دوست خوب، دوست بد
منبع: روزنامه جوان
اغلب کودکان، امروز با هم دوستان صمیمى اند و فردا به ظاهر دشمن مى شوند. هر کسى که با آنها از مدرسه به خانه مى آید دوست لحظه اى آنهاست بدین ترتیب گروه هاى همسالان و دوستان مداوم تشکیل مى شوند و از هم مى پاشند، والدین زمانى که کودکشان براى دوست یابى و نگه داشتن آنها مشکل پیدا مى کند، احساس ناتوانى مى کنند. هر نوجوانى نیازمند چند دوست خوب و یا گروهى است که بتواند آنها را متعلق به خود بداند، زیرا با داشتن آنها مى تواند چیزهاى زیادى درباره خودش بیاموزد. بنابراین براى کودکان در تمام سنین لازم است تجارب زودهنگامى فراهم کنید. چنانچه کودک خردسالى، امکان برقرارى ارتباط با دیگران را نداشته باشد، نمى تواند بیاموزید که چطور در اجتماع رفتار کند. به او مهارت هاى اجتماعى را بیاموزد و هنگامى که دوستى اش خاتمه یافت یا احساس مشکل کرد به او کمک کنید.
براى زمان بازى خردسالان و کودکان قبل از سنین مدرسه برنامه ریزى کنید. اطمینان یابید که کودک نوپاى شما فرصت هاى زیادى دارد که با دیگر کودکان باشد. اگر در محلى که زندگى مى کنید کودکان زیادى نیستند دست به کار شوید و کودکان را براى بازى دعوت کنید.موقعیت و زمان بازى را تا هنگامى که روابط تثبیت نشده اند و بزرگسالان نیز علاوه بر کودکان همدیگر را نشناخته اند، محدود کنید. بر نخستین تجارب کودکان نظارت کنید و آماده باشید تا با دخالت در کارشان بازى آنها را آسان کنید.
به کودک برچسب نزنید، توصیف کودکتان به عنوان خجالتى، تنها، ساکت و یا سرد، روشى غلط است که بعد تاوانش را پس خواهید داد.براى نمونه در حال گذشتن از کوچه هستید و به آشنایى برمى خورید مریم دو ساله یا بیشتر در سلام کردن یا حتى نگاه به فرد آشنا تردید دارد. رو به فرد آشنا مى کنید و مى گویید «مریم خجالتیه» ولى نمى دانید که با برچسب زدن به کودکتان رفتار او را تقویت مى کنید. عینا زمانى که به کودکتان برچسب انزواطلب و یا دچار مشکل در دوست یابى را مى زنید، رفتار اجتماعى نامناسب را در او برمى انگیزید.در حالى که مى توانید با گفتن جملاتى او را تشویق کنید تا اجتماعى تر باشد.« تازه الان دیدتتون چند دقیقه طول نمى کشه تا بهتون عادت کنه» این جمله را به جاى این که بگویید «همیشه همین طوره» به کار ببرید.
وقتى کودکتان دوست گریز است. اگر کودکتان در ایجاد و نگهدارى دوستى ها مشکل دارد، بکوشید علت آن را دریابید آیا آنقدر حساس است که همیشه احساساتش جریحه دار مى شود و دوستانش را از دست مى دهد؟
آیا ساکت است و نسبت به ارتباط با دیگران بى تفاوت است؟ و یا تهاجمى و قلدر؟!
با کودک گفت وگو کنید. دقیق باشید، درباره رفتارهایى که مشاهده مى کنید و اینکه چگونه سبب تاثیرگذارى در روابط مى شوند، گفت وگو کنید. پیرامون دوستى صحبت کنید. اگر کودک به دلیل تمام شدن یک رابطه دوستى از نظر روانى آسیب دیده است، درباره وضعیت دوستى ها و اینکه چطور طى سال ها دوستان زیادى خواهد داشت که بعضى از آنها به مدت طولانى و بعضى از آنها تنها مدت کوتاهى دوست او خواهند بود، حرف بزنید.
