مامايي ، زندگي بخش و فراموش شده
نويسنده:مهري حقاني
استاندارد جهاني ماما، هر 30 تا 50 ماما به ازاي 1000 تولد است. در كشور ما تقريباً براي هر 100 تولد يك ماما وجود دارد.
در حقيقت ترغيب مادران جوان به رستم زايي و جذبه سودانگارانه آن موجب شده مامايي كه وظيفه و جايگاه اصلي را در تولد نوزادان دارد به فراموشي سپرده شود. در حالي كه جامعه پزشكي به شدت به فارغ التحصيلان انبوه اين رشته نيازمند است. حرفه اي كه در كشورهاي پيشرفته يكي از بازوهاي اصلي و غير جايگزين بخش زنان و زايمان به شمار مي رود و گستره آن تمامي نيازها، مراقبت ها و كفه آگاهي رساني خانواده ها و دختران جوان را دربرمي گيرد.
"كانون مامايي" ايران در سال 1323 آغاز به كار كرد. اما خيلي پيشتر از آن در سال 1298 "مدرسه قابلگي" با 10 نفر شاگرد در تهران تأسيس شده بود. اين روند همچنان ادامه داشته تا آنجا كه هم اكنون رشته مامايي در دو گروه آموزشي "بارداري و زايمان ژنيكولوژي" و "بهداشت مادر و كودك" شامل صدها دانشجوي كارشناسي و كارشناسي ارشد مامايي مي شود.
بدين ترتيب در كشورهاي پيشرفته به ازاي تولد هر نوزاد، 30 ماما مشغول به فعاليت هستند و همين مسأله موجب ارتقاي كيفي كار اين حرفه نيز خواهد شد.
بدين ترتيب از 40 هزار ماماي كاردان و كارشناس كشور، حدود 10 هزار نفر در بخش دولتي و 4 هزار نفر در بخش خصوصي شاغل هستند و بقيه فارغ التحصيلان يا بيكارند يا در مشاغلي غير از تخصص اصلي خود مشغول اند.
ناهيد خداكرمي دبير انجمن علمي مامايي ايران درباره وضع كلي مامايي در كشور مي گويد: "سالانه بيش از يك ميليون نوزاد در كشور متولد مي شوند اما تنها 10 هزار ماما در سيستم دولتي و 4 تا 5 هزار نفر نيز در بخش خصوصي فعاليت مي كنند. در حالي كه با توجه به تعداد تولد نوزادان در كشور بايد حدود 30 هزار نفر در مراكز زايشگاهي و بهداشتي وجود داشته باشند كه با استاندارد نيروهاي مامايي در مراكز بهداشتي و درماني كشور فاصله وجود دارد. از سويي تعداد فارغ التحصيلان رشته مامايي در كشور نشان مي دهد در اين رشته نبايد كمبود نيروي انساني وجود داشته باشد. اما مشكل در جذب اين نيروها در سيستم بهداشتي و درماني است. اما از سوي ديگر كاهش سهميه استخدام ماما در دانشگاه هاي علوم پزشكي و مراكز درماني به مشخص نبودن برنامه سازمان مديريت و برنامه ريزي درباره جايگزين كردن نيروهاي بازنشسته و تعريف سقف استخدامي ماما نيز برمي گردد."
با اين حال دبير انجمن علمي مامايي، گستره كار مامايي را بسيار كاراتر از موارد مشخص آن مي داند. "ميزان فارغ التحصيلان در حرفه پرستاري متناسب با نياز كشور است. در حالي كه بيش از نيمي از جمعيت كشور را زنان تشكيل مي دهند و اكثريت آنها در سنين باروري هستند.
تعريف جديد از ماما در دنيا، غير از خدمات دوران بارداري و زايمان، دختران در سنين بلوغ، زنان در سنين يائسگي و مسائل بهداشتي و حتي كودكان زير 5 سال را دربرمي گيرد. حتي براساس مقررات كشور ما و مقررات بين المللي، ماما مي تواند بدون نياز به نظارت، به طور مستقل خدمات خود را ارائه كند."
هنگامي كه بحث مشكلات جامعه مامايي ايران پيش مي آيد، عناويني چون هجوم گسترده به مطب پزشكان متخصص زنان، نبود تجربه كافي و اطلاعات جامع فارغ التحصيلان رشته مامايي، عدم تناسب پذيرش دانشجوي مامايي و رديف هاي استخدامي، در نهايت به معضل بيكاري در جامعه مامايي ايران منجر مي شود.
هدا ميرغياثي رئيس بخش زايمان يكي از بيمارستان هاي تهران در مورد تجربه كاري خود مي گويد: "بزرگترين مشكل دانشجويان مامايي، بازار كار نامناسب است. وقتي هم كه وارد بازار كار مي شوند، با موانع عمده اي روبرو هستند. كار اصلي ماما، انجام زايمان طبيعي است اما اين امكان هم اكنون از جامعه مامايي ايران گرفته شده است. پزشكان در اغلب بيمارستان ها مقيم هستند و ماما جايگاه مهمي ندارد، اين در حالي است كه اگر ماما در جايگاه اصلي خود قرار گرفته باشد آمار سزارين پائين مي آيد. قبلاً مراقبت و انجام امور زايمان به وسيله ماماها انجام مي شد و اگر مسأله اي غيرطبيعي بود به پزشكان مراجعه مي شد. اما هم اكنون پزشكان به شدت گرايش به اين بخش دارند و در حالي كه ما در بيمارستان ها به ماما نياز داريم، زمينه اي براي جذب نيروهاي جديد نداريم كه تا بخش زيادي به معاونت درمان مربوط مي شود. از سويي بيمه ها به طور شخصي انجام مي شود. شايد پرداخت حقوق ماماها، دستور استخدام دولتي را هم تحت الشعاع قرار داده. از سوي ديگر مامايي جزو مشاغل سخت به حساب نمي آيد. هر ماما با 30 سال سابقه مي تواند با 25 روز حقوق بازنشسته شود. در نهايت بزرگترين مشكل اين است كه كار ما از ما گرفته شده است."
هدا ميرغياثي معتقد است: "عدم بهره گيري مناسب از ماماها در كشور و مراجعه زنان باردار به پزشكان متخصص زنان و زايمان يكي از عوامل مهم افزايش سزارين در كشور است. چون به علت زمان دار بودن زايمان طبيعي، پزشكان متخصص زنان باردار را به سمت سزارين سوق مي دهند."
از سويي اگرچه انتخاب نوع زايمان، حق طبيعي اشخاص است. اما زايمان به طريق سزارين در كشور ما از يك حق انتخاب فراتر رفته است و به نوعي تعهد پنهان تبديل شده است. بنا به آمار سازمان بهداشت جهاني، آمار سزارين در يك جامعه بايد 10 تا 30 درصد زايمان هاي آن كشور باشد، اما اين رقم در ايران به ?? درصد رسيده است. اين آمار در انگلستان 21 درصد است. چنانكه يكي از استادان دانشگاه آكسفورد در يك برنامه پزشكي در ايران مي گويد: اين آمار بسيار شگفت انگيز است و اگر علت آن درد زايمان طبيعي است، پس متخصصان بيهوشي بايد در تكنيك هاي خود براي بي حسي بازنگري كنند. با اين حال كمبود امكانات در زايمان طبيعي، به روز نشدن روش هاي زايمان طبيعي، بي توجهي به زايمان طبيعي بدون درد و... زمينه خوبي براي تشويق مادران باردار از سوي پزشكان به سوي سزارين است. اين در حالي است كه دلايل اقتصادي ترجيح پزشكان در اين انتخاب است. يك متخصص زنان و زايمان در اين باره، پائين بودن تعرفه پزشكي زايمان طبيعي و نبود پشتوانه قانوني براي حمايت از متخصصان زنان را از دلايل بالاي سزارين مي داند. از سويي در روش طبيعي، به 12 ساعت وقت از زمان بستري تا زمان تولد نياز است. در حالي كه در سزارين تنها به يك ساعت زمان نياز دارد. در نهايت وقتي 60 تا 70 درصد زايمان ها به روش سزارين انجام مي شود و تنها تقاضاي زايمان طبيعي به مناطق محروم منحصر مي شود، ماماها بيكار مي شوند. اين در حالي است كه اگر براي هر هزار نوزاد به 30 تا 50 ماما نيازمنديم ديگر نبايد مشكل بيكاري ماماها وجود داشته باشد. اما تنها 10 تا 15 هزار نفر از ماماها جذب سيستم بهداشت و درمان كشور شده اند.
به گفته دبير انجمن مامايي ايران: "در خطر افتادن استقلال حرفه مامايي از مهمترين مشكلات جامعه مامايي در ايران است. بنا به تعريف سازمان بهداشت جهاني، رشته مامايي كاملاً مستقل تعريف شده و مي تواند بدون نياز به سرپرست وظايف خود را انجام دهد.
