(شهادت 766 ق)، فقیه شیعى. از بزرگان و نام‏آوران علماى امامیه‏ى روزگار خود بود كه در دمشق اقامت داشت و در مدرسه‏ى ابى‏عمر آن شهر بود. وى در جنبش ضد شیعى كه در شام روى داد، به همراه تعداد بسیارى از شیعیان شام كشته شد. ابتدا قاضى حنبلى چهل روز وى را زندانى كرد. پس از آن او را نزد قاضى القضات مالكى حاضر ...

(وف 446 ق)، عالم و فقیه شافعى. در اصفهان به دنیا آمد و در بغداد و مكه اقامت گزید. در اصفهان از مشایخى چون ابن‏مقرى و ابراهیم بن عبداللَّه بن خرشید قوله و در بغداد از ابوطاهر مخلص حدیث شنید. در فقه شافعى از اصحاب ابوحامد اسفراینى و از مشایخ خطیب بغدادى بود. چندى نیز قاضى ایذه شد. قرآن را در پنج سالگى ...

(398 /392 -308 /307 ق)، محدث و فقیه شافعى. مفتى همدان بود. وى از عبدالرحمان جلّاب و اسماعیل صفار و ابن‏حمدویه مروزى و حفص بن عمر اردبیلى و دیگران حدیث شنید. چندین بار به بغداد سفر كرد و در آنجا به روایت حدیث پرداخت و املاى حدیث كرد و افرادى همچون دارقطنى از وى حدیث شنیدند. جعفر ابهرى و محمد بن عیسى صوفى ...

(842 -776 ق)، شاعر، نویسنده، فقیه و قاضى. نیاكانش از مردم طبرستان بودند. وى در عدن متولد شد و در آنجا نشو و نما یافت و پس از اتمام تحصیلات به تدریس پرداخت، پس از آن مفتى شده و عهده‏دار قضاى عدن گردید، و حدود 40 سال به قضاوت مشغول بود. با مردم به مدارا رفتار مى‏كرد و به داشتن فروتنى، نرم‏خویى و مایل به ...

(وف 369 /368 ق)، فقیه و محدث شیعى. از پدرش، ابن‏قولویه قمى ابوجعفر محمد بن جعفر معروف به مَسلَمه متوفى (301 /299 ق)، و مدفون در قم نزدیك بقعه على بن بابویه قمى، و نیز از احمد بن حسین زعفرانى، ابوالفضل صابونى، كلینى، ابن‏ولید قمى، ابن‏مهزیار اهوازى، ابن‏بابویه پدر صدوق، ابن‏عُفدَه و احمد بن اصفهبد و گروهى ...

(س چهارم ق)، فقیه و متكلم شیعى. با كلینى معاصر بود. نزد ابوالقاسم كعبى بلخى، متكلم معتزلى، درس خواند. نخست معتزلى بود، اما پس از مدتى شیعه شد. ابن‏بطه و ابوالحسن سوسنجردى از شاگردان وى بودند. ابن ابى‏الحدید، شیخ‏مفید و سید مرتضى از كتاب «الانصاف فى الامامة» روایت كرده‏اند. سوسنجردى در ملاقاتى كه با ابوالقاسم ...

(وف 335 ق)، قاضى و فقیه شافعى. پدرش- قاص- قصه‏پردازى از مردم طبرستان بود كه با سپاهیان مسلمان به روم شرقى رفت تا با رجزهایش سپاهیان را به جنگ برانگیزد. ابن‏قاص در زادگاهش بزرگ شد، سپس به بغداد رفت و نزد ابن‏سریج فقه آموخت. پس از چندى به زادگاهش بازگشت و به قضاوت و تدریس پرداخت. ابن‏قاص از ابوخلیفه جُمَحى ...

(ح 406 -330 ق)، متكلم، محدث و فقیه شافعى. در اصفهان متولد شد. همراه باقلانى واسفراینى نزد ابوالحسن باهلى كلام خواند. براى تكمیل كلام و شنیدن حدیث به بصره، بغداد، رى و نیشابور سفر كرد. در كنار خانقاه پوشنجى، در نیشابور به تدریس پرداخت. در 406 ق محمود غزنوى او را به غزنین فراخواند تا با كرامیه آن شهر یعنى ...

(س پنجم ق)، فقیه. علامه حلّى در «خلاصه» گوید كه او از مشایخ شیخ طوسى بود. رجال‏نویسان شیعى وى را از علماى خاصه مى‏دانند. از زندگى او اطلاع چندانى در دست نیست. ...

