نويسنده: عبدالرّحيم ذاکر حسين
الف - جغرافايي الجزاير:
اين کشور با 2/381741 کيلومتر مربع وسعت ( دهمين کشور جهان ) در نيمکره ي شمالي، نيمکره ي شرقي در شمال قارّه ي آفريقا، در کنار درياي مديترانه واقع شده و نصف النهار مبدأ ( گرينويچ ) از آن مي گذرد. با کشورهاي مراکش، صحرا در غرب، مالي، نيجر و موريتاني در جنوب و ليبي و تونس در شرق همسايه مي باشد.ب - تاريخچه:
سرزمين فعلي الجزاير از آغاز تاريخ، مسکن بربرها بوده است. در قرن دوازدهم قبل از ميلاد فينيقي ها آن را متصرف شدند. کارتاژها نيز 6 قرن بر آن حکومت کردند و سپس در سال 146 قبل از ميلاد تحت سلطه ي دولت روم و پس از آن حکومت بيزانس ( روم شرقي ) قرار گرفت. در اواسط قرن اوّل هجري ( هفتم ميلادي )، به تصرف دولت اسلامي درآمد و مسلمانان بر آنجا حکومت کردند. در آن زمان اکثريت قريب به اتفاق مردم مسلمان گشته و زبان عربي را به عنوان زبان رايج پذيرفتند. اعراب با اقوام و مردم ديگر اين سرزمين در آميختند و تمام آنها را زير نفوذ تمدن اسلامي درآوردند. البته پاره اي از بربرها که در کوهستان ها زندگي مي کردند، بر کنار مانده و همان آداب و رسوم خود را حفظ کردند.در سال ها و دوران هاي پس از اين حوادث، چندين سلسله ي امپراتوري محلّي بر آنجا فرمان راندند که مهمترينشان بنام هاي المرواريد و المحدث بودند که با پشتيباني دولت مراکش تأسيس شده بودند. سپس نفوذ اسپانيا آغاز شد که موجب نارضايتي مردم و شورش آنها ( با کمک يک دزد دريايي ترک به نام عروج بيگ ) گرديد. در قرن 16 ميلادي الجزاير به تصرف عثماني ها درآمد. در سال 1830 ميلادي فرانسويان با يک بهانه، بيهوده عزم تسخير الجزاير را نمودند که منجر به مقاومت شديد مردم اين کشور عليه متجاوزان شد. امير عبدالقادر الجزايري، مهمترين نماد مقاومت مردم اين کشور عليه فرانسه، سال ها در مقابل اشغالگران فرانسوي جنگيد و شکست هايي نيز به آنان وارد آورد، ولي سرانجام پس از 17 سال، مقاومت اين سردار هم شکست و اسير فرانسويان شد. پس از آن قسمت اعظم الجزاير به تصرف متجاوزان درآمد و از همين زمان استعمار آنجا آغاز شد.
در اوايل قرن بيستم تمام خاک الجزاير تحت سلطه فرانسه درآمد و در زمان جنگ جهاني دوم، الجزاير که هنوز مستعمره ي فرانسه بود به جرگه ي متفقين پيوست. در سال 1943، ژنرال دوگُل يکي از رهبران دولت در تبعيد فرانسه، مقرّ خود را در شهر الجزيره قرار داد و اين شهر تا سال 1944 پايتخت موقت دولت فرانسه بود.
پس از پايان جنگ جهاني دوم، جنبش استقلال طلبي در اين کشور شدّت گرفت به طوري که تشنجات مربوط به آن موجب روي کارآمدن دوگل در فرانسه شد ( جمهوري پنجم فرانسه ). دو گل در سال 1959 به الجزاير خودمختاري اعطا کرد ولي مبارزان که خواستار استقلال بودند جهاد خود را ادامه دادند تا حدي که در سال 1962 دوگل قرارداد اريان را که متضمن استقلال کامل الجزاير بود امضا کرد. ارتش سرّي فرانسه که از اين موضوع سخت ناراضي بود اقدام به عمليات خرابکارانه اي نمود ولي با دستگيري رهبر آن، به عمليات اين گروه نيز خاتمه داده شد. در انقلاب الجزاير، يک ميليون نفر از مردم آزاي خواه اين کشور به دست اشغالگران فرانسوي کشته شدند (1) و کثيري از مرد و زن الجزاير شکنجه و آزار شدند.
پي‌نوشت‌ها:
1. گيتا شناسي کشورها، صفحات 34 و 35.
منبع مقاله :ذاکرحسين، عبدالرحيم؛ (1379)، ادبيات ايران پيرامون استعمار و نهضت هاي آزادي بخش، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول
