نکاتی که لازم است در مورد هایپرتیمزیا بدانید

افراد متأثر از هایپرتیمزیا (Hyperthymesia) و یا حافظه‌ی فراگیر، دارای حافظه‌ای قوی در ارتباط با اتفاقاتی هستند که از اهمیت شخصی برخوردارند. توانایی آنها در بیاد آوردن وقایع، مهم نیست که تا چه انداره کم اهمیت باشند، به طرز فوق‌العاده‌ای قوی است.

آیا می‌دانید؟

بر طبق مطالعه‌ی صورت گرفته در سال 2012 توسط محققان دانشگاه اروین کالیفرنیا، 12 فرد شناخته شده در سرتاسر جهان وجود دارند که دارای حافظه‌ی سرگذشتی برتر یا همان حافظه‌ی برتر اوتوبیوگرافیکال (autobiographical memory) (به نوعی از حافظه اطلاق می‌شود که مربوط به یادآوری خاطرات شخصی زندگی فرد است) و یا هایپرتیمزیا هستند.
چنانچه کسی را ببینید که می‌تواند بدون هیچ تلاشی رویدادهای گذشته‌ی خود را (بدون توجه به میزان بی‌اهمیتی آنها) با جزئیات نسبتاً کاملی که 15 سال پیش در روز خاصی اتفاق افتاده، بیاد بیاورد، چه خواهید گفت؟ احتمالا، خواهید گفت که این فرد از حافظه‌ی فوق‌العاده‌ای برخوردار است. هایپرتیمزیا اصطلاحی است علمی که برای توصیف این نوع حافظه‌ی فوق‌العاده و برتر بکار می‌رود.
همه‌ی ما توانایی به یاد آوردن چیزهایی را داریم، به خصوص آنهایی که تأثیر مهمی در زندگی ما داشته‌اند. گذشته‌های شخصی ما مملو از رویدادهایی است که در اکثر مواقع نامربوط بوده و ارزش یادآوری را ندارند. با این حال، افرادی که در آنها هایپرتیمزیا تشخیص داده شده، توانایی بالایی در یادآوری از خود نشان می‌دهند، بدین معنی که آنها می‌توانند به وضوح تجربیات و رویدادهای شخصی خود را در گذشته حتی با کوچکترین جزئیات به یاد بیاورند.
هایپرتیمزیا یک بیماری عصبی است که هیچ علت شناخته شده‌ای برای آن یافت نشده و در آن فرد قابلیت و توانایی یادآوری چیزها را با جزئیات نسبتاً کامل از خود نشان می‌دهد. به عنوان مثال، او می‌تواند به یاد آورد که چه لباس‌هایی را در یک روز بخصوص مثلاً 15 دسامبر 2005 پوشیده و با چه افرادی ملاقات کرده است. افرادی که چنین حافظه‌ی فوق‌العاده‌ای دارند همچنین می‌توانند روزی از هفته را که این تاریخ به آن تعلق گرفته را به راحتی به یاد آورند.

ویژگی‌های هایپرتیمزیا

افرادی که تحت تأثیر این وضعیت قرار دارند، می‌توانند حوادث (مربوط و یا نامربوط و کم اهمیت) سالها پیش را به سرعت به یاد آورند. این بدان معناست که چیزهای کوچکی مانند آنچه در آن روز خورده‌اند را می‌توانند بدون هیچ تلاشی به راحتی به خاطر آورند.
اگر چه افراد مبتلا به این عارضه قادرند به راحتی چیزهایی را در گذشته به یاد آورند، اما این حافظه تنها با زندگی شخصی آنها ارتباط می‌یابد. بنابراین این افراد وقایعی از گذشته که به زندگی شخص دیگری مربوط می‌شود را به یاد نمی‌آورند. از این رو این عارضه به حافظه‌ی خود سرگذشتی فوق‌العاده اشاره دارد، به این دلیل که حافظه‌ی این افراد وقایعی را حفظ می‌کند که دارای اهمیت شخصی هستند.
افراد دارای چنین حافظه‌ای، به معنای واقعی کلمه می‌توانند بیاد آورند از سن 10 سالگی در هر روز از زندگی‌شان چه اتفاقاتی رخ داده است.
حافظه سرگذشتی آنها به طور قابل ملاحظه‌ای قوی است، اما چنین چیزی را نمی‌توان در ارتباط با توانایی آنها در حفظ کردن، گفت. به زبان ساده‌تر، مهارت‌های حفظ کردن طوطی‌وار آنها در حد متوسط می‌باشد. آنها همچنین در تست‌ها و آزمون‌های حافظه‌ی استاندارد در حد معمولی عمل می‌کنند. از آنجا که افراد مبتلا به هایپرتیمزیا لازم نیست هیچ گونه تلاشی در به یاد آوردن وقعایع بکنند، آن را از سایر انواع حافظه استثنایی که با استفاده از وسایل کمک حافظه، پرورش یافته و متحول می‌شوند، متمایز می‌سازد.
هایپرتیمزیا می‌تواند تأثیر منفی بر توانایی تفکر و استدلال این افراد داشته باشد، به این دلیل که بی‌اختیار در مورد وقایع گذشته بسیار فکر می‌کنند، و دامنه و میدان بسیار کمتری برای برنامه‌ریزی نسبت به آینده باقی می‌گذارند. این گونه به نظر می‌رسد که گویی آنها در یک دنیای دیگر می‌باشند، دنیایی که در آن به طور مداوم به گذشته‌ی شخصی خود فکر می‌کنند.

علل

اسکن ام آر آی (MRI) از سر فردی که مبتلا به هایپرتیمزیا است، نشان می‌دهد که قسمت‌هایی از مغز این فرد که برای انجام عملکرد حافظه بسیار حیاتی بوده، بزرگتر از حد نرمال می‌باشند. به عنوان مثال هسته‌ی دمی شکل (caudate nucleus) و لوب تمپورال مغز که با ذخیره سازی و کد گذاری حافظه در ارتباط است، درجه‌ای از بزرگی را نشان می‌دهد. اعتقاد بر این است که این تکامل عصبی بی‌نظیر در فرد مسئول مهارت‌های حافظه استثنایی او است.
نظریه‌ی دیگری عنوان می‌کند که حافظه‌ی این افراد با استفاده از کد گذاری معنایی ذخیره می‌شود. این روش کد گذاری به یاد آوردن و بازیابی اطلاعات ذخیره شده را آسان‌تر می‌سازد.

مواردی از هایپرتیمزیا

هایپرتیمزیا وضعیت نادری محسوب می‌شود به این دلیل که تنها تعداد انگشت شماری از این موارد تاکنون شناسایی شده‌اند. یکی از این افراد بِراد ویلیامز است که همچنین به لطف حافظه‌ی برتر خود بنام انسان گوگِلی (Human Google) خوانده می‌شود. تنها تاریخی از دوران زندگی او را نام ببرید و در عرض چند دقیقه، براد می‌تواند توالی و ترتیب حوادثی که در آن روز برایش اتفاق افتاده را به یاد آورد. براد که نزدیک به 60 سال سن دارد، می‌تواند به راحتی تمام کارهایی که کرده و همچنین هر واقعه‌ی جهانی که در تاریخ خاصی اتفاق افتاده را به یاد آورد.