به او بگویید اغلب مردم انواع زیادى دوست دارند. مانند یار ورزشى، همدرس و تعداد کمى یاران مورد اعتماد دارند. مشخصات یک دوست خوب را بگویید، از کودک بخواهید نام یکى از همکلاسى هایش را که همه او را دوست دارند بگوید و سپس درباره خصوصیات او چنین بپرسید: چطور رفتار مى کند؟ چه کارهایى انجام مى دهد؟ ویژگى هاى یک دوست خوب چیست؟ کدام یک از این ویژگى ها را دوست دارید کودک شما داشته باشد؟
تعیین اهداف دوستى، با همدیگر در این باره صحبت کنید که دوست دارد چه مهارت هاى اجتماعى و چه طور دوستى هایى داشته باشد، بیشتر کودکان مى توانند به آسانى کودکانى را که دوست دارند با آنها دوست باشند، نام ببرند.
الگوى مناسب ارایه دهید. کودک شما خواهد کوشید دقیقا مانند شما رفتار کند. اگر خجالتى بودن یکى از مشخصات شماست، او ممکن است از خجالتى بودن شما تقلید کند و بنابراین، شاید لازم باشد که این مشخصه خودتان را تغییر دهید.
فراموش نکنید که مهارت هاى اجتماعى دیگرى هستند که شما به طور ناخودآگاه در حال آموختن آنها به کودکتان هستید، حتى اگر ترجیح مى دهید که آنها را یاد نگیرد.ابتدا موقعیت هاى ساده اى را نشان دهید و سپس آنها را پیچیده تر کنید. موقعیت ها مى تواند شامل دعوت یک دوست به بازى، رد یک دعوت، مخالفت مسالمت آمیز، صحبت با تلفن، خوشامدگویى به میهمانان، گفت وگو با کودکان و بزرگسالان و یا نمونه اى از یک ورزشکار خوب باشد. نقش ها را بین خودتان عوض کنید.
مهارت هاى گفت وگو را آموزش دهید. موارد زیر را تمرین کنید: سلام کردن، معرفى، پرسیدن پرسش هاى خاصى براى ادامه یافتن گفت وگو مثلا چه خبر؟ دیگه چطورى؟ تکرار نام ها را آموزش دهید. نقش معرفى کردن افراد را گوشزد کنید و به کودک بگویید نام دیگران را تکرار کند، تا اطمینان یابد آنها را به خاطر خواهد آورد. افزون بر آن، شخص دیگر لذت مى برد که کودک آنقدر مبادى آداب است که مى خواهد اسمش را درست یاد بگیرد.فرصت هایى براى تمرین، به کودک فرصت دهید. مهارت هاى جدیدش را به کار گیرد. بدون مجبور کردن او را تشویق کنید دوستان دیگر را براى بازى دعوت کند.
به او پیشنهاد کنید با هم فیلم ببینند، ساندویچ بخورند یا به تماشاى فوتبال بروند. به سوى موقعیت هاى طولانى تر و کمتر برنامه ریزى شده بروید. به تدریج زمانى را که کودکان با هم سپرى مى کنند، زیاد کنید. براى مثال، به او پیشنهاد کنید دوستى را بعد از مدرسه براى بازى دعوت کند و یا اینکه شب را با او بگذراند.نظارت و تشویق، بگذارید کودک بداند چه کارى دارد مى کند. این کار را با دادن نمره انجام ندهید، بلکه به او بگویید. از تحسین استفاده کنید. چند کلمه تحسین آمیز به کار ببرید تا به کودک بگویید چقدر خوب با دوستش کنار آمده، با میهمان صحبت کرده یا اینکه در موقعیت هاى اجتماعى چقدر هوشمندانه عمل کرده است.به او اطمینان بدهید گاهى دوستى ها ادامه نمى یابند و حفظ ارتباط ممکن است کاملا در کنترل کودکان نباشد. او را مطمئن سازید که این گونه مسایل هرازگاه اتفاق مى افتد، ولى در آینده دوستان پایدارترى خواهد یافت.
