قرآن و ظهور حضرت مهدی (عج)

خداوند متعال می فرماید: (و نرید أن نمن علی الذین استضعفوا فی الأرض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین):(1) «اراده ی ما بر این قرار گرفته که بر مستضعفین زمین منت بگذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان (روی زمین) قرار دهیم».
منت در لغت به معنای نعمت سنگین است(2)؛ زیرا «من» در اصل به معنای سنگینی است و منت خدا همان نعمت های سنگین و ارزشمند اوست که به انسان ها ارزانی می شود.(3)
مستضعف از ماده ی ضعف خلاف قوت است.(4) و استضعاف آن است که کسی طلب ضعف شخصی را کند و مستضعف کسی است که ضعیف شمرده شده است.(5)

تعیین مصداق آیه

طبق سیاق آیه ی شریفه، مفسرین اهل سنت و شیعه، شأن نزول آیه را مربوط به قوم «بنی اسرائیل» می دانند.(6) آن ها بودند که در روی زمین به استضعاف کشیده شده و خداوند آن ها را بر فرعونیان پیروز گرداند، ولی حقیقت آیه دلالت بر یک قانون کلی و اراده و مشیت همیشگی خداوند نسبت به مستضعفین تا روز قیامت دارد. خداوند اراده کرده که به حسب شرایط خاص، مستضعفین عالم را پیروز گرداند، که نمونه ی آن تحقق مشیت الهی نسبت به پیروزی بنی اسرائیل و زوال حکومت فرعونیان بود. نمونه ی کاملتر آن حکومت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بعد از ظهور اسلام است. و مطابق روایات، مصداق کامل و تمام آن در عصر ظهور حضرت مهدی علیه السلام است که خداوند حکومت آن حضرت را که حکومت مستضعفین است در سرتاسر عالم گسترش خواهد داد ، و کره ی زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد. این معنا را می توان از قرائن و شواهدی استفاده کرد:
1- اراده ی خداوند در آیه ی فوق به صورت مضارع «نرید» بیان شده است که دلالت بر استمرار دارد، یعنی تا روز قیامت این اراده ی حتمی الهی پابرجاست که مستضعفین بر مستکبرین پیروز شوند، و این اراده در پایان تاریخ به صورت کلی عملی خواهد شد.
2- اراده ی حتمی الهی بر عنوان «مستضعفین» تعلق گرفته است، مستضعفین بنی اسرائیل خصوصیت ندارند بلکه آن ها به عنوان یکی از مصادیق آن به حساب می آیند.
3- روایاتی که از طریق شیعه و سنی در ذیل آیه ی فوق وارد شده دلالت بر عمومیت این سنت و وعده و اراده ی الهی دارد.
حضرت علی علیه السلام فرمود: «دنیا بعد از آن که در مقابل ما چموشی و سرکشی کرد همچون شتر بدخلق- که در بدو امر به فرزند خود شیر نمی دهد- به سوی ما روی می آورد و در برابر ما رام می شود. آن گاه این آیه را تلاوت فرمود: «و نرید...» .(7)
امام صادق علیه السلام فرمود: «ان هذه الآیه مخصوصه بصاحب الأمر الذی یظهر فی آخرالزمان و یبید الجبابره و الفراعنه و یملک الأرض شرقاً و غرباً فیملأها عدلاً کما ملئت جوراً»؛ «همانا این آیه مخصوص به صاحب امری است که در آخرالزمان ظهور کرده و جباران و فرعونیان را نابود خواهد کرد. و شرق و غرب زمین را مالک می شود، پس زمین را پر از عدل و داد می کند همان گونه که از ظلم پر شده است».(8)

پی نوشت :

1- قصص/5.
2- مفردات راغب ، ص 777، ماده ی «من».
3- المیزان ، ج 16، ص 10.
4- مفردات قرآن ، ص 506.
5- التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ، ج 7 ، ص 30.
6- مجمع البیان ، ج 7-8 ، درالمنثور ، ج 6 ، ص 392.
7- شواهد التنزیل، ج1، ص438، ح59، ینابیع الموده، ص437.
8- تفسیر برهان، ج6، ص58.

منبع: کتاب قرآن و ظهور حضرت مهدی عجل الله فرجه

---

معرفی سایت مرتبط با این مقاله