چه لباسی بپوشم؟

آیا بین كیفیت لباس پوشیدن و نوع شخصیت افراد رابطه‏ای وجود دارد؟
لباس دست كم پاسخ‏گوی سه نیاز آدمی است; یكی این كه او را از سرما و گرما حفظ می‏كند، دیگر این كه در جهت‏حفظ عفت و شرم، به او كمك می‏كند و سوم این كه به او آراستگی و وقار می‏بخشد . در هر جامعه‏ای نوع و كیفیت لباس زنان و مردان، علاه بر آن كه تابع شرایط اقتصادی و اجتماعی و اقلیمی آن جامعه است، تابع جهان بینی و ارزش‏های حاكم بر فرهنگ آن جامعه نیز می‏باشد . انسان بسته به این كه برای جهان، چه معنایی قائل باشد، خود را چگونه موجودی بداند، چه سرنوشتی برای خود تصور كند و سعادت خود را در چه بداند، لباس پوشیدنش تفاوت می‏كند .
همان طور كه گفتیم انسان به وسیله لباس به خود آراستگی و زیبایی می‏بخشد . خود آرایی و زینت كردن، نه تنها آثار مثبت روحی و روانی در دیگران داشته و موجب آرامش روحی می‏شود، بلكه اثرات روانی مثبتی نیز در خود فرد دارد . بنابراین، نه تنها كیفیت لباس پوشیدن حاكی از شخصیت انسان است، بلكه در شكل‏گیری و تحول شخصیت او نقش دارد . اینك بعضی از موارد ارتباط نوع پوشش و شخصیت آدمی را بر می‏شماریم:
1 . پوشیدن لباس آراسته و پرهیز از هر نوع آشفتگی و پریشانی، نشانه‏ای از وجود نظام فكری و ذوق سلیم در انسان است . بنابراین می‏توان گفت كه آشفتگی برونی، حكایت از آشفتگی درونی می‏كند; زیرا انسان اگر دارای شخصیت طبیعی و سالم باشد، از آشفتگی و بهم ریختگی گریزان است و نظم و ترتیب و تمیزی را بر ژولیدگی و پریشانی ترجیح می‏دهد .
2 . پرهیز از خودآرایی و پذیرفتن آشفتگی و ژولیدگی در لباس، به جهت تعارضی كه با خواسته‏های فطری انسان دارد، اثرات بدی در زمینه روانی بر انسان می‏گذارد; بطوری كه به تدریج‏سبب بروز افسردگی روحی و انهدام ذوق سلیم در انسان شده، منجر به بی‏اعتدالی روانی می‏شود تا آن جا كه علائق انسان را به زندگی و مواهب موجود در آن، از حد اعتدال كاهش می‏دهد و او را به شخصی منزوی و گوشه‏گیر تبدیل می‏كند .
3 . آراستگی ظاهری اگر با خود آرایی درونی همراه شود، تنها رمز موفقیت انسان در جلب محبت و راه یافتن در دل‏هاست; به طوری كه بدون برخورداری از چنان شرایط ظاهری و باطنی، انتظار محبوبیت پیدا كردن، انتظاری بی‏جا خواهد بود .
در این جا بعضی از ویژگی‏های لباس را كه با شخصیت انسان مرتبط است، از زبان روایات اسلامی یادآور می‏شویم:
1 . لباس زیبا، باعث تقرب به خداست . امام صادق (علیه السلام) می‏فرماید: خود را به وسیله لباس زیبا كنید; زیرا خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد . (1) بنابراین وقتی انسان احساس كند خدا او را دوست دارد، تاثیر مثبتی برشخصیت او می‏گذارد .
2 . امام علی (علیه السلام) می‏فرماید: لباس تمیز، غم و ناراحتی را برطرف می‏كند و برای نماز، یك نوع پاكیزگی است . (2)
بنابراین یكی از عوامل نشاط و شادابی روانی، پوشیدن لباس تمیز است .
3 . لباس تمیز، باعث ذلت و خواری دشمنان می‏شود و انسان را در مقابل آنان سربلند می‏كند . امام صادق (علیه السلام) می‏فرماید: لباس پاكیزه، دشمن را ذلیل می‏نماید . (3)
4 . لباس مناسب، انسان را در میان مردم عزیز می‏كند . امام علی (علیه السلام) می‏فرماید: براستی نیكوترین لباس، آن لباسی است كه تو را با مردم همسان سازد و موجب آرایش تو در میان آنان شود و زبان‏های آنان را از بدگویی تو باز دارد . (4)
5 . لباس انسان، باید معرف جنس او نیز باشد; بنابراین لباس مردان باید با لباس زنان تفاوت داشته باشد و هر كدام لباس مخصوص خود را بپوشند . پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مردانی را كه لباس زنان و زنانی را كه لباس مردان می‏پوشند، از رحمت‏خدا دور دانست . (5)