براى زمان بازى خردسالان و کودکان قبل از سنین مدرسه برنامه ریزى کنید. اطمینان یابید که کودک نوپاى شما فرصت هاى زیادى دارد که با دیگر کودکان باشد. اگر در محلى که زندگى مى کنید کودکان زیادى نیستند دست به کار شوید و کودکان را براى بازى دعوت کنید.موقعیت و زمان بازى را تا هنگامى که روابط تثبیت نشده اند و بزرگسالان نیز علاوه بر کودکان همدیگر را نشناخته اند، محدود کنید. بر نخستین تجارب کودکان نظارت کنید و آماده باشید تا با دخالت در کارشان بازى آنها را آسان کنید.
گردش هاى خانوادگى
اجتماع چند گروه خانواده فرصت خوبى براى ورود کودکان در موقعیت هاى اجتماعى به همراه کودکان سنین مختلف فراهم مى کند. این موقعیت ها به کودک شما فرصت مى دهد مهارت هاى اجتماعى را به کار گیرد و در عین حال شاهد ارتباط شما با مردم دیگر باشد.همچنین گردش هاى خانوادگى سبب ایجاد پیوندهاى عمیق داخل خانواده مى شود و بعدها که کودکتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگى کند، چنین گردش هایى نتیجه خود را نشان خواهد داد.پافشارى نکنید، کودک را در برابر مردم انگشت نما نکنید، از جملاتى مثل «نمى تونى به دایى ات سلام کنى؟» یا «براى همه از یک تا ده بشمار» بپرهیزید. هر چقدر کودک در موقعیت هاى اجتماعى به خودش توجه بیشترى داشته باشد، احساس راحتى براى او مشکل تر خواهد شد.به کودک برچسب نزنید، توصیف کودکتان به عنوان خجالتى، تنها، ساکت و یا سرد، روشى غلط است که بعد تاوانش را پس خواهید داد.براى نمونه در حال گذشتن از کوچه هستید و به آشنایى برمى خورید مریم دو ساله یا بیشتر در سلام کردن یا حتى نگاه به فرد آشنا تردید دارد. رو به فرد آشنا مى کنید و مى گویید «مریم خجالتیه» ولى نمى دانید که با برچسب زدن به کودکتان رفتار او را تقویت مى کنید. عینا زمانى که به کودکتان برچسب انزواطلب و یا دچار مشکل در دوست یابى را مى زنید، رفتار اجتماعى نامناسب را در او برمى انگیزید.در حالى که مى توانید با گفتن جملاتى او را تشویق کنید تا اجتماعى تر باشد.« تازه الان دیدتتون چند دقیقه طول نمى کشه تا بهتون عادت کنه» این جمله را به جاى این که بگویید «همیشه همین طوره» به کار ببرید.
وقتى کودکتان دوست گریز است. اگر کودکتان در ایجاد و نگهدارى دوستى ها مشکل دارد، بکوشید علت آن را دریابید آیا آنقدر حساس است که همیشه احساساتش جریحه دار مى شود و دوستانش را از دست مى دهد؟
آیا ساکت است و نسبت به ارتباط با دیگران بى تفاوت است؟ و یا تهاجمى و قلدر؟!
با کودک گفت وگو کنید. دقیق باشید، درباره رفتارهایى که مشاهده مى کنید و اینکه چگونه سبب تاثیرگذارى در روابط مى شوند، گفت وگو کنید. پیرامون دوستى صحبت کنید. اگر کودک به دلیل تمام شدن یک رابطه دوستى از نظر روانى آسیب دیده است، درباره وضعیت دوستى ها و اینکه چطور طى سال ها دوستان زیادى خواهد داشت که بعضى از آنها به مدت طولانى و بعضى از آنها تنها مدت کوتاهى دوست او خواهند بود، حرف بزنید.
به او بگویید اغلب مردم انواع زیادى دوست دارند. مانند یار ورزشى، همدرس و تعداد کمى یاران مورد اعتماد دارند. مشخصات یک دوست خوب را بگویید، از کودک بخواهید نام یکى از همکلاسى هایش را که همه او را دوست دارند بگوید و سپس درباره خصوصیات او چنین بپرسید: چطور رفتار مى کند؟ چه کارهایى انجام مى دهد؟ ویژگى هاى یک دوست خوب چیست؟ کدام یک از این ویژگى ها را دوست دارید کودک شما داشته باشد؟
تعیین اهداف دوستى، با همدیگر در این باره صحبت کنید که دوست دارد چه مهارت هاى اجتماعى و چه طور دوستى هایى داشته باشد، بیشتر کودکان مى توانند به آسانى کودکانى را که دوست دارند با آنها دوست باشند، نام ببرند.
الگوى مناسب ارایه دهید. کودک شما خواهد کوشید دقیقا مانند شما رفتار کند. اگر خجالتى بودن یکى از مشخصات شماست، او ممکن است از خجالتى بودن شما تقلید کند و بنابراین، شاید لازم باشد که این مشخصه خودتان را تغییر دهید.
فراموش نکنید که مهارت هاى اجتماعى دیگرى هستند که شما به طور ناخودآگاه در حال آموختن آنها به کودکتان هستید، حتى اگر ترجیح مى دهید که آنها را یاد نگیرد.ابتدا موقعیت هاى ساده اى را نشان دهید و سپس آنها را پیچیده تر کنید. موقعیت ها مى تواند شامل دعوت یک دوست به بازى، رد یک دعوت، مخالفت مسالمت آمیز، صحبت با تلفن، خوشامدگویى به میهمانان، گفت وگو با کودکان و بزرگسالان و یا نمونه اى از یک ورزشکار خوب باشد. نقش ها را بین خودتان عوض کنید.
مهارت هاى گفت وگو را آموزش دهید. موارد زیر را تمرین کنید: سلام کردن، معرفى، پرسیدن پرسش هاى خاصى براى ادامه یافتن گفت وگو مثلا چه خبر؟ دیگه چطورى؟ تکرار نام ها را آموزش دهید. نقش معرفى کردن افراد را گوشزد کنید و به کودک بگویید نام دیگران را تکرار کند، تا اطمینان یابد آنها را به خاطر خواهد آورد. افزون بر آن، شخص دیگر لذت مى برد که کودک آنقدر مبادى آداب است که مى خواهد اسمش را درست یاد بگیرد.فرصت هایى براى تمرین، به کودک فرصت دهید. مهارت هاى جدیدش را به کار گیرد. بدون مجبور کردن او را تشویق کنید دوستان دیگر را براى بازى دعوت کند.
به او پیشنهاد کنید با هم فیلم ببینند، ساندویچ بخورند یا به تماشاى فوتبال بروند. به سوى موقعیت هاى طولانى تر و کمتر برنامه ریزى شده بروید. به تدریج زمانى را که کودکان با هم سپرى مى کنند، زیاد کنید. براى مثال، به او پیشنهاد کنید دوستى را بعد از مدرسه براى بازى دعوت کند و یا اینکه شب را با او بگذراند.نظارت و تشویق، بگذارید کودک بداند چه کارى دارد مى کند. این کار را با دادن نمره انجام ندهید، بلکه به او بگویید. از تحسین استفاده کنید. چند کلمه تحسین آمیز به کار ببرید تا به کودک بگویید چقدر خوب با دوستش کنار آمده، با میهمان صحبت کرده یا اینکه در موقعیت هاى اجتماعى چقدر هوشمندانه عمل کرده است.به او اطمینان بدهید گاهى دوستى ها ادامه نمى یابند و حفظ ارتباط ممکن است کاملا در کنترل کودکان نباشد. او را مطمئن سازید که این گونه مسایل هرازگاه اتفاق مى افتد، ولى در آینده دوستان پایدارترى خواهد یافت.
