نگاهي آماري به فعاليت‏هاي اداره کل اوقاف و امور خيريه استان اصفهان

تصويري تاريخي از اوقاف در اصفهان

پيشينه وقف در اصفهان به قبل از اسلام باز مي‏گردد، در اين ارتباط موقوفاتي وجود دارد که در جهات اجتماعي وقف شده، همچنين رقباتي بر عبادتگاههاي اديان ديگر و رواج دين و تأمين هزينه‏هاي روحانيون وقف شده است؛ موقوفات کليساي وانک از اين جمله است.
وقف به عنوان يک سنت حسنه و عمل صالح شکل گرفته است. در اصفهان صاحب بن عباد (متوفاي 335هـ.ق) وزير دورانديش عضدالدوله ديلمي، مروج اين باب فقهي بوده است. مسجد کهن جورجير (جوجي) در اصفهان و بيمارستان عضدي در بغداد از جمله آثار فعاليت ديلميان در اين زمينه است. در دوران حکومت صفويه نهاد وقف گسترش و رواج بسزايي پيدا کرد، به‏گونه‏اي که عمده موقوفات بزرگ در آن زمان پديد آمده است. مورخان و سفرنامه‏نويسان به بسياري از اين موارد اشاره کرده‏اند. موقوفاتي مانند: موقوفه بهادرخان و يا رقبات مسجد امام (شاه) و يا موقوفات مدرسه علميه امام صادق (ع) (چهارباغ) که با طراحي و جامع‏نگري دانشمندان بزرگي چون شيخ بهايي، ميرداماد و... تدوين و تنظيم شده هم‏اکنون راهگشاي بسياري از مشکلات موجود است. اهميت تاريخي نهاد وقف در اصفهان به اندازه‏اي است که چنان‏که در منابع و برخي وقف‏نامه‏ها آمده است، در دوره‏اي از تاريخ، زمين يا مکان غير موقوفه يافت نمي‏شده است. براي نمونه واقف در وقف‏نامه مدرسه علميه امام صادق (ع) آورده است که چون در شهر اصفهان جايي براي وقف نيافته، املاکي را در استانهاي چهارمحال و بختياري و احمدآباد کاشان به اين منظور اختصاص داده است، اما با همه اهميت و غناي اين نهاد مقدس، متأسفانه موقوفه‏خواراني که همواره در تلاش بوده‏اند آثار خير و برکات اين سنت جاويدان را از بين ببرند، در راستاي منافع شخصي و به اتکا و حمايت حکومت‏هاي جور، چنان ضرباتي بر پيکر موقوفات وارد کردند که تا نزديک پيروزي انقلاب اسلامي چيزي از آنها جز نام و نشاني کمرنگ در کتابهاي تاريخ باقي نمانده بود.
تصويب و اجراي قانون اصلاحات ارضي، علاوه بر
ديگر آثار سوء، با فروش غير مأذونه موقوفات دو هدف و يا نتيجه را دنبال مي‏کرد: نخست نابودي حرکت مستمر احياء سنت‏ها و ارزش‏هاي اسلامي و دوم آلوده کردن زندگي پاک و بي‏آلايش کشاورزان به مال حرام. در اين دوران تلاش‏هاي محدودي نيز که به صورتهاي مختلف بعضا دور از چشم حکام وقت انجام مي‏گرفت بسيار ناچيز و بدون تأمين انگيزه و نيت و نظر واقف و به صورتي بي‏محتوا بود.
با پيروزي انقلاب اسلامي و تصويب قوانين و بخشنامه‏هاي مؤثر گامهاي مثبت و بزرگي در اعاده موقوفات به وقفيتِ گذشته برداشته شد، تا جايي که در يک بررسي اجمالي که به استناد آمار صورت گرفته مي‏توان گفت عملکرد سالهاي اخير در ابعاد شناسايي، احيا و عمل به وقف و نيز امور فرهنگي و اقتصادي با کل اقدامات اداره اوقاف استان اصفهان از بدو تأسيس تا سال 1370هـ.ش برابري مي‏کند. اکنون اجراي دقيق نظر واقفين به بهترين شکل، برگزاري جلسات مذهبي و فرهنگي، مشارکت در امور اقتصادي و اجتماعي و اقدامات عمراني از شاخصه‏هاي فعاليت‏هايي است که پس از انقلاب پايه‏گذاري شده و روزبه‏روز به صورتي مضاعف و گسترده روندي رو به رشد داشته است.
ساختار نهاد اوقاف در اصفهان و روند رسيدگي به موقوفات
در حال حاضر اداره کل اوقاف استان اصفهان با 21 واحد شهرستاني، امور موقوفات و اماکن متبرکه را پيگيري مي‏کند. اين اداره داراي دواير مختلفي، از جمله امور اوقافي، اداري ـ مالي، فني و عمران موقوفات، بقاع متبرکه و امور ديني، تحقيق و پژوهش با نمودار سازماني و شرح وظايف مشخص است. اين تقسيم کار بر اساس نيازها و تأمين زمينه فعاليت بهينه در جهت امور محوله صورت گرفته است. در شهرستانها به حسب درجات 1 تا 4 اداره داراي منصب‏هاي رياست، معاون و امور اوقافي، کارشناسي اجاره‏ها، کارشناسي بودجه و عمران موقوفات
مي‏باشد. به عنوان نمونه اداره تحقيق داراي چهار کارشناس حسابرسي و حقوقي و يک کارمند ثبّات و دفتري بوده و امور اوقافي داراي دو کارشناسِ اجاره‏ها و بودجه و دو کمک‏کارشناسِ بودجه و اجارات و يک مسؤول آمار و شناسايي موقوفات مي‏باشد.
بهره‏مندي از کادر تخصصي به‏ويژه در قسمت امور اوقافي و تحقيق و عمراني در حد قابل ملاحظه‏اي صورت مي‏گيرد، اين کارشناسان در اموري چون: ارزيابي اجاره‏بها، شرايط واگذاري، فعاليت مهندسي و عمراني در سطح استان و شهرستان اداره را ياري مي‏دهند. يادآوري اين نکته بايسته است که امروزه زمينه‏هاي فعاليت موجود و نيز ضرورت‏هاي سازماني نهادها و بخش‏هاي دولتي ايجاب مي‏کند که هر سازمان با سازمان‏هاي ديگر تعامل کارکردي و اجتماعي و سازماني داشته باشد و هماهنگي و مساعدت سازمانهاي ذي‏ربط است که موفقيت و نيل به اهداف را تضمين مي‏کند. ادارات اوقاف ناگزيرند با اداره ثبت، دادگستري و نهادهاي قضائي و شهرداري‏هاي کشور و... در زمينه اکثر فعاليت‏ها و مسؤوليت‏ها همکاري مشترکي داشته باشند. خوشبختانه با مساعدت مسؤولان استان گامهاي مؤثري در اين‏باره برداشته شده و نتايج قابل ملاحظه‏اي به همراه داشته است.
از حدود چهار سال قبل در اين اداره برنامه زمان‏بندي شده‏اي تنظيم و پيگيري شده است. در نخستين مرحله با تدوين برنامه‏اي خاص خط‏مشي استان در چهار سال آينده کاري ترسيم شد. در ادامه پس از سامان‏دهي کل استان، اعم از امکانات و نيروهاي اداري، برابر برنامه پيـش رفتـه است. اينـک که در آستانه پايان چهار سال مزبور مي‏باشيم، اين‏گونه استنباط مي‏شود که اولاً اوقاف در استـان جايگـاه خود را يافته است، ثانيا کليه ادارات تابعه که بعضا بر اساس همان برنامه جديدالتأسيس نيزهستنـد، بر شـرح وظايف و امکانات بالقوه و بالفعل اشراف کامل دارند، ثالثا بر اساس برنامه‏ريزي تدوين‏شده حرکت پيگير و رو به رشد ادامه داشته و مراحل شناسايي عمراني و ارائه خدمات پيگيري شده است. رابعا با عمل به وقف، در حدّ امکان، زمينه ايجاد انگيزه و اطمينان نسبي در مردم نسبت به دستگاه اوقاف فراهم گرديده که افزايش محسوس نذورات و موقوفات جديد بيانگر اين امر است. همچنين اجراي برنامه مزبور ترويج فرهنگ وقف و ارائه خدمات فرهنگي، اجتماعي و ديني را به ارمغان آورده است.
نگاهي آماري به فعاليت‏ها (شناسايي، احيا، بازسازي و...)

موقوفات

1. با اجراي طرح شناسايي و احياي موقوفات، آمار کليه رقبات استان مشخص گرديده و بر اساس آن برنامه‏ريزي و توزيع امکانات استان در کميته‏اي بررسي شده و نهايتا با وجود 13 واحد اوقافي در سطح شهرستانهاي تابعه، 8 واحد ديگر در طول دو سال اخير افتتاح و شروع به کار نمود که نتايج مثبتي را دربرداشته است. از سوي ديگر چند طرح عمراني کلان در سطح استان در منطقه زينبيه، مدارس علميه، مسجد جامع، بازار بزرگ، و در شهرستانهاي نجف‏آباد، شهرضا، خوانسار و خميني‏شهر در دست اجراست. افزون بر اين، اجراي چند طرح ديگر در زمينه احياي رقبات موقوفه، از جمله افتتاح دفتر نمايندگي اوقاف در منطقه اصفهانک ـ با مساحت 4500 جريب زمين کشاورزي و باغ و مرغداري و دامپروري ـ و نيز احياي اراضي فضل‏آباد منطقه سلطان‏آباد برخوار، احمدآباد (با مساحت 642 جريب) و موقوفات گسترده جوي‏آباد و انبارستان و هرستان خميني‏شهر، دولت‏آباد و رودشت نجف‏آباد و ماشک شهرضا و موقوفات زيدي در کاشان که مراحل حقوقي ثبتي آن تا وصول سند مالکيت پايان پذيرفته و بعضا در مرحله تنظيم اجاره است، همگي تحول عظيمي در تاريخ اوقاف اصفهان خواهد بود. همچنين طرحهاي جامع اماکن متبرکه نيز آينده‏اي روشن و اميدبخش را ترسيم خواهد کرد. (ن ک: نمودار ش1)
2. در زمينه موقوفات مهم و مطرح اصفهان فعاليت‏هاي گسترده‏اي انجام شده است. در اين راستا موقوفات صدر با تلاش اين اداره و ايجاد فضاهاي تجاري و شناسايي رقبات مزروعي، در دوساله اخير عوايد خوبي را جذب کرده است و در نتيجه آن در مدرسه علميه صدر که داشت به مخروبه‏اي تبديل مي‏شد، علاوه بر تحکيم ساختمان موجود، حدود 12000 مترمربع بناهاي جديد احداث شد. اين بازسازي شامل احداث طبقه دوم، تغيير کاشي‏کاري مدرسه، احداث کتابخانه در 3 طبقه، خدمات بهداشتي و مدرس‏هاي گوناگون است. همچنين در مورد موقوفات بهادرخان، که قسمت عظيمي از جنوب و جنوب غرب اصفهان را شامل مي‏شود (بيش از 4500 جريب) در منطقه اصفهانک اداره‏اي داير شد و در زمينه احياي آن، با توجه به وجود وقف‏نامه معتبر،
فعاليت‏هايي انجام گرفته و يا در دست انجام است. موقوفات بنان‏الشريعه در لنجان و موقوفات مدرسه امام جعفرصادق (ع) و موقوفات مزرعه ماشک شهرضا (با مساحت 42060 جريب) و زيدي کاشان و ورپشت (با مساحت 900 جريب) و دولت‏آباد (با مساحت 14400 هکتار) در نجف‏آباد و خيريه نجفيه در شاهين‏شهر نيز از جمله موقوفات مهم ديگر استان است که در مسير احيا و وصول عوائد است.
گفتني است که در راستاي طرح احيا و شناسايي موقوفات استان، تنها در سال‏هاي 74 و 75 تعداد 387 رقبه با ارزش ملکي 8431207440 ريال و درآمد ساليانه 38775290 ريال کشف، و با متصرفان، سند اجاره تنظيم شده است (1)
همچنين از آنجا که عمل به وقف بر اساس نظر واقف، بهترين شيوه ترويج و تشويق مردم به سنت حسنه وقف است، اين اداره کوشيده است با در نظر گرفتن اين امر عوائد موقوفات را به بهترين نحو هزينه کند. در همين راستا تنها در سال 75 مبلغ 2961280423 ريال در شهرستان اصفهان و 3042567993 ريال در زمينه طرحهاي عمراني در استان هزينه شده است و اين خط‏مشي تا اتمام و تکميل طرحهاي مورد نظر ادامه خواهد داشت. همچنين بخش حقوقي اين اداره فعاليت‏هاي مثمري را از مجراي اجراي قوانين در زمينه احياي موقوفات انجام داده است. آمار زير که تنها مربوط به شهر اصفهان در سالهاي 73ـ76 است، بيانگر ميزان بخشي از فعاليت‏هاست:
در همين جا ضروري است به اين نکته اشاره شود در مسير احياي موقوفات، هر چند بخش قضائي کشور همکاري نزديکي با اوقاف داشته است، اما مشکلاتي در اين زمينه وجود دارد؛ به عنوان نمونه نظر به اينکه دستگاههاي قضائي دعاوي مربوط به موقوفات را مانند ساير دعاوي مطروحه از سوي مردم رسيدگي مي‏کنند، اين موجب رکود در صدور آرا شده، و نظر به اهميت و خصوصيت اين‏گونه دعاوي و ضرورت تسريع در آنها بسيار مناسب است قوه قضاييه دادگاه‏هاي ويژه‏اي را به اين امر اختصاص دهد.

بقاع متبرکه

مردم ايران از ديرباز علاقه و ارادت خاصي نسبت به فرزندان و نوادگان معصومين داشته‏اند و به‏ويژه در ايام سوگواري و مراسم ترحيم و وفيات، آيين‏هاي ويژه‏اي در بعضي از بقاع اين بزرگواران برپا مي‏کنند. اين مراسم خود نمونه‏اي از بزرگداشت شعائر اسلامي و ترويج ارزش‏هاي اسلامي ايماني است. با توجه به ويژگيهاي مذهبي و اجتماعي مردم استان، اين اماکن در سال‏هاي اخير از توجه مردمي و افزايش درآمد چشمگيري برخوردار بوده‏اند. (ن ک: نمودار ش2 و 3)
از اين‏رو سازمان اوقاف و امور خيريه نيز ضمن سوق دادن و همسو کردن مشارکت‏هاي مردمي عنايت ويژه‏اي به اين بقاع مقدس داشته است. در اين راستا شماري از فعاليت‏هاي اين سازمان در اين نوشتار ذکر مي‏شود:
1. تقريبا کليه اماکن متبرکه و امامزاده‏ها که نياز به مرمت و بازسازي داشته‏اند، با عنايت به طرحهاي جامع و با توجه به مراحل پيش‏بيني‏شده در دست اجراي عمليات است. اين‏گونه عمليات حسب مقتضيات و شرايط اقليمي ـ اجتماعي و منطقه‏اي صورت مي‏گيرد.
2. تهيه طرح جامع براي اماکن متبرکه استان که ضمن آن فضاهاي فرهنگي مذهبي و رفاهي و تفريحي در نظر گرفته مي‏شود، در سرلوحه کار دفتر فني است. در حال حاضر با 145 طرح فعال، اقدامات عمراني در حال شکل‏گيري است.
3. از آنجا که مديريت آستانه مقدسه حضرت علي بن محمد باقر (ع) (مشهد اردهال کاشان) از سوي نمايندگي محترم ولي فقيه و سرپرست سازمان به اين اداره کل محول گرديده، از ابتدا، ضمن تعيين هيأت امنايي با نظر مسؤولان استان و شهرستان و علماي اعلام، اين اداره کل اقدامات عمراني و فرهنگي خود را آغاز کرده و در حد قابل توجهي در اين مدت پيشرفت حاصل شده است.
هماهنگي کامل اين اداره کل و مسؤولان شهرستان و هيأت امنا و مردم علاقه‏مند و استفاده از امکانات موجود هميشه نويدبخش سازندگي و عمران است.
4. در آستانه مبارکه امامزادگان آقاعلي‏عباس و محمد (ع) واقع در بادرود نطنز، علاوه بر ايجاد کتابخانه و تأسيس واحد فرهنگي و اقامه نماز و برگزاري مراسم مختلف مذهبي در اعياد و سوگواري‏ها، در طول چندساله اخير تحولي در امور ساختماني و رفاهي اين مکان انجام گرفته است. تصويب طرح جامع و اضافه کردن چهارصحن جنبي به صحن بزرگ امامزاده، کاشي‏کاري گنبد و کناره‏ها پس از چندين سال توقف فعاليت و شروع آيينه‏کاري داخل حرم و حفر چاه و غرس درختان مختلف و اسفالت جاده ورودي و ميدان و همچنين ايجاد مراکز درماني جهت زوار بيمار و اهالي منطقه اقدامات سازنده و مثبتي بوده که انجام گرفته و حضور هميشگي علاقه‏مندان به ساحت قدس اهل‏بيت (ع) را به همراه داشته است.
5. در آستانه‏هاي مبارکه امام‏زاده سيدمحمد خميني‏شهر، حضرت زينب و مرقد مطهر علامه مجلسي و بقاع متبرکه امام‏زاده سيدعلي نائيني و سيدمحمد اژيه و امام‏زاده حسن فرودگاه در طول سالهاي اخير بناي قديمي و ناپايدار قبلي تخريب و به صورتي جديد تحکيم شده است. افزون بر اين با احداث مجموعه‏هاي بزرگ تجاري، خدماتي و فرهنگي در اطراف، اين مراکز به قطب‏هاي فرهنگي، مذهبي و سياحتي تبديل شده‏اند.

