تکمیل ظرفیت خالی واحدهای صنعتی فعال، زمینه ساز جهش در تولید
در حال حاضر ظرفیت های خالی زیادی در صنایع وجود دارد که در صورت فعال سازی، نقش مهمی در جهش تولید و توسعه اقتصاد خواهند داشت. بیشترین موانعی که بر سر راه تولید وجود دارد به مراحل پیش از تولید مربوط می شود. در صورت رفع این موانع و مشکلات، کشور قدم بزرگی در مسیر تحقق جهش تولید برخواهد داشت.با وجود ظرفیت و امکانات بالقوه در بخش صنایع و سرمایه گذاری، واحدهای بسیاری هستند که کمتر از میزان توانایی خود به تولید مشغول هستند. تکمیل این ظرفیت ها امر مهمی در جهت رونق تولید خواهد بود. با فعال سازی ظرفیت ها در صنایع مختلف، محصولات و کالاهای جدیدی به بازار عرضه خواهند شد. (1)
این موضوع در رونق تولیدات داخلی نیز تأثیرگذار خواهد بود. همچنین وضعیت نابسامان قیمت ها نیز به ثباتی نسبی می رسد. مهمترین امر در مبحث ظرفیت های خالی، شناسایی آن هاست. ظرفیت های انسانی نیز از دیگر مواردی هستند که از منظر مهارت و آموزش مورد غفلت واقع شده اند.
تمام ظرفیت های خالی در کشور با فعال سازی در استفاده بهینه از تولید نقش دارند. برای افزایش ظرفیت نیاز به امکانات و سرمایه گذاری داریم. همچنین برای استفاده از این ظرفیت نیز قابلیت هایی خاص لازم است تا فرایند تولید به خوبی انجام شود. (1)
.gif "تکمیل ظرفیت خالی واحدهای صنعتی فعال، زمینه ساز جهش در تولید")
شناسایی ظرفیت های پنهان و آشکار
در این میان افزایش ظرفیت با صرف هزینه ای کم نیز منجر به رونق تولید خواهد شد. برای این منظور لازم است تا ظرفیت های خالی فعال سازی شده و تکمیل شوند. گاهی اوقات ظرفیت های پنهانی وجود دارند که در صورت فعال شدن، فرایند تولید را به شکل قابل توجهی افزایش می دهند.در حال حاضر ظرفیت های پنهان زیر سایه ظرفیت های آشکار مهجور مانده اند. بیشتر مواقع با تغییراتی کوچک و برنامه ریزی های لازم، ظرفیت های آشکار مورد استفاده قرار می گیرند. در این میان مواردی هستند که به دلیل کوتاهی یا بی توجهی پنهان مانده و نمی توانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند. (1)
به عنوان مثال کارخانه ای که با ظرفیت های آشکار موجود، به کار مشغول بوده این موضوع را نمی داند که با نیروی انسانی متخصص، می تواند ظرفیت پنهانی را پررنگ کرده و از آن در جهت رونق تولید استفاده کند. نیروی کار بامهارت نقطه قوتی در رونق تولید است که عوامل بسیاری باعث استهلاک آن خواهد شد. برای رونق تولید همواره نیروی انسانی باید در بهترین شرایط و برخورداری از امکانات، به فعالیت مشغول باشد.
ظرفیت های تولیدی به صورت ظرفیت های در جریان و مسدود شده وجود دارند. گاهی اوقات به ظرفیت های مسدود شده توجه چندانی نمی شود و سال ها بلااستفاده باقی می مانند. شرایطی نیز وجود دارد که تولیدکنندگان ظرفیت های خالی را شناسایی کرده اند اما توانایی فعال سازی آن را ندارند.