از سويي تمام مراقبت هاي عادي دوران بارداري، مشاوره هاي دوران بلوغ، تشخيص و درمان بيماري هاي شايع دستگاه تناسلي و مشكلات دوران پيري در حيطه وظايف ماماها قرار دارد. سازمان مديريت و برنامه ريزي بايد به اين مهم توجه كند كه بزرگ شدن دولت در بعد سلامت، به نفع جامعه و نوعي صرفه جويي است كه به بهبود كيفي رسيدگي به زنان و نوزادان نيز منجر مي شود. چنان كه طرح پزشك خانواده به اشتغال حدود 4 هزار ماما در اين تيم ها منجر شد."
از سوي ديگر امسال تعرفه حرفه مامايي در بخش خصوصي براي ماماي كارشناسي 2600 تومان و ماماي كارشناسي ارشد 2900 تومان و ماماي دكترا برابر با ويزيت پزشكان عمومي معين شده است. اما نرخ تعرفه با ميزان واقعي آن متفاوت است. در بخش خصوصي در حق ماماها اجحاف زيادي وجود دارد، آنها با حقوق كمتر، كار بيشتري مي كنند. در حالي كه بايد به ازاي هر هزار تولد زنده 30 تا 50 ماما در سيستم سلامت كشور وجود داشته باشد در حالي كه در سيستم سلامت ما اين رقم تنها 10 تا 12 ماما است.
ناهيد خداكرمي معتقد است: " به اين دليل اين حرفه جزو مشاغل سخت به حساب نمي آيد كه تصميم گيرندگان چه در زمينه ستادي و چه آموزش و چه خدمات در بخش بهداشت و درمان اين حرفه را به خوبي نمي شناسند و بايد براي تصميم گيري در مورد سلامت زنان با خود صاحبان اين حرفه مشورت شود. در حال حاضر يك كارشناس پرستاري و يك كارشناس مامايي حقوق و مزاياي برابر ندارند. ماماها كفه مشورتي خانواده ها در مورد ازدواج و حاملگي نيز به شمار مي روند و مي توانند به ارتقاي سطح سلامت زنان و خانواده ها كمك كنند. روز ماماها گذشت، اما روز ماما حتي به عنوان يك روز در سال هم براي اين حرفه اصيل و تخصصي جامعه هديه اي به همراه ندارد.
منبع:تبیان
/خ
در حقيقت ترغيب مادران جوان به رستم زايي و جذبه سودانگارانه آن موجب شده مامايي كه وظيفه و جايگاه اصلي را در تولد نوزادان دارد به فراموشي سپرده شود. در حالي كه جامعه پزشكي به شدت به فارغ التحصيلان انبوه اين رشته نيازمند است. حرفه اي كه در كشورهاي پيشرفته يكي از بازوهاي اصلي و غير جايگزين بخش زنان و زايمان به شمار مي رود و گستره آن تمامي نيازها، مراقبت ها و كفه آگاهي رساني خانواده ها و دختران جوان را دربرمي گيرد.
"كانون مامايي" ايران در سال 1323 آغاز به كار كرد. اما خيلي پيشتر از آن در سال 1298 "مدرسه قابلگي" با 10 نفر شاگرد در تهران تأسيس شده بود. اين روند همچنان ادامه داشته تا آنجا كه هم اكنون رشته مامايي در دو گروه آموزشي "بارداري و زايمان ژنيكولوژي" و "بهداشت مادر و كودك" شامل صدها دانشجوي كارشناسي و كارشناسي ارشد مامايي مي شود.
.jpg "مامايي ، زندگي بخش و فراموش شده")
بدين ترتيب در كشورهاي پيشرفته به ازاي تولد هر نوزاد، 30 ماما مشغول به فعاليت هستند و همين مسأله موجب ارتقاي كيفي كار اين حرفه نيز خواهد شد.
بدين ترتيب از 40 هزار ماماي كاردان و كارشناس كشور، حدود 10 هزار نفر در بخش دولتي و 4 هزار نفر در بخش خصوصي شاغل هستند و بقيه فارغ التحصيلان يا بيكارند يا در مشاغلي غير از تخصص اصلي خود مشغول اند.
