. از آثار وى قلمدان مستطیل شكل فلزى است كه كناره‏ها و رویه آن به آذین و خطوط زیباى قدیمى آن دوره نقره‏كوب شده است و رقم «عمل حسن رمضان شاهى» دارد. ...

شاهرخ رمضان

(س چهاردهم ق)، سازنده‏ى ساز. پدر وى از تارسازهاى معروف بود. رمضان شاهرخ كارگاه صنعتى داشت و به ساختن تار و سه تار و خرید و فروش آلات و لوازم سرگرم بود. او یك نوع تار هشت سیم ساخته بود كه كمتر مورد استعمال قرار گرفت. ...

رضای قاجار

(س چهاردهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. وى شاهزاده پر استعداد قاجارى بود و در شبیه‏پردازى و قلمدان‏سازى دستى بكمال داشت. از آثار او: قلمدان زیبایى كه بر رویه آن تصویر بسیار شبیه مظفرالدین‏شاه قاجار نقش بسته و حواشى و جوانب آن از گل و مرغ پرمایه و رنگین آذین شده و حواشى قلمدان طلایى است، با رقم: «كمترین رضاى ...

رحیم دکنی

(ز 1226 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. در زمان سلطنت فتحعلى‏شاه مى‏زیست. از آثار وى: صورت نقاش، رحیم دكنى است، با رقم: «15 ربیع‏الثانى 1226- شبیه خود را از دست خود كشیده غلام رحیم دكنى»؛ قلمدان نفیسى كه تصاویر افرادى را در سه مدالیون مختلف نقاشى كرده و در بالا و پایین آنها مناظر دل‏انگیز و مجلس‏آرایى ارائه داده ...