به عنوان مثال یک تولیدکننده به ظرفیت خالی کارخانه خود آگاه است اما سرمایه لازم برای تکمیل این ظرفیت را ندارد. نظام بانکی در این مواقع باید از این تولیدکنندگان در جهت تکمیل ظرفیت حمایت کند. (1)
راهکارهای مؤثر در جهت استفاده از ظرفیت های صنایع مختلف
استفاده بهینه از ظرفیت های مختلف در کشور بهره وری، افزایش و رونق تولید و افزایش بازدهی را به همراه دارد. تکمیل ظرفیت های خالی نتایج مختلفی دارند و کشور به خوبی شاهد کاهش قیمت، کاهش نرخ تورم، توسعه اقتصاد و جهش تولید خواهد بود. (2)یکی از عوامل مؤثر در فعال سازی ظرفیت های خالی، توسعه شبکه های بین بنگاهی است. با ایجاد این شبکه امکان واگذاری ظرفیت های خالی به بنگاه های دیگر فراهم خواهد شد. همچنین عوامل دیگری مانند عوامل فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و... نیز در تکمیل این ظرفیت ها مفید واقع می شوند.
در صورت استفاده بهینه از ظرفیت های پنهان کشور در مسیر بهتری از توسعه قرار می گیرد. این امر اشتغال زایی پایدار ایجاد کرده و همچنین نرخ بیکاری را به مقدار قابل توجهی کاهش می دهد. در نهایت رونق تولید منجر به تحقق شعار سال یعنی جهش تولید خواهد شد. (2)
اگر ظرفیت های خالی پنهان باشند و بعد از بررسی های لازم وضعیت آن ها مطرح شود چندان جای بحث نخواهد داشت. موارد بسیاری وجود دارد که ظرفیت ها با وجود آگاهی، خالی مانده و هیچ تلاشی برای تکمیل آن ها صورت نمی گیرد.
ظرفیت های خالی و بی بهره صنایع مختلف در کشور باعث می شود تا سرمایه داخل کشور به صورت مؤثر مورد استفاده قرار نگیرد. به این ترتیب بهره وری و بازدهی نیز کاهش پیدا کرده و در نهایت مسیر صادرات به سرانجام خوبی نخواهد رسید. (2)
.gif "تکمیل ظرفیت خالی واحدهای صنعتی فعال، زمینه ساز جهش در تولید")
یکی از مهمترین مضرات خالی ماندن ظرفیت های تولیدی، افزایش بیکاری است. به هر میزان که تولید بازدهی مؤثری نداشته باشد، به همان اندازه نیز نیروی کار بیشتری بیکار می ماند. دلایل مختلفی برای خالی بودن ظرفیت های موجود در کشور وجود دارد که در ادامه به بعضی از آن ها اشاره می کنیم.
- تأمین سرمایه با هزینه بالا
- واردات بی رویه
- افزایش تورم
- نقش ضعیف سیستم بانکی در تأمین سرمایه
- وجود محدودیت و موانع بر سر راه تجارت بین الملل
- رکود اقتصادی
- میزان اندک سرمایه در گردش
- کیفیت ضعیف تولیدات داخلی
- کمبود نیروی متخصص
- مشکل در تأمین مواد اولیه
- ضعف در سیستم مدیریتی
مزایای تکمیل ظرفیت های خالی
در مقابل نیز، فعال سازی ظرفیت های خالی پیامدهایی مهم به همراه دارد:- اشتغال زایی پایدار با صرف زمان و هزینه کم
- بهره وری ملی
- افزایش تقاضای مواد اولیه
- سرمایه گذاری بیشتر در بخش تولید
- افزایش منافع پیمانکار و کارفرما
- کاهش هزینه برای پیمانکاران و کارفرمایان
.gif "تکمیل ظرفیت خالی واحدهای صنعتی فعال، زمینه ساز جهش در تولید")
یکی از مهمترین شبکه های بین بنگاهی برای استفاده از ظرفیت های خالی، شبکه های پیمانکاری فرعی است. پیمانکاری فرعی به این صورت است که پیمانکاران سفارش ها را بر اساس مشخصات و اصول مورد نظر کارفرما تولید می کنند. بنگاه های اقتصادی و تولیدی کوچک با ایجاد شبکه های تولید مشارکتی، از ظرفیت های خالی برای تولید مشترک کالا با صرف هزینه ای اندک استفاده می کنند. همچنین تولید مشترک در سطحی انبوه، شرایطی را فراهم می کند که ورود به بازار بین المللی امکان پذیر می شود. (2)
