ستاره اي در تقش سياهچاله

محققان ستاره اي نوتروني را يافته اند كه جتهايي با سرعت نزديك به نور توليد مي كند دانشمندان با كمك يك آرايه از تلسكوپهاي راديويي واقع در نيو ساوت ولز استراليا موفق شدند ستاره اي نوتروني را به دام اندازند كه جتهايي از مواد با سرعتي نزديك به سرعت نور از اطراف آن به خارج پرتاب مي شوند.اين نخستين باري است كه چنين جتهايي از مواد با چنين سرعتي در اطراف جرمي غير از سياهچاله ها رصد مي شود. اين يافته جديد كه در شماره اخير نشريه Nature به چاپ رسيده است باعث به چالش كشيدن ديدگاه رايجي شده است كه اعتقاد دارد تنها سياهچاله ها مي توانند شرايط لازم براي توليد ذرات شتاب دار جتهاي موادي كه با سرعت بسيار بالا در حركتند را مهيا كنند.
دكتر راب فندر (Dr.Rob Fender) از دانشگاه آمستردام و سرپرست تيم تحقيقاتي در باره اين جتها گفته است « اگرچه اين جتهاي مواد يكي از فرايندهاي اساسي كيهاني است اما پس از دهه ها كار نظري برروي آن هنوز روش توليد انها مشخص نيست.» . دانشمندان اين طرح از هلند ، انگلستان و استراليا اين يافته را بابررسي ستاره Circinus X-1 به دست آوردند . ستاره اي درخشان كه در فاصله 20000 سال نوري از ما و در صورت فلكي صليب جنوبي قرار دارد . اين ستاره در كهكشان راه شيري و منبعي متغير از پرتوهاي X است كه دوره تناوبي 3 ساله دارد. Circinus X-1 يك سيستم دوگانه شامل ستاره اي معمولي با جرم 3 تا 5 برابر خورشيد و يك همدم فشرده كوچك است. ستاره همدم كه منبع پرتوهاي X رصد شده است خواصي را از خود بروز مي دهد كه تنها ستاره هاي داراي سطح ازخود بروز مي دهند در حاليكه سياهچاله فاقد سطح هستند پس منبع پرتوهاي رصد شده يك ستاره نوتروني است نه يك سياهچاله. ستاره هاي نوتروني گويهاي بسيار چگال ماده هستند كه در اثر انفجارهاي ستاره اي پديد مي آيند با تسامح مي توان ايتن ستاره ها را در رده بندي كيهاني در يك قدمي سياهچاله ها و يك مرحله پش از آنها جاي داد.
دو ستاره اين سيتم در حال واكنش با هم هستند و ستاره نوتروني به دليل گرانش فوق العاده اش مواد ستاره معمولي را به سوي خود جذب مي كند. اين واكنش شتاب دار باعث توليد اشعه X مي شود بررسي ميزان تابش اين سيستم نشان از آندارد كه اين دو ستاره در مداري فشرده در حال چرخش به دور هم هستند و هر 17 روز يكبار همديگر را دور مي زنند.
اين سيستم از سال 1970 تحت نظر و بررسي است و دانشمندان مدتها است كه مي دانند اين سيستم تابشي راديويي نيز از خود بروز مي دهد كه در اثر يك قرص ابر مانند در اطراف منبع توليد پرتوهاي X قرار دارد.بر اساس يافته هاي جديد جتهايي از مواد در كنار اين منبع پرتو X وجود دارند كه سرعت خروج مواد از آن 8/99 % سرعت نور است . اين جتها در اكثر موارد در مركز كهكشانهاي ابر پرجرم مركز كهكشانها رصد شده اند كه هريك از اين سياهچاله ها ميليونها تا ميليارده برابر خورشيد جرم دارند. اما اين بار در اطراف قرص مواد تشكيل يافته در اطراف ستاره نوتروني ديده شده اند . هنوز توضيحي براي اين پديده موجود نيست. بنابراين بايد به دنبال فرآيند مشتركي بين سياهچاله ها و اينگونه سيستمهاي ستاره اي گشت كه منجر به توليد جهاي پر سرعت مي شود ام اتكنون دريافته ايم كه هر جت پر سرعت مواد الزاما نشانگر وجود يك سياهچاله نيست.