ناهيد خداكرمي دبير انجمن علمي مامايي ايران درباره وضع كلي مامايي در كشور مي گويد: "سالانه بيش از يك ميليون نوزاد در كشور متولد مي شوند اما تنها 10 هزار ماما در سيستم دولتي و 4 تا 5 هزار نفر نيز در بخش خصوصي فعاليت مي كنند. در حالي كه با توجه به تعداد تولد نوزادان در كشور بايد حدود 30 هزار نفر در مراكز زايشگاهي و بهداشتي وجود داشته باشند كه با استاندارد نيروهاي مامايي در مراكز بهداشتي و درماني كشور فاصله وجود دارد. از سويي تعداد فارغ التحصيلان رشته مامايي در كشور نشان مي دهد در اين رشته نبايد كمبود نيروي انساني وجود داشته باشد. اما مشكل در جذب اين نيروها در سيستم بهداشتي و درماني است. اما از سوي ديگر كاهش سهميه استخدام ماما در دانشگاه هاي علوم پزشكي و مراكز درماني به مشخص نبودن برنامه سازمان مديريت و برنامه ريزي درباره جايگزين كردن نيروهاي بازنشسته و تعريف سقف استخدامي ماما نيز برمي گردد."
ما در جاي خودمان نيستيم
با اين حال دبير انجمن علمي مامايي، گستره كار مامايي را بسيار كاراتر از موارد مشخص آن مي داند. "ميزان فارغ التحصيلان در حرفه پرستاري متناسب با نياز كشور است. در حالي كه بيش از نيمي از جمعيت كشور را زنان تشكيل مي دهند و اكثريت آنها در سنين باروري هستند.
تعريف جديد از ماما در دنيا، غير از خدمات دوران بارداري و زايمان، دختران در سنين بلوغ، زنان در سنين يائسگي و مسائل بهداشتي و حتي كودكان زير 5 سال را دربرمي گيرد. حتي براساس مقررات كشور ما و مقررات بين المللي، ماما مي تواند بدون نياز به نظارت، به طور مستقل خدمات خود را ارائه كند."
هنگامي كه بحث مشكلات جامعه مامايي ايران پيش مي آيد، عناويني چون هجوم گسترده به مطب پزشكان متخصص زنان، نبود تجربه كافي و اطلاعات جامع فارغ التحصيلان رشته مامايي، عدم تناسب پذيرش دانشجوي مامايي و رديف هاي استخدامي، در نهايت به معضل بيكاري در جامعه مامايي ايران منجر مي شود.
هدا ميرغياثي رئيس بخش زايمان يكي از بيمارستان هاي تهران در مورد تجربه كاري خود مي گويد: "بزرگترين مشكل دانشجويان مامايي، بازار كار نامناسب است. وقتي هم كه وارد بازار كار مي شوند، با موانع عمده اي روبرو هستند. كار اصلي ماما، انجام زايمان طبيعي است اما اين امكان هم اكنون از جامعه مامايي ايران گرفته شده است. پزشكان در اغلب بيمارستان ها مقيم هستند و ماما جايگاه مهمي ندارد، اين در حالي است كه اگر ماما در جايگاه اصلي خود قرار گرفته باشد آمار سزارين پائين مي آيد. قبلاً مراقبت و انجام امور زايمان به وسيله ماماها انجام مي شد و اگر مسأله اي غيرطبيعي بود به پزشكان مراجعه مي شد. اما هم اكنون پزشكان به شدت گرايش به اين بخش دارند و در حالي كه ما در بيمارستان ها به ماما نياز داريم، زمينه اي براي جذب نيروهاي جديد نداريم كه تا بخش زيادي به معاونت درمان مربوط مي شود. از سويي بيمه ها به طور شخصي انجام مي شود. شايد پرداخت حقوق ماماها، دستور استخدام دولتي را هم تحت الشعاع قرار داده. از سوي ديگر مامايي جزو مشاغل سخت به حساب نمي آيد. هر ماما با 30 سال سابقه مي تواند با 25 روز حقوق بازنشسته شود. در نهايت بزرگترين مشكل اين است كه كار ما از ما گرفته شده است."
.jpg "مامايي ، زندگي بخش و فراموش شده")
بازار غيرطبيعي
هدا ميرغياثي معتقد است: "عدم بهره گيري مناسب از ماماها در كشور و مراجعه زنان باردار به پزشكان متخصص زنان و زايمان يكي از عوامل مهم افزايش سزارين در كشور است. چون به علت زمان دار بودن زايمان طبيعي، پزشكان متخصص زنان باردار را به سمت سزارين سوق مي دهند."