در حال حاضر صنایع و واحدهای تولیدی بسیاری با ظرفیت های خالی بدون کارایی و بهره وری باقی مانده اند. شناسایی این ظرفیت های بالقوه و استفاده از آن ها این واحدهای تولیدی را به سمت رونق تولید هدایت می کند. استفاده مؤثر از تمام امکانات و ظرفیت های تولیدی و بهره وری از آن ها، نقشی مهم در توسعه اقتصاد دارد. یکی از پیشنهادات موجود در این خصوص تولید بدون کارخانه است. این اصطلاح به معنای نقش بی اهمیت کارخانه نیست بلکه به جایگاه تکمیلی کارخانه اشاره می کند. (2)
با توجه به این عبارت باید نسبت به مشکلات و موانعی که بر سر راه کارخانه داران و تولیدکنندگان وجود دارد آگاه باشیم. در صورتی که این موانع از سر راه برداشته نشوند، آن کارخانه یا واحد تولیدی توانایی رسیدن به بهره وری و بازدهی را پیدا نخواهد کرد. اگر مشکلات و دغدغه های کارخانه دار به حداقل برسد و ظرفیت های خالی در واحد تولیدی او شناسایی شود، به همان میزان نیز تولید به رونق خواهد رسید.
تأمین سرمایه و منابع مالی یکی از مهمترین راهکارهای تکمیل ظرفیت خالی صنایع و واحدهای تولیدی است. حفظ تولید و اشتغال زایی پایدار در کشور مرهون تأمین سرمایه در گردش و منابع مالی مورد نیاز است. سرمایه و تأمین منابع مالی، بخش های مختلفی از واحدهای تولیدی را به رونق و خودکفایی می رساند.(2)
.gif "تکمیل ظرفیت خالی واحدهای صنعتی فعال، زمینه ساز جهش در تولید")
تحقق جهش تولید توسط تکمیل ظرفیت‌های خالی در کشور
تکمیل ظرفیت های خالی و افزایش بهره وری، از مهمترین عوامل در تحقق جهش تولید هستند. برنامه های مهم بیشماری در این خصوص وجود دارند که در صورت بهره مندی از آن ها، ظرفیت های بالقوه به فعلیت خواهند رسید. در مسیر تحقق جهش تولید، باید موانعی که بر سر راه تولید وجود دارد، رفع شود.همچنین حمایت از کسب و کارهای خانگی و بهبود فضای کسب و کار نیز از دیگر عوامل اصلی در این راه هستند. با شناسایی ظرفیت های پنهان و آشکار باید از توانایی تولید داخلی به بهترین شکل استفاده شود. (3)
لزوم تحقق جهش تولید نیازمند به حداکثر رساندن استفاده بهینه از ظرفیت های تولیدی و افزایش بهره وری است. همچنین تکمیل ظرفیت های بالقوه در بخش های مختلف نفت و گاز، پتروشیمی، انرژی های تجدید پذیر و تجدید ناپذیر، معادن، صنایع و... از دیگر استراتژی های مهم در مسیر تحقق جهش تولید هستند.
در هر استانی ظرفیت های مشخصی وجود دارند که بخشی از آن ها بلااستفاده مانده اند. این ظرفیت ها ابتدا باید شناسایی شده و در مرحله بعد برای بهره مندی از مزایای آن ها، برنامه ریزی و راهکارهایی اساسی ارائه شود. (3)
طرح هایی در کشور وجود دارند که به دلایل مختلف بدون استفاده و در اصطلاح راکد باقی مانده اند. این طرح های تولیدی باید زنده شده و با حمایت دولت و سیستم بانکی به فعالیت مجدد خود ادامه دهند. همچنین ظرفیت هایی نیز وجود دارند که تا حدودی به پیشرفت رسیده و نیاز به برنامه ای هدفمند و بلندمدت دارند.
شرکت های دانش بنیان در حوزه فناوری یکی دیگر از عوامل مؤثر در تحقق جهش تولید هستند که باید تمام ظرفیت های بالقوه آن ها به فعل تبدیل شوند. تکمیل زنجیره ارزش افزوده نیز در بخش های مختلف باید در جهت تحقق جهش تولید مورد بررسی قرار بگیرد. (3)
همه ما می دانیم که فروش، نیاز به بازاری خوب دارد. افزایش تولید نیازمند فراهم کردن بستری مناسب با عنوان بازار است. برای ایجاد بازار لزوم شناسایی ظرفیت های خالی آشکار می شود. با شناسایی ظرفیت ها، امکان ایجاد بازار مناسب فراهم شده و در مقابل تولید نیز به افزایش و رونق می رسد.
شناسایی و تکمیل ظرفیت های خالی در توسعه حوزه های مربوط به صادرات نیز نقش دارد. فعال سازی ظرفیت ها با رونق تولید همراه است. رشد تولیدات داخلی منجر به حضور در عرصه رقابت های بین المللی شده و نتیجه آن توسعه صادرات و ایجاد غرور ملی خواهد بود. (3)
پیش زمینه توسعه صادرات نیز حمایت از کسب و کارهای خرد است که نقش مهمی در توسعه اقتصاد یک کشور دارند. کسب و کارهای کوچک و سرمایه گذاری های بزرگ در کنار یکدیگر با فعال سازی ظرفیت های خالی، کشور را به سمت تحقق جهش تولید هدایت می کند. صنایع تبدیلی و تکمیلی در کشور نیز ظرفیت های بلااستفاده بیشماری دارند که با تقویت زیرساخت ها می توان از این ظرفیت ها، بهترین استفاده را کرد. (3)
بسیاری از صنایع با مشکلات متعددی همچون کمبود مواد اولیه و میزان اندک نقدینگی مواجه هستند. این مشکلات باعث می شود تا صنایع از ظرفیت های خود استفاده لازم را نکرده و بازدهی مناسبی نداشته باشند.
صنایع مختلف در کشور از ظرفیت های بالایی برخوردار هستند اما با این وجود بسیاری از آن ها با ظرفیت و توانی کمتر از میزان قابلیت های خود مشغول به فعالیت هستند. تولیداتی که با هدف صادرات انجام می شوند باید مورد حمایت قرار بگیرند. شرایط لازم نیز برای افزایش ظرفیت، شناسایی ظرفیت های خالی و همچنین توسعه واحدهای بالقوه باید به شکلی مؤثر فراهم شود. (3)
.gif "تکمیل ظرفیت خالی واحدهای صنعتی فعال، زمینه ساز جهش در تولید")
نتیجه گیری و جمع بندی
ضرورت تأمین سرمایه در گردش در بخش های مختلف صنعتی و تولیدی کشور یکی از مهمترین موضوعات اقتصادی است. حدود 50 درصد ظرفیت خالی در واحدهای تولیدی وجود دارد که نیاز به بازار فروش دارند. تکمیل و فعال سازی این ظرفیت ها به رونق تولیدات داخلی کمک بزرگی خواهد کرد.همچنین این تکمیل ظرفیت بر روی میزان صادراتی که می توان به واسطه واحدهای تولیدی انجام داد نیز تأثیر مستقیمی دارد. واحدهای متعددی در کشور به فعالیت مشغول هستند که تولیدات آن ها کشور را چندین پله به تحقق جهش تولید و خودکفایی نزدیک می کند. برای استفاده بهینه از تولیدات این واحدها باید به تأمین منابع مالی آن ها توجه ویژه ای داشته باشیم.
در حال حاضر کشور نیاز به تغییر سیاست ها در سطح کلان دارد. آسیب هایی که به حوزه اقتصاد کشور وارد شده، نیازمند رشد افزایش تولید است. ایجاد انگیزه در واحدهای تولیدی، شناسایی و تکمیل ظرفیت های خالی صنایع از عوامل مهمی هستند که در رفع این آسیب ها مؤثر واقع می شوند. تکمیل ظرفیت های خالی، فرصت های جدیدی را پیش روی استان های مختلف و واحدهای تولیدی می گذارد تا برای تحقق جهش تولید قدم بردارند.
پی نوشتها
- www.olgou.org
- www.jpm.iaut.ac.ir
- www.rc.majlis.ir