مساجد و مدارس

1. کليه مساجدي که داراي رقباتي باشند، زير نظر اداره اوقاف، روابط استيجاري با متصرفين آنها برقرار شده و عوايد آنها صرف نيات واقفان و بخصوص تعميرات و روشنايي آنها مي‏شود. اضافه بر اين، بعضي از مساجد فاقد درآمد نيز بعضا از کمک‏هاي لازم برخوردار مي‏شوند همچنين کليه مساجدي که جهت احداث يا بازسازي آنها نياز به تهيه طرحهاي مناسب باشد، از همکاري لازم بخش‏هاي فني اين اداره کل برخوردار مي‏شوند. در زمينه نظارت داخلي نيز با مساعدت و هماهنگي ساير نهادهاي ذي‏ربط اقدامات شايان توجهي در سالهاي اخير انجام شده است.
2. در زمينه بازسازي و تأمين منابع مالي مدارس نيز اقداماتي صورت گرفته است که نمونه ممتاز و شاخص آن مدرسه علميه صدر بازار است. در طي چند سال اخير طرحهاي وسيع عمراني و ترفيهي در اين مدرسه برنامه‏ريزي و اجرا شده است. با اجراي اين طرحها زمين شکل سنتي تجديد گرديد. دستشويي در دو قسمت مدرسه قسمت جنوبي مدرسه که تبديل به زباله‏داني و تجمع مواد فاسد بازار شده بود، با خريد يک باب مغازه توسط اداره کل اوقاف و امور خيريه به مبلغ 13850000 تومان از حالت بن‏بست خارج و به بازار اصلي راه يافت که نتيجتا با تهيه طرح تجاري در سه طبقه، تعداد 36 باب مغازه و زيرزمين و در قسمتي دستشويي مجهزي تهيه شد و پس از تأمين اعتبار از محل سرجمع موقوفات احداث گرديد. نهايتا با واگذاري مغازه‏هاي يادشده درآمد حدود 400000000 تومان ايجاد شد که با اين درآمد اولاً بناي موجود مدرسه تحکيم شد، ثانيا طبقه دوم مشتمل بر 55 باب حجره به شکل بسيار زيبا و مجهز و همچنين چند باب مدرس ساخته شد و در نهايت با زه‏کشي اطراف مدرسه رطوبتي که ساليان دراز حجره‏نشينان مدرسه را آزار مي‏داد از ميان رفت. علاوه بر آن، کتابخانه‏اي با زيربناي 3000 مترمربع در سه طبقه، شامل مخزن کتاب و سالنهاي متعدد قرائت، ساخته و در اختيار مدرسه قرار گرفت. همچنين درِ حجره‏ها به‏کلي تعويض و به‏کلي بازسازي و به‏صورت بهداشتي ايجاد گرديد. در قسمت شمال نيز طرح احداث تالار اجتماعات در دو طبقه آماده شد و همچنين چند طبقه آپارتمان جهت سکونت علماي ميهمان طراحي شده و در دست اجراست.
3. در خصوص مدرسه سلطانيه ـ امام جعفر صادق (ع) ـ واقع در چهارباغ نيز با يک حرکت مثبت در جهت احياي موقوفات، در حالي که قبلاً درآمد موقوفات مدرسه تکافوي حقوق خدمه را نمي‏داد، کارهاي زيربنايي و تعميرات اساسي، از قبيل طرح نم‏زدايي از طريق زه‏کشي اطراف، نقاشي، ترميم کاشي‏کاري گنبد و ستونها، و تعويض درِ حجرات و سنگفرش مدرسه انجام شد.
4. در مورد مدرسه ملاعبداللّه‏ با خريد يک باب مغازه براي داروخانه به مبلغ 38500000 تومان فضاي مرده پشت دستشويي‏ها آزاد و همانند مجموعه تجاري مدرسه صدر طراحي، تهيه و مقدمات احداث مجموعه تجاري جهت ايجاد عوائد و درآمد براي بازسازي کلي مدرسه که در حال حاضر مخروبه و تا حدودي بدون استفاده است، انجام پذيرفته است.

