نویسندگان: دیمیتری نیکولایویچ تریفونوف و ولادیمیر تریفونوف
برگردان: عبدالله زرافشان
برگردان: عبدالله زرافشان
با وجود اینکه تنگستن نیز عنصری کمیاب است، بسیار زود، در ربع آخر قرن هجدهم (به شکل اکسیدآن)، کشف گردید. کشف این فلز تا حد زیادی اتفاقی بود. ولی پیشرفت و تحول شیمی تجزیه سهم بسزایی در کشف تنگستن داشته است.
واژهی «تنگستن» خیلی زودتر از کشف آن وجود داشت. این کلمه در آلمانی به معنی «کف دهان گرگ» است. نکتهی قابل توجه آن بود که در استخراج قلع از بعضی کانیها یک قسمت از فلز مذاب به شکل برگشتناپذیری، هدر میرفت. معدنچیان قرون وسطی معتقد بودند که این قلع هدر رفته، همانند دریده و بلعیده شدن گوسفند به وسیلهی گرگ، توسط سنگ معدن خاص موجود در کانی مزبور به این سرنوشت دچار میشود. این سنگ معدن گرگ صفت، تنگستن یا «ولفرامیت» (1) نامیده شد. با گذشت زمان، بتدریج توجه بسیاری از دانشمندان را به خود جلب کرد. در سال 1761، معدنشناس آلمانی، لمان (2)، ولفرامیت را تجزیه کرد، اما ترکیب جدیدی در آن نیافت. هموطن وی ولف (3)، به نوبهی خود اظهار داشت که ولفرامیت «چیزهایی» در بر دارد. سنگ معدن عجیب دیگری به نام «تنگستن» یا «سنگ سنگین» نیز شناخته شده بود. این کانی در سال 1751، توسط کرونستت یافت شد. در سال 1781، این سنگ معدن توجه شله را به خود جلب کرد. وی تنگستن (ولفرامات کلسیوم) را با اسید نیتریک ترکیب کرد و مادهی سفید رنگی شبیه اسید مولیبدیک به دست آورد. شله، این آزمایشگر هوشیار، تفاوت بین دو اسید را نشان داد. در نتیجه، وی به عنوان کاشف تنگستن شناخته میشود.
در همان زمان، هموطن شله، برگمان، در آستانهی کشف این فلز بود. به اعتقاد این دانشمند، تنگستن، به دلیل چگالی زیادش، میتوانست حاوی خاک باریت باشد. دانشمند مذکور، با مطالعهی سنگ معدن، مادهی سفید رنگی در آن یافت که آن را اسید تنگستیک نامید. ولی پس از آن بر گمان مسیر اشتباهی را پیمود، با این اعتقاد که اسید تنگستیک و اسید مولیبدیک هر دو از مشتقات ارسنیک هستند. به هر صورت، وی این فرضیه را مورد آزمون قرار نداد. در سال 1783، دو شیمیدان اسپانیایی، برادران ذاگلوار (4)، از ولفرامیت اسید سفید رنگی به دست آوردند که ثابت شد شبیه به اسید تنگستیک است. شیمیدانان اسپانیایی، مانند برگمان و شله، موفق به استخراج فلز تنگستن شدند.
پینوشت:
1. . Wolframite
2. . Lehmann
3. . wolf
4. . De Egluar
تریفونوف، دیمیتری نیکولایویچ ، تریفونوف، ولادیمیر؛ (1390)، تاریخچهی کشف عناصر شیمیایی، برگردان: عبدالله زرافشان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم