انقلاب ارتباطات و اطلاعات
توسعة فنآوريهاي اطلاعاتي و ارتباطاتي، فرصت‌هاي بسياري براي كساني كه هنوز طعم انقلاب صنعتي را نچشيده‌اند، فراهم آورده است. كشورهاي در حال توسعه به موازات رويارويي با چالش‌هاي جهاني شدن در بازار جهاني كه همراه با آزادسازي و خصوصي‌سازي صورت مي‌گيرد، بايد گوشة چشمي نيز به فقراي مناطق شهري و روستايي داشته باشند.
بي‌شك، فن‌آوري اطلاعاتي نيروي قدرتمندي به‌شمار مي‌آيد، اما معتقدم كه قوة ابتكار انسان قوي‌‌تر است و شيوة به‌كارگيري فن‌آوري اطلاعاتي در حل مشكلات و مسائل از اهميت بسزايي برخوردار است. دانش، قدرت محسوب مي‌شود. هميشه همينطور بوده است، چه در دوران ما قبل تاريخ كه از آتش و سنگ به عنوان ابزار استفاده مي‌شد و چه در عصر مدرن علوم هسته‌اي و فضايي و فنآوريهاي مربوط. با وجود اين، ويژگي مثال‌هاي فوق در قدرت يا دانش نهفته نيست، بلكه ريشه در اين واقعيت دارد كه چون تعداد نسبتا" معدودي از مردم از دانش برخوردار بودند، پس به توانايي و اختيار دست مي‌يافتند. انسان به تنهايي قادر به توليد دانش، تفكر مجرد و انتزاعي و ساخت ابزار و فن‌آوري هست. دانش از طريق ارتباطات و اطلاعات با ديگران تقسيم مي‌شود. بنابراين، توانايي نظارت بر اطلاعات و ارتباطات، رمز قدرت به شمار مي‌آيد.
بشر در طول تاريخ، از اين ظرفيت براي توليد دانش و تقسيم مزاياي آن براي دفع دشمن، جست‌و‌جوي غذا، كسب ثروت، تنظيم روابط انساني و غيره بهره برده است. در ضمن، تاريخ بيانگر كوشش بشر براي كنترل دانش وحتي ارتباطات و فن‌آوري به‌منظور برتري جويي بر سايرين ـ به عبارتي ، "ما" در تقابل با "ديگران" ـ است. مردم در برابر محدوديت، واكنش نشان مي‌دهند. پيشرفت‌هاي اخير ارتباطات و فن‌آوري اطلاعاتي نيز نظارت را ـ اگرنه غيرممكن ـ بسيار دشوار كرده است. ظهور اينترنت، شاهراه‌هاي اطلاعاتي و همگرايي فنآوريهاي اطلاعات /ارتباطات، پيشرفتي انقلابي به‌شمار مي‌آيد. بدين ترتيب، كنترل دانش به سختي صورت مي‌پذيرد و مردم سراسر جهان به شرطي توانا خواهند شد كه فن‌آوري "نوين" را به شكلي مبتكرانه به‌كار بندند.
امروزه، رسانه‌ها از اعتباري بي‌سابقه برخوردارند. رسانه‌ها به عنوان رويكردي نهادينه براي ايجاد آگاهي و اطلاع‌رساني به تودة مردم پايه‌گذاري شدند و حال، مبدل به ابزاري براي تسلط بر زندگي ما شده‌اند. به جاي اينكه شكلي از بيان فرهنگي باشد، خود تبديل به يك فرهنگ شده است. قرار بود گزارشي از نحوة زندگي مردم تهيه كند، اما خودش مبدل به نحوة زندگي شده است. علاوه بر اين، يكي از مهم‌ترين صنايع دوران ما به‌شمار مي‌رود.
در حال حاضر، جوامع بسياري در حال گذار از جوامع پيشرفته صنعتي به "جوامع اطلاعاتي" برخوردار از فن‌آوري رايانه‌اي، شبكه‌هاي ارتباطي و ساير اشكال ارتباطي پيشرفته بين فردي و سازماني هستند. برخي از كشورهاي غربي وارد عصر اطلاعات شده‌اند. در ايالات متحد، بيش از 46 درصد نيروي كار درگير فعاليت‌هاي اطلاعاتي هستند و بيش از 55 درصد درآمد كارگري را به خود اختصاص داده‌اند.
كمپاني‌هاي چند مليتي IT در جريان ايجاد وب گسترده شبكه‌هاي الكترونيكي ـ "شاهراه‌هاي اطلاعاتي" ـ متشكل از رشته‌هاي اپتيكي و رايانه‌اي هستند. اين شبكه، كالاها و خدمات فراواني را در دفتر يا منزل شما ارائه مي‌دهد، خدماتي چون تصاوير ويديويي، مكالمات تلفني، اطلاعات انبوه در حوزه‌هاي گوناگون مورد استفاده كاربران يا مشتريان. بدين‌ترتيب، دگرگوني شيوة كار، زندگي و تفريح مردم را نويد مي‌دهد.
به دليل سقوط شديد قيمت‌ها، تصور گسترش همه جانبة ارتباطات امكان‌پذير است. برآورد مي‌شود كه هر سال، قيمت ريز پردازنده 22% ، حافظة رايانه 40% و تجهيزات ارتباطي 11% كاهش يابد. تا سال 2010 ـ حتي شايد زودتر ـ قيمت يك سيستم رايانه خانگي تقريبا" برابر با قيمت كنوني يك اتومبيل مي‌شود. از اين رو، مردم عادي نيز ـ همچون كشورهاي پيشرفته ـ توانايي خريد آن را پيدا مي‌كنند. پيشگامان عرصة فنآوريهاي نوين ارتباطي، ظهور انقلابي فراگير را در زمينة فراواني و تنوع اطلاعات پيش‌بيني كرده‌اند.
همگرايي فنآوريهاي نوظهور مخابراتي و رايانه‌اي عبارت است از تغيير فعاليت‌هاي تجاري، رسانه‌اي، سيستم‌هاي تلفن و تعاملات عمومي بشر. ما اكنون در آغاز راه دستيابي به ويديوها و رايانه‌هاي شخصي دوسويه متصل به شبكه هستيم تا در حالي كه با آرامش خاطر در خانه يا دفتر كار نشسته‌ايم، بتوانيم با تمامي نقاط دنيا، اطلاعات ردوبدل كنيم و به گفت‌و‌گوهاي ويديويي بپردازيم.
همچنان كه جهان به سوي اقتصاد مشتري محور پيش مي‌رود، پول، كالا و خدمات هنگفتي گردآوري مي‌شود. پيشرفت ماهواره و محاسبات سريع در سال‌هاي اخير، برتري اقتصادي چشمگيري به كاربران پيشتاز ـ در مقايسه با آنان كه عقب‌مانده‌اند ـ عطا كرده است. بدين‌ترتيب، سهم عمده‌اي در فن‌آوري نوين ارتباطي، در ابعاد جهاني دارند. اگرچه تا چند سال آينده، مسئوليت ـ اگر نگوييم قدرت ـ طراحي و تصميم‌گيري در زمينة ارتباطات همچنان متوجه دولت‌هاست، اما اكنون فعاليت‌هاي بسياري، خارج از حيطة آنها صورت مي‌گيرد. در نتيجه، شركت‌هاي چند مليتي گسترش فراوان يافتند و از اهميت ويژه‌اي برخوردار شدند.
كشورهاي پيشرفتة غربي براي حفظ منافع اقتصادي و سياسي خود، از طريق شركت‌هاي چند مليتي و مجاري تجاري، فنآوريهاي نوين ارتباطي را با فشار به درون كشورهاي جهان سوم مي‌رانند. اين فشار با تلاش نخبگان حاكم بر كشورهاي جهان سوم در زمينة دستيابي به "تازه‌ها" و "بهترين‌ها" تداوم مي‌يابد.
خلاصه آنكه، دگرگوني‌هاي انقلابي در فنآوريهاي اطلاعاتي و ارتباطات، هم چالش و هم فرصت به‌شمار مي‌روند. تب جديد مدرن‌سازي و پيشرفت در كنار گزينش جديدترين فن‌آوري اطلاعاتي، موجب گسترش توانايي ارتباطات در سطوح گوناگون ـ داخل و خارج از سازمان ـ مي‌شود. فن‌آوري‌ها، كارايي و قابليت‌ها را افزايش مي‌دهند. شما با بهره‌گيري از تازه‌ترين فن‌آوري ارتباطي قادر به تكثير سريع پيامهاي خود خواهيد بود تا با سرعت ـ وحتي فورا" ـ به دست مخاطبان برسد.
دوران شگفت‌آوري پيش رو داريم. مي‌توان هر وسيله، كالا و خدماتي را از هر جا در هر زمان به‌دست‌آورد. فواصل در آينده نزديك از ميان برداشته مي‌شوند. آنچه پيش از اين "محلي" بود، اكنون "جهاني" است. هيجان فراواني در فنآوريهاي اطلاعاتي نهفته است. تلفن، تلويزيون و رايانه با هم ادغام مي‌شوند و نويد دنيايي را مي‌دهند كه نوآوري و پويايي بشر، نيروي محرك آن محسوب مي‌شود. آنچه در دنياي يكپارچه فردا اهميت دارد، فكر است. روزي، دانش حرف اول را در جامعه مي‌زند. نوآوري‌ها منجر به فنآوريهاي هوشمندانه مي‌شوند كه ارتباطات را تبيين مي‌كنند. در جهان همگرايي، تلفن به خودي خود هدف نيست، بلكه وسيله‌اي است براي اتصال به PC و از آن طريق به اينترنت. به همين شكل، تلويزيون فقط رسانه‌اي سرگرم‌‌كننده محسوب نمي‌شود، بلكه حلقة اتصالي است با اينترنت جهاني از طريق كانال‌هاي كابلي تلويزيون. ظهور وب بي‌سيم، ارتباطات را آسان كرده است.
با رواج نسل بعدي يا نسل سوم فنون و فن‌آوري‌ها، كيفيت تصاوير و سرعت انتقال به‌گونه‌اي ملموس پيشرفت خواهد كرد. تلفن همراه از امكان محاسبه و ذخيره اطلاعات برخوردار خواهد شد و با تجهيزات ثابت، برابري خواهد كرد. پيامهاي سيار چندرسانه‌اي، رقباي پيامهاي الكترونيكي خواهند شد. اما، افزايش توانايي‌ها، لزوما" منجر به برقراري مؤثر ارتباطات نمي‌شود.
طبيعتا" در وضع موجود، برخي با حرارت دربارة اولويت نيازهاي اساسي همچون آب آشاميدني سالم، غذاي كافي، مسكن، امكانات پزشكي و آموزش بر تلفن و رايانه بحث مي‌كنند. اما همانطور كه "وينود توماس" ـ نايب رييس بانك جهاني ـ به درستي خاطر نشان مي‌سازد، صحبت بر سر انتخاب ميان پني‌سيلين يا پنتيوم نيست. قدرت انقلاب اطلاعاتي، دقيقا" در اين نكته نهفته است كه باعث ارائه كارآمدتر و مبتكرانه‌تر خدمات اوليه مي‌شود. عدم به كارگيري فنآوريهاي فوق براي اقشار تهيدست، كمابيش هزينة سنگين و روزافزوني را دربردارد، زيرا به مفهوم ازدست رفتن فرصت‌هاي اقتصادي و افزايش نابرابري در ميان كشورهاي در حال توسعه است، در حالي كه مناطق روستايي، منزوي‌تر و عقب‌مانده‌تر باقي مي‌مانند.
همانطور كه قبلا" اشاره شد، به مدد "فشار" كشورهاي توسعه يافته و كشش كشورهاي در حال توسعه، فنآوريهاي اطلاعاتي به سرعت در حال گسترش هستند. در‌حالي كه شمار كاربران در آسيا، افريقا و ساير كشورهاي در حال توسعه افزايش مي‌يابد، غالبا" حركت جريان اطلاعات به سوي خارج از ايالات متحد است نه به سمت داخل. در سال 2000، 60 درصد از دارندگان اينترنت در ايالات متحد بودند و پايگاه 100 وب سايت پرطرفدار نيز در اين كشور بود.
نفوذ PC و بهره‌برداري از IT در كشورهاي در حال توسعه، گسترش چنداني ندارد و گمان نمي‌رود اين وضعيت در آيندة نزديك ـ در مقايسه با كشورهاي توسعه يافته، به‌ويژه ايالات متحد ـ دگرگون شود.
اين مسئله، منجر به افزايش شتاب توليد تلويزيون و ساير فعاليت‌هاي رسانه‌اي مربوط شد. در حال حاضر، حدود سي هزار اپراتور كابلي ـ كه هر كدام بين 200 تا 500 مشتري دائمي دارند ـ حدود 30 ميليون نفر را در شهرهاي بزرگ و شهرستان‌هاي كوچك، تحت پوشش قرار داده‌اند.
امروز، در مناطق روستايي هندوستان، تلفن گسترش بسياري يافته و بيش از نيمي از 000/600 روستاي هندوستان از تلفن برخوردارند. علاوه براين، فرهنگ استفاده از تلفن‌هاي دستي نيز به روستاها راه يافته است. در مقايسه با كلان شهرهايي چون دهلي نو و بمبئي، كاربران تلفن همراه ساكن شهرهاي كوچكي چون كرالا، ماهاراشترا و هاريانا در هندوستان، از امكانات مالي خوبي برخوردارند. در بخش‌هاي گوناگون كشور، براي دستيابي ساكنان نقاط محروم و روستايي به IT، طرح‌هاي فراواني با موفقيت اجرا شده‌اند.
در بسياري از ايالات هندوستان، طرح‌هايي براي رايانه‌اي كردن پيشينة زمين‌هاي كشاورزي در جريان است. هنگامي كه اين طرح‌ها اجرا شوند، روستاييان ديگر نيازي به مؤسسة قديمي PATWARI-REVENUE CLERK ـ كه باعث ايجاد ناراحتي، تأخير و فساد شده است ـ نخواهند داشت، زيرا مي‌توانند با مراجعه به كيوسك‌هاي IT از جزييات مالكيت خود بر زمين آگاه شوند. در حال حاضر، پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه‌اي در ايالاتي چون كارناتكا، آندراپرادش و مارياپرادش صورت گرفته است. چند طرح نيز با موفقيت از بوتة آزمايش خارج شده‌اند.
كمپاني تلفن همراه BPL گزارش مي‌دهد كه 5 نفر از هر 100 مشتري كمپاني در ايالت كرالا، ماهيگيران بي‌سوادي هستند كه حتي يك بار گوشي تلفن ثابت را در دست نگرفته‌اند. آنها هنگام بازگشت از ماهيگيري، با استفاده از اطلاعاتي كه از طريق تلفن همراه به‌دست مي‌آورند، مي‌توانند صيد خود را در بهترين مكان با قيمتي مناسب عرضه كنند.
طرح‌هاي آزمايشي متعدد در نقاط گوناگون كشور براي پاسخگويي به نيازهاي مختلف اطلاعاتي و ارتباطي، در جريان هستند. تمامي روستاهاي هندوستان، مجهز به خط تلفن‌اند. دفتر پستي روستا و يا چند جوان مبتكر تحصيلكرده، با برپايي كانون‌هاي اطلاع‌رساني، در صدد جامه عمل پوشاندن به امكانات فني هستند. آنها مي‌توانند امكان دسترسي به تلفن، رايانه و اينترنت را فراهم سازند و حتي با قيمتي مناسب، پيامهاي الكترونيكي و صوتي را در منزل روستاييان تحويل دهند. در نتيجه، باب امكانات بي‌شمار ارتباطات باز مي‌شود كه خود انقلابي است در اطلاع‌رساني و ارتباطات. روستاييان به پيشينة مالكيت خود بر زمين، اطلاعات در زمينة قيمت محصولات و جديدترين شيوه‌ها و فنون افزايش بهره‌وري دست مي‌يابند و امكان صحبت با پسر/دختر خود را در روستا، شهر يا كشور ديگر ـ به طرق گوناگون ـ پيدا مي‌كنند. مردم فقط زماني به IT روي مي‌آورند كه متقاعد شوند در زندگي‌شان مفيد واقع خواهد شد. بزرگترين تنگنايي كه در مسير گسترش اينترنت در نواحي روستايي وجود دارد، فقدان خدمات اطلاع‌رساني متناسب با نيازهاي مردم روستايي است. چالشي كه در برابر برنامه‌نويسان رايانه و سازندگان نرم‌افزار وجود دارد، تعيين نيازهاي مردم و ارائه راه حل متناسب است. اگر اين اتفاق به وقوع بپيوندد، نيازي به كمك دولت نيست. درست به همان گونه كه PCOها به سرعت در مناطق شهرنشين هندوستان گسترش يافتند تا پاسخگوي نياز مردم به كانون‌هاي اطلاع‌رساني مخابراتي (تلفن، رايانه، اينترنت) باشند و در اين مسير، از سرمايه‌گذاران شهري و روستايي كمك گرفتند.
با اينكه مسير انقلاب IT روشن و بدون مانع است، هنوز راه درازي در پيش است. به رغم گفت‌و‌گوهاي مداوم دربارة دولت الكترونيكي، هنوز در زمينة رفع موانع بوروكراتيك، افكار قديمي و پوسيده و جنگ بر سر زمين، حرف فراوان است.
منبع: ايران وجامعه اطلاعاتي
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله
مقدمه
بي‌شك، فن‌آوري اطلاعاتي نيروي قدرتمندي به‌شمار مي‌آيد، اما معتقدم كه قوة ابتكار انسان قوي‌‌تر است و شيوة به‌كارگيري فن‌آوري اطلاعاتي در حل مشكلات و مسائل از اهميت بسزايي برخوردار است. دانش، قدرت محسوب مي‌شود. هميشه همينطور بوده است، چه در دوران ما قبل تاريخ كه از آتش و سنگ به عنوان ابزار استفاده مي‌شد و چه در عصر مدرن علوم هسته‌اي و فضايي و فنآوريهاي مربوط. با وجود اين، ويژگي مثال‌هاي فوق در قدرت يا دانش نهفته نيست، بلكه ريشه در اين واقعيت دارد كه چون تعداد نسبتا" معدودي از مردم از دانش برخوردار بودند، پس به توانايي و اختيار دست مي‌يافتند. انسان به تنهايي قادر به توليد دانش، تفكر مجرد و انتزاعي و ساخت ابزار و فن‌آوري هست. دانش از طريق ارتباطات و اطلاعات با ديگران تقسيم مي‌شود. بنابراين، توانايي نظارت بر اطلاعات و ارتباطات، رمز قدرت به شمار مي‌آيد.
بشر در طول تاريخ، از اين ظرفيت براي توليد دانش و تقسيم مزاياي آن براي دفع دشمن، جست‌و‌جوي غذا، كسب ثروت، تنظيم روابط انساني و غيره بهره برده است. در ضمن، تاريخ بيانگر كوشش بشر براي كنترل دانش وحتي ارتباطات و فن‌آوري به‌منظور برتري جويي بر سايرين ـ به عبارتي ، "ما" در تقابل با "ديگران" ـ است. مردم در برابر محدوديت، واكنش نشان مي‌دهند. پيشرفت‌هاي اخير ارتباطات و فن‌آوري اطلاعاتي نيز نظارت را ـ اگرنه غيرممكن ـ بسيار دشوار كرده است. ظهور اينترنت، شاهراه‌هاي اطلاعاتي و همگرايي فنآوريهاي اطلاعات /ارتباطات، پيشرفتي انقلابي به‌شمار مي‌آيد. بدين ترتيب، كنترل دانش به سختي صورت مي‌پذيرد و مردم سراسر جهان به شرطي توانا خواهند شد كه فن‌آوري "نوين" را به شكلي مبتكرانه به‌كار بندند.
عصر اطلاعات
امروزه، رسانه‌ها از اعتباري بي‌سابقه برخوردارند. رسانه‌ها به عنوان رويكردي نهادينه براي ايجاد آگاهي و اطلاع‌رساني به تودة مردم پايه‌گذاري شدند و حال، مبدل به ابزاري براي تسلط بر زندگي ما شده‌اند. به جاي اينكه شكلي از بيان فرهنگي باشد، خود تبديل به يك فرهنگ شده است. قرار بود گزارشي از نحوة زندگي مردم تهيه كند، اما خودش مبدل به نحوة زندگي شده است. علاوه بر اين، يكي از مهم‌ترين صنايع دوران ما به‌شمار مي‌رود.
در حال حاضر، جوامع بسياري در حال گذار از جوامع پيشرفته صنعتي به "جوامع اطلاعاتي" برخوردار از فن‌آوري رايانه‌اي، شبكه‌هاي ارتباطي و ساير اشكال ارتباطي پيشرفته بين فردي و سازماني هستند. برخي از كشورهاي غربي وارد عصر اطلاعات شده‌اند. در ايالات متحد، بيش از 46 درصد نيروي كار درگير فعاليت‌هاي اطلاعاتي هستند و بيش از 55 درصد درآمد كارگري را به خود اختصاص داده‌اند.
كمپاني‌هاي چند مليتي IT در جريان ايجاد وب گسترده شبكه‌هاي الكترونيكي ـ "شاهراه‌هاي اطلاعاتي" ـ متشكل از رشته‌هاي اپتيكي و رايانه‌اي هستند. اين شبكه، كالاها و خدمات فراواني را در دفتر يا منزل شما ارائه مي‌دهد، خدماتي چون تصاوير ويديويي، مكالمات تلفني، اطلاعات انبوه در حوزه‌هاي گوناگون مورد استفاده كاربران يا مشتريان. بدين‌ترتيب، دگرگوني شيوة كار، زندگي و تفريح مردم را نويد مي‌دهد.
به دليل سقوط شديد قيمت‌ها، تصور گسترش همه جانبة ارتباطات امكان‌پذير است. برآورد مي‌شود كه هر سال، قيمت ريز پردازنده 22% ، حافظة رايانه 40% و تجهيزات ارتباطي 11% كاهش يابد. تا سال 2010 ـ حتي شايد زودتر ـ قيمت يك سيستم رايانه خانگي تقريبا" برابر با قيمت كنوني يك اتومبيل مي‌شود. از اين رو، مردم عادي نيز ـ همچون كشورهاي پيشرفته ـ توانايي خريد آن را پيدا مي‌كنند. پيشگامان عرصة فنآوريهاي نوين ارتباطي، ظهور انقلابي فراگير را در زمينة فراواني و تنوع اطلاعات پيش‌بيني كرده‌اند.
همگرايي
همگرايي فنآوريهاي نوظهور مخابراتي و رايانه‌اي عبارت است از تغيير فعاليت‌هاي تجاري، رسانه‌اي، سيستم‌هاي تلفن و تعاملات عمومي بشر. ما اكنون در آغاز راه دستيابي به ويديوها و رايانه‌هاي شخصي دوسويه متصل به شبكه هستيم تا در حالي كه با آرامش خاطر در خانه يا دفتر كار نشسته‌ايم، بتوانيم با تمامي نقاط دنيا، اطلاعات ردوبدل كنيم و به گفت‌و‌گوهاي ويديويي بپردازيم.
همچنان كه جهان به سوي اقتصاد مشتري محور پيش مي‌رود، پول، كالا و خدمات هنگفتي گردآوري مي‌شود. پيشرفت ماهواره و محاسبات سريع در سال‌هاي اخير، برتري اقتصادي چشمگيري به كاربران پيشتاز ـ در مقايسه با آنان كه عقب‌مانده‌اند ـ عطا كرده است. بدين‌ترتيب، سهم عمده‌اي در فن‌آوري نوين ارتباطي، در ابعاد جهاني دارند. اگرچه تا چند سال آينده، مسئوليت ـ اگر نگوييم قدرت ـ طراحي و تصميم‌گيري در زمينة ارتباطات همچنان متوجه دولت‌هاست، اما اكنون فعاليت‌هاي بسياري، خارج از حيطة آنها صورت مي‌گيرد. در نتيجه، شركت‌هاي چند مليتي گسترش فراوان يافتند و از اهميت ويژه‌اي برخوردار شدند.
كشورهاي پيشرفتة غربي براي حفظ منافع اقتصادي و سياسي خود، از طريق شركت‌هاي چند مليتي و مجاري تجاري، فنآوريهاي نوين ارتباطي را با فشار به درون كشورهاي جهان سوم مي‌رانند. اين فشار با تلاش نخبگان حاكم بر كشورهاي جهان سوم در زمينة دستيابي به "تازه‌ها" و "بهترين‌ها" تداوم مي‌يابد.
خلاصه آنكه، دگرگوني‌هاي انقلابي در فنآوريهاي اطلاعاتي و ارتباطات، هم چالش و هم فرصت به‌شمار مي‌روند. تب جديد مدرن‌سازي و پيشرفت در كنار گزينش جديدترين فن‌آوري اطلاعاتي، موجب گسترش توانايي ارتباطات در سطوح گوناگون ـ داخل و خارج از سازمان ـ مي‌شود. فن‌آوري‌ها، كارايي و قابليت‌ها را افزايش مي‌دهند. شما با بهره‌گيري از تازه‌ترين فن‌آوري ارتباطي قادر به تكثير سريع پيامهاي خود خواهيد بود تا با سرعت ـ وحتي فورا" ـ به دست مخاطبان برسد.
دوران شگفت‌آوري پيش رو داريم. مي‌توان هر وسيله، كالا و خدماتي را از هر جا در هر زمان به‌دست‌آورد. فواصل در آينده نزديك از ميان برداشته مي‌شوند. آنچه پيش از اين "محلي" بود، اكنون "جهاني" است. هيجان فراواني در فنآوريهاي اطلاعاتي نهفته است. تلفن، تلويزيون و رايانه با هم ادغام مي‌شوند و نويد دنيايي را مي‌دهند كه نوآوري و پويايي بشر، نيروي محرك آن محسوب مي‌شود. آنچه در دنياي يكپارچه فردا اهميت دارد، فكر است. روزي، دانش حرف اول را در جامعه مي‌زند. نوآوري‌ها منجر به فنآوريهاي هوشمندانه مي‌شوند كه ارتباطات را تبيين مي‌كنند. در جهان همگرايي، تلفن به خودي خود هدف نيست، بلكه وسيله‌اي است براي اتصال به PC و از آن طريق به اينترنت. به همين شكل، تلويزيون فقط رسانه‌اي سرگرم‌‌كننده محسوب نمي‌شود، بلكه حلقة اتصالي است با اينترنت جهاني از طريق كانال‌هاي كابلي تلويزيون. ظهور وب بي‌سيم، ارتباطات را آسان كرده است.
با رواج نسل بعدي يا نسل سوم فنون و فن‌آوري‌ها، كيفيت تصاوير و سرعت انتقال به‌گونه‌اي ملموس پيشرفت خواهد كرد. تلفن همراه از امكان محاسبه و ذخيره اطلاعات برخوردار خواهد شد و با تجهيزات ثابت، برابري خواهد كرد. پيامهاي سيار چندرسانه‌اي، رقباي پيامهاي الكترونيكي خواهند شد. اما، افزايش توانايي‌ها، لزوما" منجر به برقراري مؤثر ارتباطات نمي‌شود.
تقسيم‌بندي ديجيتالي
طبيعتا" در وضع موجود، برخي با حرارت دربارة اولويت نيازهاي اساسي همچون آب آشاميدني سالم، غذاي كافي، مسكن، امكانات پزشكي و آموزش بر تلفن و رايانه بحث مي‌كنند. اما همانطور كه "وينود توماس" ـ نايب رييس بانك جهاني ـ به درستي خاطر نشان مي‌سازد، صحبت بر سر انتخاب ميان پني‌سيلين يا پنتيوم نيست. قدرت انقلاب اطلاعاتي، دقيقا" در اين نكته نهفته است كه باعث ارائه كارآمدتر و مبتكرانه‌تر خدمات اوليه مي‌شود. عدم به كارگيري فنآوريهاي فوق براي اقشار تهيدست، كمابيش هزينة سنگين و روزافزوني را دربردارد، زيرا به مفهوم ازدست رفتن فرصت‌هاي اقتصادي و افزايش نابرابري در ميان كشورهاي در حال توسعه است، در حالي كه مناطق روستايي، منزوي‌تر و عقب‌مانده‌تر باقي مي‌مانند.
همانطور كه قبلا" اشاره شد، به مدد "فشار" كشورهاي توسعه يافته و كشش كشورهاي در حال توسعه، فنآوريهاي اطلاعاتي به سرعت در حال گسترش هستند. در‌حالي كه شمار كاربران در آسيا، افريقا و ساير كشورهاي در حال توسعه افزايش مي‌يابد، غالبا" حركت جريان اطلاعات به سوي خارج از ايالات متحد است نه به سمت داخل. در سال 2000، 60 درصد از دارندگان اينترنت در ايالات متحد بودند و پايگاه 100 وب سايت پرطرفدار نيز در اين كشور بود.
نفوذ PC و بهره‌برداري از IT در كشورهاي در حال توسعه، گسترش چنداني ندارد و گمان نمي‌رود اين وضعيت در آيندة نزديك ـ در مقايسه با كشورهاي توسعه يافته، به‌ويژه ايالات متحد ـ دگرگون شود.
دستيابي نه مالكيت
اين مسئله، منجر به افزايش شتاب توليد تلويزيون و ساير فعاليت‌هاي رسانه‌اي مربوط شد. در حال حاضر، حدود سي هزار اپراتور كابلي ـ كه هر كدام بين 200 تا 500 مشتري دائمي دارند ـ حدود 30 ميليون نفر را در شهرهاي بزرگ و شهرستان‌هاي كوچك، تحت پوشش قرار داده‌اند.
دفاتر تلفن عمومي (PCOs)
امروز، در مناطق روستايي هندوستان، تلفن گسترش بسياري يافته و بيش از نيمي از 000/600 روستاي هندوستان از تلفن برخوردارند. علاوه براين، فرهنگ استفاده از تلفن‌هاي دستي نيز به روستاها راه يافته است. در مقايسه با كلان شهرهايي چون دهلي نو و بمبئي، كاربران تلفن همراه ساكن شهرهاي كوچكي چون كرالا، ماهاراشترا و هاريانا در هندوستان، از امكانات مالي خوبي برخوردارند. در بخش‌هاي گوناگون كشور، براي دستيابي ساكنان نقاط محروم و روستايي به IT، طرح‌هاي فراواني با موفقيت اجرا شده‌اند.
سيستم گردآوري اتوماتيك شير (AMCS)
سفير دانش (Gyandoot)
كانون دانش روستا (VKC)
در بسياري از ايالات هندوستان، طرح‌هايي براي رايانه‌اي كردن پيشينة زمين‌هاي كشاورزي در جريان است. هنگامي كه اين طرح‌ها اجرا شوند، روستاييان ديگر نيازي به مؤسسة قديمي PATWARI-REVENUE CLERK ـ كه باعث ايجاد ناراحتي، تأخير و فساد شده است ـ نخواهند داشت، زيرا مي‌توانند با مراجعه به كيوسك‌هاي IT از جزييات مالكيت خود بر زمين آگاه شوند. در حال حاضر، پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه‌اي در ايالاتي چون كارناتكا، آندراپرادش و مارياپرادش صورت گرفته است. چند طرح نيز با موفقيت از بوتة آزمايش خارج شده‌اند.
انجمن زنان خويش فرما (SEWA)
كمپاني تلفن همراه BPL گزارش مي‌دهد كه 5 نفر از هر 100 مشتري كمپاني در ايالت كرالا، ماهيگيران بي‌سوادي هستند كه حتي يك بار گوشي تلفن ثابت را در دست نگرفته‌اند. آنها هنگام بازگشت از ماهيگيري، با استفاده از اطلاعاتي كه از طريق تلفن همراه به‌دست مي‌آورند، مي‌توانند صيد خود را در بهترين مكان با قيمتي مناسب عرضه كنند.
طرح‌هاي آزمايشي متعدد در نقاط گوناگون كشور براي پاسخگويي به نيازهاي مختلف اطلاعاتي و ارتباطي، در جريان هستند. تمامي روستاهاي هندوستان، مجهز به خط تلفن‌اند. دفتر پستي روستا و يا چند جوان مبتكر تحصيلكرده، با برپايي كانون‌هاي اطلاع‌رساني، در صدد جامه عمل پوشاندن به امكانات فني هستند. آنها مي‌توانند امكان دسترسي به تلفن، رايانه و اينترنت را فراهم سازند و حتي با قيمتي مناسب، پيامهاي الكترونيكي و صوتي را در منزل روستاييان تحويل دهند. در نتيجه، باب امكانات بي‌شمار ارتباطات باز مي‌شود كه خود انقلابي است در اطلاع‌رساني و ارتباطات. روستاييان به پيشينة مالكيت خود بر زمين، اطلاعات در زمينة قيمت محصولات و جديدترين شيوه‌ها و فنون افزايش بهره‌وري دست مي‌يابند و امكان صحبت با پسر/دختر خود را در روستا، شهر يا كشور ديگر ـ به طرق گوناگون ـ پيدا مي‌كنند. مردم فقط زماني به IT روي مي‌آورند كه متقاعد شوند در زندگي‌شان مفيد واقع خواهد شد. بزرگترين تنگنايي كه در مسير گسترش اينترنت در نواحي روستايي وجود دارد، فقدان خدمات اطلاع‌رساني متناسب با نيازهاي مردم روستايي است. چالشي كه در برابر برنامه‌نويسان رايانه و سازندگان نرم‌افزار وجود دارد، تعيين نيازهاي مردم و ارائه راه حل متناسب است. اگر اين اتفاق به وقوع بپيوندد، نيازي به كمك دولت نيست. درست به همان گونه كه PCOها به سرعت در مناطق شهرنشين هندوستان گسترش يافتند تا پاسخگوي نياز مردم به كانون‌هاي اطلاع‌رساني مخابراتي (تلفن، رايانه، اينترنت) باشند و در اين مسير، از سرمايه‌گذاران شهري و روستايي كمك گرفتند.
با اينكه مسير انقلاب IT روشن و بدون مانع است، هنوز راه درازي در پيش است. به رغم گفت‌و‌گوهاي مداوم دربارة دولت الكترونيكي، هنوز در زمينة رفع موانع بوروكراتيك، افكار قديمي و پوسيده و جنگ بر سر زمين، حرف فراوان است.
نتيجه‌گيري
منبع: ايران وجامعه اطلاعاتي
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