از سويي اگرچه انتخاب نوع زايمان، حق طبيعي اشخاص است. اما زايمان به طريق سزارين در كشور ما از يك حق انتخاب فراتر رفته است و به نوعي تعهد پنهان تبديل شده است. بنا به آمار سازمان بهداشت جهاني، آمار سزارين در يك جامعه بايد 10 تا 30 درصد زايمان هاي آن كشور باشد، اما اين رقم در ايران به ?? درصد رسيده است. اين آمار در انگلستان 21 درصد است. چنانكه يكي از استادان دانشگاه آكسفورد در يك برنامه پزشكي در ايران مي گويد: اين آمار بسيار شگفت انگيز است و اگر علت آن درد زايمان طبيعي است، پس متخصصان بيهوشي بايد در تكنيك هاي خود براي بي حسي بازنگري كنند. با اين حال كمبود امكانات در زايمان طبيعي، به روز نشدن روش هاي زايمان طبيعي، بي توجهي به زايمان طبيعي بدون درد و... زمينه خوبي براي تشويق مادران باردار از سوي پزشكان به سوي سزارين است. اين در حالي است كه دلايل اقتصادي ترجيح پزشكان در اين انتخاب است. يك متخصص زنان و زايمان در اين باره، پائين بودن تعرفه پزشكي زايمان طبيعي و نبود پشتوانه قانوني براي حمايت از متخصصان زنان را از دلايل بالاي سزارين مي داند. از سويي در روش طبيعي، به 12 ساعت وقت از زمان بستري تا زمان تولد نياز است. در حالي كه در سزارين تنها به يك ساعت زمان نياز دارد. در نهايت وقتي 60 تا 70 درصد زايمان ها به روش سزارين انجام مي شود و تنها تقاضاي زايمان طبيعي به مناطق محروم منحصر مي شود، ماماها بيكار مي شوند. اين در حالي است كه اگر براي هر هزار نوزاد به 30 تا 50 ماما نيازمنديم ديگر نبايد مشكل بيكاري ماماها وجود داشته باشد. اما تنها 10 تا 15 هزار نفر از ماماها جذب سيستم بهداشت و درمان كشور شده اند.
به گفته دبير انجمن مامايي ايران: "در خطر افتادن استقلال حرفه مامايي از مهمترين مشكلات جامعه مامايي در ايران است. بنا به تعريف سازمان بهداشت جهاني، رشته مامايي كاملاً مستقل تعريف شده و مي تواند بدون نياز به سرپرست وظايف خود را انجام دهد.
از سويي تمام مراقبت هاي عادي دوران بارداري، مشاوره هاي دوران بلوغ، تشخيص و درمان بيماري هاي شايع دستگاه تناسلي و مشكلات دوران پيري در حيطه وظايف ماماها قرار دارد. سازمان مديريت و برنامه ريزي بايد به اين مهم توجه كند كه بزرگ شدن دولت در بعد سلامت، به نفع جامعه و نوعي صرفه جويي است كه به بهبود كيفي رسيدگي به زنان و نوزادان نيز منجر مي شود. چنان كه طرح پزشك خانواده به اشتغال حدود 4 هزار ماما در اين تيم ها منجر شد."
از سوي ديگر امسال تعرفه حرفه مامايي در بخش خصوصي براي ماماي كارشناسي 2600 تومان و ماماي كارشناسي ارشد 2900 تومان و ماماي دكترا برابر با ويزيت پزشكان عمومي معين شده است. اما نرخ تعرفه با ميزان واقعي آن متفاوت است. در بخش خصوصي در حق ماماها اجحاف زيادي وجود دارد، آنها با حقوق كمتر، كار بيشتري مي كنند. در حالي كه بايد به ازاي هر هزار تولد زنده 30 تا 50 ماما در سيستم سلامت كشور وجود داشته باشد در حالي كه در سيستم سلامت ما اين رقم تنها 10 تا 12 ماما است.
مشاغل سخت
ناهيد خداكرمي معتقد است: " به اين دليل اين حرفه جزو مشاغل سخت به حساب نمي آيد كه تصميم گيرندگان چه در زمينه ستادي و چه آموزش و چه خدمات در بخش بهداشت و درمان اين حرفه را به خوبي نمي شناسند و بايد براي تصميم گيري در مورد سلامت زنان با خود صاحبان اين حرفه مشورت شود. در حال حاضر يك كارشناس پرستاري و يك كارشناس مامايي حقوق و مزاياي برابر ندارند. ماماها كفه مشورتي خانواده ها در مورد ازدواج و حاملگي نيز به شمار مي روند و مي توانند به ارتقاي سطح سلامت زنان و خانواده ها كمك كنند. روز ماماها گذشت، اما روز ماما حتي به عنوان يك روز در سال هم براي اين حرفه اصيل و تخصصي جامعه هديه اي به همراه ندارد.
منبع:تبیان
/خ
