مسیر جاری :
علم یونانی در دست فاتحان
در قرون سوم پیش از میلاد، در همان هنگام که اراتوستن در اسکندریه سرگرم محاسبه اندازه زمین بود، چیرگی روم بر ایتالیا دیگر امری تحقق یافته بود. دویست سال بعد، رومیان تقریباً تمامی نواحی مدیترانه ای از جمله...
خطوط کلی در تاریخ علوم اسلامی
اگر اخترشناسی عرب علمی را انسجام بخشید و تکامل داد که عمده اش میراث یونانیان بود؛ ریاضیات عرب راه دیگری را در پیش گرفت. یقیناً از طریق همین ریاضیات بود که اعداد هندو به غرب انتقال یافت، اما مهم تر این...
اخترشناسی در اسلام
با تأسیس بیت الحکمه و رصدخانه هایی چند توسط مأمون و با ورود متون نجومی یونان زمینه برای رشد جدی اخترشناسی اصلی اسلامی که پیوند تنگاتنگی با ترقیات مسلمانان در ریاضیات داشت آماده شد. در واقع به محض تأسیس...
طلوع علم عربی
تاریخ علم در عربستان به طور عمده تاریخ علم در اسلام است. ولی کاملاً این طور نیست؛ زیرا از یک سو هنوز چند قرن به زمان محمد (ص) مانده بود که علم در سرزمینی که گهواره تمدن عرب شد جوانه زد، و از سوی دیگر...
تاریخ علم در هند باستان
تاریخ علم هندو ـ علم در شبه قاره هندوستان، پیش از ورود اسلام با سلسله مغول در قرن شانزدهم ـ هنوز نیازمند پژوهش بسیار است. کار مفصلی که جدیداً بر روی چین انجام گرفته، باید روی تمدن واقع در جنوب غربی چین...
در جستجوی وحدت
علم عمدتاً حاصل تلاش دو گروه مکمل است که می توانیم آنان را نظریه پردازان و آزمایشگران بنامیم، تا حدی شبیه به آنان که عضویت و نمایندگی دو حزب را دارند. فریمن دایسون (1)، یک نظاره گر تیزبین، ویژگیها و راه...
تعهد مقدس
باورکردن داستان جیمز جول اندکی دشوار به نظر می رسد. او مدت زیادی نزدیک منچستر، انگلستان دور از فضای علمی، جایی که خانواده اش در یک کارخانه آبجوسازی کار می کردند، می زیست. در این کارخانه آبجوهای کمرنگ
درباره موضوعی ناشناخته
برای دانشجوی امروزی، واژه انرژی معنایی دارد که تقریباً بدیهی است. اما برای دانشمندان اوایل قرن نوزدهم معنای روشنی نداشت. آثار بسیاری را که سرانجام با مفهوم انرژی متحد می شد غالباً به صورت پدیده های متفاوت...
داستانی از دو انقلاب
داستان ترمودینامیک در سال 1824 در پاریس آغاز می شود. فرانسه پس از 35 سال جنگ، انقلاب و دیکتاتوری، بر پایه های خود لرزید. شاهی اعدام شد، قانونهای اساسی نوشته شد، ناپلئون دوبار آمد و رفت، و سلطنت دوبار رواج
ترمودینامیک، علم گرمایی جدید
نظریه گرما تا اواخر قرن هجدهم، که گرما را سیّالی بی وزن به نام «کالریک» می دانستند، به صورت یک علم کمّی ظاهر نشد. شباهت این سیال را به صورت «جریان» ظاهری گرما از دمایی بالا به دمایی پایین تصور می کردند.