6 . لباس نباید غیر متعارف و به اصطلاح لباس شهرت باشد . گاهی انسان بر اساس خود خواهی و تكبر، لباسی را انتخاب می‏كند كه نظیرش در هیچ كس نبوده باشد . امام صادق (علیه السلام) می‏فرماید: برای انسان از نشانه‏های خفت و خواری همین بس كه لباسی بپوشد كه به آن مشهور شود . (6) بنابراین لباس شهرت، نشانه شخصیت‏خود خواه و متكبر است . از سیره و زندگی پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و سایر پیشوایان دینی استفاده می‏شود كه آنها با مسئله تجمل پرستی در لباس سخت مخالف بودند و از آن چه نشانه خودخواهی و تكبر داشت، برحذر می‏داشتند . درباره هیئت نمایندگی نجران، چنین آمده است: در پاسخ به دعوت پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در سال دهم هجری، هیئتی از مسیحیان نجران وارد مدینه شدند تا با پیامبر مذاكره كنند . این هیئت در حالی كه لباس‏های تجملی ابریشمی بر تن و انگشترهای طلا بر دست و صلیب‏ها بر گردن داشتند، وارد مسجد شدند; ولی وضع زننده و نامناسب و حاكی از تكبر و خودخواهی آنان، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ناراحت نمود و در نتیجه آنان را به حضور نپذیرفت; اما علت ناراحتی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ندانستند . از علی (علیه السلام) در این‏باره چاره خواستند و علت‏به حضور نپذیرفتن هیئت توسط پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ناراحتی آن بزرگوار را جویا شدند . علی (علیه السلام) فرمود: من چنین فكر می‏كنم كه آنها باید این لباس‏های تجملاتی و انگشترهای گران قیمت را از تن بیرون كنند و بعد خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برسند . آنها چنین كردند و پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، آنها را به حضور پذیرفت و مورد احترام و تكریم قرار داد .
7 . پرهیز از لباس فرهنگ‏های بیگانه; كسی كه فرهنگ اسلامی و ملی خود را رها كند و به رنگ و لباس بیگانگان (كه مظهر آن دنیای غرب است) در آید، نشانه نداشتن استقلال و نشانه وابستگی به آنان است . چنین فردی، دچار احساس خود كم‏بینی شده است و شخصیتی ذلیل دارد . امام علی (علیه السلام) می‏فرماید: همواره حال این امت نیكو خواهد بود تا زمانی كه لباس بیگانگان را نپوشند و غذاهای آنان را نخورند و آن زمان كه چنین كنند، خداوند آنها را ذلیل خواهد كرد . (7)
8 . استفاده از رنگهای شاد در لباس، اثرات غیر مستقیمی در افزایش حركت و فعالیت و پیشرفت كار افراد دارد و در سلامت روانی و شخصیتی افراد مؤثر خواهد بود . پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‏فرماید: لباس سفید رنگ بپوشید كه سبب آرامش و پاكیزگی شماست . (8) بنابراین انسانی كه از رنگ‏های روشن و شاد در لباس استفاده می‏كند، از آرامش روانی بیشتری برخوردار است . امام زین‏العابدین (علیه السلام) می‏فرماید: زمانی كه امام حسن (علیه السلام) متولد شدند، او را در جامه زردی پیچیدند و به خدمت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آوردند تا نامی را برای وی انتخاب كند . آن حضرت فرمود: مگر من شما را نهی نكردم كه نوزاد را در جامه زرد نپیچید! بعد آنان جامه زرد نوزاد را بیرون آوردند و او را در جامه سفیدی پیچیدند و به حضور پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آوردند تا مراسم نام‏گذاری صورت گیرد . (9)
از آن چه گذشت، معلوم می‏شود كه كیفیت و چگونگی لباس هم از نظر رنگ و هم از نظر مدل و هم از نظر آراستگی و تمیزی، نشانه نوع شخصیت انسان است و چه بسا افرادی كه با پوشیدن نوع خاصی از لباس‏ها، دچار مسخ شخصیتی می‏شوند و به كلی رفتار و اعمالشان تغییر پیدا می‏كند .

پی‏نوشت:

1 . وسائل، ج‏3، ص‏340 .
2 . وسائل، ج‏3، ص‏346 .
3 . همان، ص‏346 .
4 . غررالحكم، ص‏152 .
5 . سنن ابی داود، ج‏4، ص‏60 .
6 . بحار، ج‏78، ص‏252 .
7 . وسائل، ج‏3، ص‏356 .
8 . همان، ص‏355 .
9 . منتهی الامال، ج‏1، ص‏411 .