امور فرهنگي و خيريه

1. بيشترين بخش از درآمد موقوفات برابر با نيات واقف در زمينه‏هاي سنتي عزاداري و تعزيت اهل بيت (ع) و تلاوت قرآن کريم و توسعه علم و دانش و نشر فرهنگ اسلامي اختصاص داده شده است. در اين زمينه برگزاري محافل نور، مسابقات استاني قرآن کريم، فعاليت‏هاي
تبليغي در زمينه آشناسازي جوانان و عموم مردم با معارف قرآني، از جمله فعاليت‏هاي قابل ذکر است.
2. برگزاري مراسم مسابقات استاني قرآن همخواني و تواشيح، جشنواره اذان، در بين خواهران و برادران، برگزاري بيش از 200 محفل قرآني نور با حضور قاريان برجسته خارجي و داخلي در مراکز مورد توجه مردم و نيز کلاس‏هاي آموزشي صنايع دستي و ترتيب دادن اردوهاي زيارتي و سياحتي، برگزاري مراسم مذهبي و نيايش، تأسيس کتابخانه علامه مجلسي جنب مقبره آن دانشمند بزرگوار و گسترش و افزايش ظرفيت آن (قبلاً گزارشي از اين کتابخانه در همين نشريه به چاپ رسيده است)، ايجاد چندين کتابخانه ديگر جنب بقاع متبرکه، برگزاري نمايشگاههاي قرآني و کتاب و نوار، اعزام حافظان، قاريان به خارج از استان و فعاليت‏هاي انتشاراتي از جمله ديگر خدماتي است که به برکت درآمدها و عوائد موقوفات به مردم ارائه شده است.
3. امور خيريه و دستگيري از فقرا و مستمندان و کمک به گسترش دانش و فرهنگ و امور درماني و رفاهي آنان که يکي از نيات نيکوي مطروحه در سنت و فرهنگ وقف است از جمله اموري است که در مرکزيت توجه سازمان و اين اداره قرار داشته است. در اين زمينه تنها در سال 75 اداره کل استان و واحدهاي تابعه مبلغ 121816316 ريال به منظور توسعه علم و دانش، و مبلغ 3652596 ريال براي تأمين دارو و درمان، و مبلغ 70781305 ريال به منظور کمک به مستمندان و مستضعفان هزينه کرده‏اند.