(وف 381 ق)، متلكم و فقیه شافعى اشعرى. وى اهل اصفهان بود كه به بصره مهاجرت كرد. او آثار زیادى در فقه و اصول و احكام داشت. ...

(وف 1007 ق)، ادیب و فقیه شافعى. معروف به عصامى و همچنین حفید یا حفید عصام. در مكه‏ى معظمه به دنیا آمد. و در همان جا نشو و نما یافت. از رجال بلاغت محسوب مى‏شد. وى در زادگاه خویش منصب قضاوت داشت و سرانجام در همان شهر درگذشت. از آثار وى: حاشیه بر «شرح الاستعارات» جدش عصام‏الدین بر «سمرقندیه»، در بلاغت. ...

(854 -791 ق)، مورخ، ادیب، لغوى، فقیه و محدث حنفى. معروف به عربى و گاهى به عجمى. در دمشق متولد شد و همان جا نشو و نما كرد. در لشكركشى تیمور، در 803 ق به همراه او به سمرقند انتقال یافت و نزد جرجانى، جزرى و بسیارى دیگر، به تحصیل علم پرداخت و زبانهاى فارسى، تركى و مغولى را فراگرفت. در مغولستان، نزد شِرامى ...

(وف بعد از 340 ق)، مفسر، ادیب، فقیه و متكلم امامى. معروف به عبدكى. عبدك اختصار عبدالكریم است. اهل گرگان بود و پیشواى شیعیان آنجا. مدتى در نیشابور توطن كرد. از عمران بن موسى جرجانى و همطبقه او حدیث شنید. حاكم نیشابورى از وى روایت كرده است. او سرانجام در گرگان درگذشت. از آثار وى: «التفسیر» یا «تفسیر ابن‏عبدك»؛ ...

(وف 433 ق)، فقیه شافعى. او پیشواى دینى و مفتى همدان بود. از آثار وى: «شرائط الاحكام»، در فقه؛ «شرح العبادات». ...

(وف 299 ق)، فقیه شافعى. وى كاتب قاضى اصفهان بود. به مصر رفت و نزد شافعیان آنجا به تحصیل پرداخت. ابواحمد عسال و ابوالقاسم طبرانى از وى روایت كرده‏اند. به گفته سبكى او كتابهاى بسیارى تألیف كرده است كه از جمله‏ى آنها كتابى است در مذهب شافعى. ...

(س سوم ق)، محدث و فقیه شیعى. شیخ طوسى وى را در شمار اصحاب امام هادى (ع) نام مى‏برد. محمد بن حسن صفار از وى روایت كرده است. از آثار وى: «كتاب التأدیب»؛ «كتاب الجامع الكبیر»، در فقه. ...

(وف 305 ق)، فقیه، محدث و حافظ. از نوادگان رُكامه، صحابى مشهور، بود. از اصحاق بن راهویه و احمد بن مَنیع و عمرو بن زُراره حدیث شنید، و كتاب سفیان بن عیینه را در حجاز از عدنى فراگرفت. ابن‏خزیمه و ابوعبداللَّه بن اَخْرم و ابوحامد بن شرقى از او روایت كرده‏اند. حاكم نیشابورى گوید «ابن‏شیرویه از بزرگان نیشابور ...

(588 -488 ق)، عالم، متكلم، محدث، فقیه، مفسر، ادیب و شاعر شیعى. در سارى متولد شد. نیاى وى شهرآشوب از شاگردان شیخ طوسى بود و ابن شهرآشوب به واسطه‏ى پدر خود از او روایت مى‏كرد. در هشت سالگى قرآن را حفظ مى‏خواند. از زمخشرى و احمد و محمد غزالى و خطیب خوارزمى اجازه‏ى روایت داشت. بنا به دلایل مذهبى به حلب كه ...

(وف 362 ق)، فقیه شافعى. از مردم فارس بود. سفرى به نیشابور كرد و مدتى در آنجا اقامت گزید و سپس به بخارا رفت و باز به فارس مراجعت كرد و در آنجا متصدى منصب قضا شد. او در فقه شافعى اقوالى مخالف دیگر فقهاى آن مذهب دارد. در نیشابور درگذشت. ...

(376 -313 ق)، شاعر، ادیب، صوفى و فقیه حنفى. اصل وى از خوارزم بود و خود از اهالى بخارا. ابن‏سینا از شاگردان او بود. به گفته‏ى ذهبى او از پیشگامان بود و تصانیف زیبائى داشت. از آثارش: «دیوان» اشعار، كه ابن‏ماكولا آن را دیده كه اكثرش به خط ابن‏سینا بوده است. ...