امور پژوهشي و تحقيقي

کشف و بازخواني اسناد وقفي به‏ويژه وقف‏نامه‏ها و فراهم آوردن زمينه استفاده از آنها از جمله اموري است که علاوه بر بهره رساندن به پژوهشگران و محققان و صاحبنظران، در قلمرو تحقيقات تاريخي و فرهنگي آنان، از جمله موارد ضروري براي احياي موقوفات است. اين اسناد چنانچه با کار کارشناسانه صحت آنها به اثبات رسد، از جمله قطعي‏ترين دلايل و مدارکي است که مي‏تواند در رسيدگي‏هاي قضائي و فعاليت‏هاي اجرائي، مورد استناد نهاد اوقاف و نهادهاي قضائي در اجراي نظر و نيات واقف قرار گيرد. در اين زمينه در بخش مربوط در اداره اوقاف فعاليت‏هاي پيگيري انجام شده است که اجمال برخي از آن ذکر مي‏شود:
1. در سالهاي اخير کليه اسناد و مدارک وقف در بايگاني راکد اداره کل، بازخواني و تلخيص شده و تعداد زيادي از آنها جهت احيا و شناسايي به محلهاي جغرافيائي مربوط (واحدهاي تابعه) ارسال شده و از اين رهگذر تعداد زيادي از رقبات شناسايي و با متصرفان قرارداد اجاره تنظيم شده است. عمده‏ترين فعاليت پژوهشي که اکنون در حال انجام است تهيه بولتن ساليانه عوايد و هزينه‏هاي موقوفات است.
2. فعاليت‏هايي در زمينه حفظ و نگهداري اسناد با بهره‏مندي از کار کارشناسان به عمل آمده که از جمله برخي اسناد ترميم و بازسازي شده و در محفظه‏هايي نگهداري مي‏شود.
3. به نيازهاي پژوهشي دانشجويان و طلاب و محققان تا حد امکان پاسخ داده شده و اميد آن است که بيش از پيش بتوانيم براي اين طبقات زمينه‏هاي فعاليت و کار تحقيقي را روي اين اسناد فراهم آوريم.

کلام آخر، نيازها و پيشنهادها

به نظر مي‏رسد علاوه بر پيشنهادي که در زمينه لزوم تأسيس و يا اختصاص شعبي از دادگاهها به منظور رسيدگي خارج نوبت به پرونده موقوفات به دليل اهميت امر و عمومي بودن منافع آن ارائه شد، از آنجا که تمام موقوفات داراي شخصيت مستقل حقوقي هستند و سازمان ناگزير به اداي نيات واقف در انحصار تعيين‏شده از طرف واقف جز در مواردي معدود است، بسيار مناسب است با انجام دادن فعاليتهاي تبليغي و فرهنگي در جامعه، افراد نيکوکار را به سمت مواردي سوق دهيم که به حسب شرايط و نيازهاي جديد در جامعه پديد آمده است. نقاط و خلأهاي بسياري هست که به دليل ظرافت از ديد واقفان پنهان مانده و کشف آن نياز به کار کارشناسانه دارد. اين خلأها بايد توسط وقف‏هايي جديد با انگيزه‏ها و نيات نو پر شده و با ژرف‏نگري اين حرکت نيکوي مردمي جهت داده شود.
از سوي ديگر تأکيد بر استمرار سنت نيکوي وقف و گوشزد کردن ثمرات و نتايج مفيد معنوي و مادي آن و به‏ويژه سوق دادن فعاليت‏ها به سمت وقف‏هايي که ثمرات و عايدات آن در زمينه‏هاي مهم و مفيد فرهنگي و آموزشي و بهداشتي و درماني هزينه مي‏شود، از جمله ضرورتهايي است که همه بخش‏ها و نهادهاي دولتي و غير دولتي و طبقات نيکوکار اجتماعي در راستاي اعتلاي جامعه اسلامي و انساني بايد بدان توجه کرده و به صورت يک بسيج مردمي به آن بپردازند. هفته وقف، که چندين سال است از سوي سازمان برگزار مي‏شود، فرصت مغتنمي است که مي‏توان ذهن‏ها و نيت‏ها را براي جلب اين مشارکت همگاني آماده کرد.

پي نوشت :

1-معمولاً براي تنظيم سند اجاره، متصرفين و مستأجرين با مراجعه به اداره اوقاف و پرداخت هزينه کارشناسي از اوقاف مي‏خواهند تا مورد اجاره آنها ارزيابي شود و اوقاف توسط کارشناسان منتخب يا کارشناس رسمي دادگستري نسبت به تعيين اجاره‏بها اقدام نموده و سرانجام با متصرف يا مستأجر، حسب مورد، سند اجاره تنظيم يا تجديد مي‏شود. در خصوص سرقفلي‏ها نيز به همين‏گونه عمل مي‏شود.

منبع: ميراث جاويدان

---

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله