نویسنده: محمد امین صادقی ارزگانی
سیری در اندیشه عرفانی امام خمینی (ره)
قرآن کریم از انسان کامل به عنوان «اُسوه‌ی حسنه» و الگوی برتر یاد کرده و فرموده است:
(لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كَانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِیراً)؛ (1) قطعاً برای شما، رسول خدا سرمشق نیکو است؛ برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند.
بر این اساس، کسانی که به خدا و زندگی جاودان آخرت باور دارند و در پی کمال و سعادت ابدی تلاش می‌کنند، سرمشق خود را در همه ابعاد زندگی از انسان کامل می‌گیرند. فاطمه زهرا به عنوان مصداق بارز انسان کامل، بهترین الگو برای همه عالمیان است؛ لذا فرزندش حضرت مهدی نیز به حضرت فاطمه تأسی می‌کند و از او سرمشق می‌گیرد؛ چنان که خود فرمود:
«و فی ابنته رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) لی اُسوةٌ حسنةٌ»؛ (2) دختر رسول خدا برای من نیکوترین سرمشق است.
الگو بودن آن حضرت در محورهای مختلفی قابل طرح و تحلیل است؛ در این جا به چند مورد که در عرفان امام خمینی مطرح شده است، اشاره می‌شود:
"آن طوری که... حضرت زهرا - سلام الله علیها - بود، همه باید به او اقتدا کنید و کنیم و همه باید دستورمان را از اسلام به وسیله‌ی او و فرزندان او بگیریم و همان طوری که او بوده است، باشید و در علم و تقوا کوشش کنید؛ که علم به هیچ کس انحصار ندارد، علم مال همه است، تقوا مال همه است و کوشش برای رسیدن به علم و تقوا وظیفه همه ماست و همه‌ی شماست. (3)"
این حقیقت در آموزه‌های دینی به گونه‌های مختلفی مطرح شده است؛ در این جا تنها به یکی از جلوه‌های رفتاری آن حضرت درباره علم‌آموزی و نحوه‌ی تعلیم حقایق علمی و معارف دینی اشاره می‌شود: از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) نقل شده است:
"زنی به حضور فاطمه زهرا (علیهاالسلام) رسید و عرض کرد: مادر ضعیف و ناتوانی دارم که درباره مسائل نماز، دچار مشکلاتی شده است؛ مرا به حضور شما فرستاد تا تکلیف او را سؤال کنم. آن زن چندین مسأله را پشت سر هم از حضرت پرسید، تا به ده مسأله رسید. حضرت فاطمه با حوصله و شکیبایی به هر کدام از سؤال‌های آن زن پاسخ داد.
آن زن فکر کرد که با این پرسش‌های متعدد، موجب زحمت فاطمه زهرا شده است؛ لذا با لحن عذرخواهی به حضرت فاطمه عرض کرد:ای دختر رسول خدا، تو را خسته کردم.
حضرت فاطمه زهرا فرمود: ایرادی ندارد؛ باز هم هرچه سؤال داری بپرس. آن‌گاه خطاب به آن زن گفت: اگر کسی کوله‌باری سنگین را به دوش بگیرد و آن را تا بالای بام بلندی حمل کند و در مقابل صد دینار اجرت بگیرد، آیا سنگینی و خستگی آن بار را احساس خواهد کرد؟
آن زن جواب داد: خیر.
آن‌گاه حضرت فاطمه فرمود: من در برابر هر مسأله‌ای که جواب دادم، بیشتر از اندازه‌ای که میان آسمان و زمین مروارید انباشته شود، پاداش دریافت کرده‌ام؛ پس جا دارد که از پاسخ به سؤال‌های شرعی شما خسته نشوم."
آن حضرت در ادامه اصل بنیادینی درباره علم و علم‌آموزی بیان فرمودند:
«سمعتُ أبی (صلی الله علیه و آله و سلم) یقول: إنً علماء شیعتنا یحشرون، فیخلع علیهم من خلع الکرامات علی قدر کثرة علومهم وجِدّهم فی إرشاد عباد الله؛ حتی یخلع علی واحد منهم ألف ألف حلةٌ من نور»؛ من از پدرم همواره می‌شنیدم که می‌فرمود: دانشمندان شیعه‌ی ما در حالی محشور می‌شوند که خلعت کرامت به اندازه‌ی علم و تلاش آن‌ها در هدایت بندگان خدا بر آنان پوشانده شده است؛ تا جایی که برخی از آن‌ها هزار هزار خلعت از نور در بر می‌کنند.
حضرت فاطمه در توصیف آن خلعت‌ها خطاب به آن زن فرمود:
«یا أمة الله، إنّ سِلکاً من تلک الخُلع لأفضل مما طلعت علیه الشمس ألف ألف مرة»؛ (4) رشته‌ای از آن خلعت، هزار هزار بار بهتر است از آنچه آفتاب بر آن می‌تابد.
در عرفان امام خمینی الگو گرفتن از فاطمه در دفاع از حریم ولایت مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است؛ حضرت امام در این باره می‌فرماید:
"اگر... همه پذیرفتند که امروز، روز زن است، یعنی روز تولد حضرت زهرا که آن کمال و آن وضعیت را دارد... به عهده‌ی شما مسائل بزرگی [خواهد آمد]، از قبیل مجاهده که حضرت مجاهده داشته است... با حکومت‌های وقت، محاکمه می‌کرده است حکومت‌های وقت را، شما باید اقتدا به او بکنید تا پذیرفته باشید... روز تولد این حضرت روز زن است... دفاع از حریم خودش، از زندگی خودش، از مال خودش و از اسلام دفاع بر همه واجب است. (5)"
از آن‌جا که عرفان امام خمینی، پویا و زنده و در واقع عرفان عجین شده با اعتقادات و همراه با سیاست‌های دینی و انسانی است، لذا از فاطمه زهرا در دو جنبه‌ی اعتقادی و سیاسی به عنوان الگوی برتر یاد شده است که هر کدام در جای خود آموزنده و سرنوشت‌ساز می‌باشد.
روشن است دفاع از حریم ولایت جزو اعتقادات آن حضرت بود؛ روزی در محضر رسول خدا گفت:
«رضیتُ بالله رباً، و بک یا أبتاه نبیّاً، و بابن عمّی بعلاً و ولیاً»؛ (6) من به توحید خداوند و نبوت تو و ولایت همسرم علی راضی و معتقدم.
به علاوه از نظر فرهنگی و تبلیغاتی نیز کارهای فراوانی در دفاع از ولایت انجام داد؛ مهم‌ترین دفاع او - که به عنوان الگوی دفاع از حریم ولایت، تا همیشه‌ی تاریخ سرمشق مدافعان حریم ولایت است - همین دفاع فرهنگی و تبلیغاتی آن حضرت است. در این جا تنها به عنوان تأیید کلام امام خمینی، به ذکر یک روایت اکتفا می‌شود؛ راوی می‌گوید:
"فاطمه زهرا همواره بر سر قبر پیامبر می‌رفت و مشغول گریه می‌شد. روزی من در کنار قبر رسول خدا بودم، به حضرت فاطمه (علیهاالسلام) عرض کردم: مدتی است که سؤالی ذهن مرا مشغول داشته است و بسیار علاقه دارم که پاسخ آن را از شما بشنوم.
حضرت فاطمه فرمود: بپرسید.
من گفتم: آیا رسول خدا قبل از وفاتش درباره امامت علی (علیه‌السلام) به طور صریح چیزی گفته است؟
فاطمه فرمود: من تعجب می‌کنم، مگر شما داستان غدیر خم را فراموش کرده‌اید؟
من گفتم: آن داستان را فراموش نکرده‌ام، بلکه می‌خواستم اگر رسول خدا در این باره مطلبی را به طور سرّی و خصوصی به شما گفته است، آن را بشنوم.
حضرت فاطمه فرمود: خدای متعال را گواه می‌گیریم که از پدرم شنیدم که فرمود: علی بهترین جانشین من است که او را در میان شما قرار دادم و او امام و خلیفه‌ی بعد از من است و دو فرزند علی، یعنی حسن و حسین و نُه نفر که از نسل حسین به وجود می‌آیند امامان برگزیده و پاک می‌باشند. اگر آنان را درک نمودید از آن‌ها اطاعت کنید؛ زیرا آن‌ها راهنما و هدایتگر شما هستند، و اگر با آن‌ها مخافت کنید و راه عصیان در پیش گیرید، تا روز قیامت گرفتار اختلاف و نابسامانی می‌شوید.
راوی می‌گوید: پس از شنیدن کلام حضرت فاطمه به او عرض کردم: اگر موضوع خلافت علی (علیه‌السلام) تا این اندازه روشن است، پس چرا آن بزرگوار برای گرفتن حق خود قیام نکرد؟
حضرت فاطمه به نقل از رسول خدا در پاسخ فرمود: «مَثَل علیّ مَثَلُ الکعبة، إذ تؤتی و لا تأتی»؛ علی مانند کعبه است که مردم باید به سراغ آن بروند، نه این‌که کعبه به دنبال مردم حرکت کند. (7)"
این‌گونه جلوه‌های رفتاری و تبلیغی حضرت زهرا (علیهاالسلام) در دفاع از حریم ولایت، گذشته از جنبه‌ی اعتقادی، بیانگر الگوی سیاسی نشر و تبیین حقایق و سرمشقی روشن برای ولایت‌مداری است؛ لذا امام خمینی بر این اعتقادند که پذیرش ولایت ایجاب می‌کند که انسان متعهد به پیامدهای آن شود و در دفاع و تبلیغ آن از هیچ تلاشی دریغ نکند.
به عنوان نمونه، حضرت زهرا (علیهاالسلام) درباره ولایت، تنها به پذیرش اعتقادی آن بسنده نکرد، بلکه در صحنه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و با روش‌های گوناگون تبلیغی، وارد میدان عمل شد و بر مدار ولایت، از اسلام و باورهای اعتقادی دفاع کرد و در برابر جریان حاکم مقاومت نمود؛ زیرا از دیدگاه حضرت زهرا، زعامت اهل بیت (علیهم‌السلام) تنها راه نجات امت اسلامی از مشکلات و معضلات سیاسی، اجتماعی، اعتقادی و... است. آن حضرت در خطبه‌ای که در دفاع از ولایت ایراد کرد، فرمود:
«طاعتنا نظاماً للملة و إمامتنا لماً للفرقة»؛ (8) پیروی از اهل بیت موجب برقراری نظم و امنیت در جامعه اسلامی می‌شود، و امامت و زعامت آن‌ها سبب می‌شود که امت اسلامی گرفتار چند دستگی نشود.
امام خمینی با اشاره به این کلام حضرت زهرا (علیهاالسلام) می‌گوید:
تشکیل حکومت برای حفظ نظام و وحدت مسلمین است؛ چنان که حضرت زهرا، سلام الله علیها، در خطبه‌ی خود می‌فرماید که امامت برای حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمین به اتحاد است. (9)
"زنی که در حجره‌ای کوچک و محقّر، انسان‌هایی تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوی افلاک و از عالم ملک تا آن سوی ملکوت اعلی می‌درخشد. صلوات و سلام خداوند تعالی بر این حجره‌ی محقّر که جلوه‌گاه نور عظمت الهی و پرورشگاه زبدگان اولاد آدم است. (10)"
تربیت بزرگ‌ترین انسان‌ها، که هر کدام قطب عالم امکان می‌باشند، در منزل کوچک، الگویی دیگر از زندگی سراسر برکت فاطمه زهرا است. این زندگی ساده و بی‌آلایش و آن تربیت آسمانی فرزندان، برای همه افراد بشر، به خصوص شیعیان او بیانگر این پیام است که برخلاف تصور افراد تجمل‌گرا و رفاه‌طلب، تربیت سالم فرزندان وابسته به برخورداری از تجملات و امکانات رفاهی نیست.
فاطمه زهرا در ساده‌ترین محیط و با حداقل امکانات، نه تنها حسن و حسین (علیهماالسلام)، بلکه فرزندی همچون زینب تربیت کرد که عملکرد او در جریان حادثه‌ی کربلا جهانیان را شگفت‌زده کرده است.
بنابراین اگر مادری، فاطمه زهرا و جلوه‌های رفتاری و تربیتی او را سرمشق خود قرار دهد، می‌تواند شایسته‌ترین فرزندان را در ساده‌ترین محیط و با حداقل امکانات تربیت کند و جامعه را با وجود آن‌ها نورانی کند.
صادقی ارزگانی، محمد امین، (1387) سیمای اهل بیت (ع) در عرفان امام خمینی (ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول.
قرآن کریم از انسان کامل به عنوان «اُسوه‌ی حسنه» و الگوی برتر یاد کرده و فرموده است:
(لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كَانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِیراً)؛ (1) قطعاً برای شما، رسول خدا سرمشق نیکو است؛ برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند.
بر این اساس، کسانی که به خدا و زندگی جاودان آخرت باور دارند و در پی کمال و سعادت ابدی تلاش می‌کنند، سرمشق خود را در همه ابعاد زندگی از انسان کامل می‌گیرند. فاطمه زهرا به عنوان مصداق بارز انسان کامل، بهترین الگو برای همه عالمیان است؛ لذا فرزندش حضرت مهدی نیز به حضرت فاطمه تأسی می‌کند و از او سرمشق می‌گیرد؛ چنان که خود فرمود:
«و فی ابنته رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) لی اُسوةٌ حسنةٌ»؛ (2) دختر رسول خدا برای من نیکوترین سرمشق است.
الگو بودن آن حضرت در محورهای مختلفی قابل طرح و تحلیل است؛ در این جا به چند مورد که در عرفان امام خمینی مطرح شده است، اشاره می‌شود:
الف. الگوی برتر معرفت، تقوا و علم‌آموزی
یکی از برجسته‌ترین کمالات فاطمه، تقوا، معرفت و دانش آن حضرت است. این فراز از کمالات وجودی آن حضرت در آثار امام خمینی به عنوان سرمشقی برای همگان، به ویژه برای زنان مسلمان، مطرح شده است:"آن طوری که... حضرت زهرا - سلام الله علیها - بود، همه باید به او اقتدا کنید و کنیم و همه باید دستورمان را از اسلام به وسیله‌ی او و فرزندان او بگیریم و همان طوری که او بوده است، باشید و در علم و تقوا کوشش کنید؛ که علم به هیچ کس انحصار ندارد، علم مال همه است، تقوا مال همه است و کوشش برای رسیدن به علم و تقوا وظیفه همه ماست و همه‌ی شماست. (3)"
این حقیقت در آموزه‌های دینی به گونه‌های مختلفی مطرح شده است؛ در این جا تنها به یکی از جلوه‌های رفتاری آن حضرت درباره علم‌آموزی و نحوه‌ی تعلیم حقایق علمی و معارف دینی اشاره می‌شود: از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) نقل شده است:
"زنی به حضور فاطمه زهرا (علیهاالسلام) رسید و عرض کرد: مادر ضعیف و ناتوانی دارم که درباره مسائل نماز، دچار مشکلاتی شده است؛ مرا به حضور شما فرستاد تا تکلیف او را سؤال کنم. آن زن چندین مسأله را پشت سر هم از حضرت پرسید، تا به ده مسأله رسید. حضرت فاطمه با حوصله و شکیبایی به هر کدام از سؤال‌های آن زن پاسخ داد.
آن زن فکر کرد که با این پرسش‌های متعدد، موجب زحمت فاطمه زهرا شده است؛ لذا با لحن عذرخواهی به حضرت فاطمه عرض کرد:ای دختر رسول خدا، تو را خسته کردم.
حضرت فاطمه زهرا فرمود: ایرادی ندارد؛ باز هم هرچه سؤال داری بپرس. آن‌گاه خطاب به آن زن گفت: اگر کسی کوله‌باری سنگین را به دوش بگیرد و آن را تا بالای بام بلندی حمل کند و در مقابل صد دینار اجرت بگیرد، آیا سنگینی و خستگی آن بار را احساس خواهد کرد؟
آن زن جواب داد: خیر.
آن‌گاه حضرت فاطمه فرمود: من در برابر هر مسأله‌ای که جواب دادم، بیشتر از اندازه‌ای که میان آسمان و زمین مروارید انباشته شود، پاداش دریافت کرده‌ام؛ پس جا دارد که از پاسخ به سؤال‌های شرعی شما خسته نشوم."
آن حضرت در ادامه اصل بنیادینی درباره علم و علم‌آموزی بیان فرمودند:
«سمعتُ أبی (صلی الله علیه و آله و سلم) یقول: إنً علماء شیعتنا یحشرون، فیخلع علیهم من خلع الکرامات علی قدر کثرة علومهم وجِدّهم فی إرشاد عباد الله؛ حتی یخلع علی واحد منهم ألف ألف حلةٌ من نور»؛ من از پدرم همواره می‌شنیدم که می‌فرمود: دانشمندان شیعه‌ی ما در حالی محشور می‌شوند که خلعت کرامت به اندازه‌ی علم و تلاش آن‌ها در هدایت بندگان خدا بر آنان پوشانده شده است؛ تا جایی که برخی از آن‌ها هزار هزار خلعت از نور در بر می‌کنند.
حضرت فاطمه در توصیف آن خلعت‌ها خطاب به آن زن فرمود:
«یا أمة الله، إنّ سِلکاً من تلک الخُلع لأفضل مما طلعت علیه الشمس ألف ألف مرة»؛ (4) رشته‌ای از آن خلعت، هزار هزار بار بهتر است از آنچه آفتاب بر آن می‌تابد.
ب. برترین الگوی ولایت‌مداری
فاطمه زهرا کامل‌ترین الگوی ولایت‌مداری و اولین کسی است که برای دفاع از ولایت همت گماشت و در برابر کسانی که به حریم ولایت تجاوز کردند، از هیچ‌گونه تلاش سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فروگذار نکرد. در واقع فاطمه نخستین شهید دفاع از حریم ولایت است.در عرفان امام خمینی الگو گرفتن از فاطمه در دفاع از حریم ولایت مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است؛ حضرت امام در این باره می‌فرماید:
"اگر... همه پذیرفتند که امروز، روز زن است، یعنی روز تولد حضرت زهرا که آن کمال و آن وضعیت را دارد... به عهده‌ی شما مسائل بزرگی [خواهد آمد]، از قبیل مجاهده که حضرت مجاهده داشته است... با حکومت‌های وقت، محاکمه می‌کرده است حکومت‌های وقت را، شما باید اقتدا به او بکنید تا پذیرفته باشید... روز تولد این حضرت روز زن است... دفاع از حریم خودش، از زندگی خودش، از مال خودش و از اسلام دفاع بر همه واجب است. (5)"
از آن‌جا که عرفان امام خمینی، پویا و زنده و در واقع عرفان عجین شده با اعتقادات و همراه با سیاست‌های دینی و انسانی است، لذا از فاطمه زهرا در دو جنبه‌ی اعتقادی و سیاسی به عنوان الگوی برتر یاد شده است که هر کدام در جای خود آموزنده و سرنوشت‌ساز می‌باشد.
روشن است دفاع از حریم ولایت جزو اعتقادات آن حضرت بود؛ روزی در محضر رسول خدا گفت:
«رضیتُ بالله رباً، و بک یا أبتاه نبیّاً، و بابن عمّی بعلاً و ولیاً»؛ (6) من به توحید خداوند و نبوت تو و ولایت همسرم علی راضی و معتقدم.
به علاوه از نظر فرهنگی و تبلیغاتی نیز کارهای فراوانی در دفاع از ولایت انجام داد؛ مهم‌ترین دفاع او - که به عنوان الگوی دفاع از حریم ولایت، تا همیشه‌ی تاریخ سرمشق مدافعان حریم ولایت است - همین دفاع فرهنگی و تبلیغاتی آن حضرت است. در این جا تنها به عنوان تأیید کلام امام خمینی، به ذکر یک روایت اکتفا می‌شود؛ راوی می‌گوید:
"فاطمه زهرا همواره بر سر قبر پیامبر می‌رفت و مشغول گریه می‌شد. روزی من در کنار قبر رسول خدا بودم، به حضرت فاطمه (علیهاالسلام) عرض کردم: مدتی است که سؤالی ذهن مرا مشغول داشته است و بسیار علاقه دارم که پاسخ آن را از شما بشنوم.
حضرت فاطمه فرمود: بپرسید.
من گفتم: آیا رسول خدا قبل از وفاتش درباره امامت علی (علیه‌السلام) به طور صریح چیزی گفته است؟
فاطمه فرمود: من تعجب می‌کنم، مگر شما داستان غدیر خم را فراموش کرده‌اید؟
من گفتم: آن داستان را فراموش نکرده‌ام، بلکه می‌خواستم اگر رسول خدا در این باره مطلبی را به طور سرّی و خصوصی به شما گفته است، آن را بشنوم.
حضرت فاطمه فرمود: خدای متعال را گواه می‌گیریم که از پدرم شنیدم که فرمود: علی بهترین جانشین من است که او را در میان شما قرار دادم و او امام و خلیفه‌ی بعد از من است و دو فرزند علی، یعنی حسن و حسین و نُه نفر که از نسل حسین به وجود می‌آیند امامان برگزیده و پاک می‌باشند. اگر آنان را درک نمودید از آن‌ها اطاعت کنید؛ زیرا آن‌ها راهنما و هدایتگر شما هستند، و اگر با آن‌ها مخافت کنید و راه عصیان در پیش گیرید، تا روز قیامت گرفتار اختلاف و نابسامانی می‌شوید.
راوی می‌گوید: پس از شنیدن کلام حضرت فاطمه به او عرض کردم: اگر موضوع خلافت علی (علیه‌السلام) تا این اندازه روشن است، پس چرا آن بزرگوار برای گرفتن حق خود قیام نکرد؟
حضرت فاطمه به نقل از رسول خدا در پاسخ فرمود: «مَثَل علیّ مَثَلُ الکعبة، إذ تؤتی و لا تأتی»؛ علی مانند کعبه است که مردم باید به سراغ آن بروند، نه این‌که کعبه به دنبال مردم حرکت کند. (7)"
این‌گونه جلوه‌های رفتاری و تبلیغی حضرت زهرا (علیهاالسلام) در دفاع از حریم ولایت، گذشته از جنبه‌ی اعتقادی، بیانگر الگوی سیاسی نشر و تبیین حقایق و سرمشقی روشن برای ولایت‌مداری است؛ لذا امام خمینی بر این اعتقادند که پذیرش ولایت ایجاب می‌کند که انسان متعهد به پیامدهای آن شود و در دفاع و تبلیغ آن از هیچ تلاشی دریغ نکند.
به عنوان نمونه، حضرت زهرا (علیهاالسلام) درباره ولایت، تنها به پذیرش اعتقادی آن بسنده نکرد، بلکه در صحنه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و با روش‌های گوناگون تبلیغی، وارد میدان عمل شد و بر مدار ولایت، از اسلام و باورهای اعتقادی دفاع کرد و در برابر جریان حاکم مقاومت نمود؛ زیرا از دیدگاه حضرت زهرا، زعامت اهل بیت (علیهم‌السلام) تنها راه نجات امت اسلامی از مشکلات و معضلات سیاسی، اجتماعی، اعتقادی و... است. آن حضرت در خطبه‌ای که در دفاع از ولایت ایراد کرد، فرمود:
«طاعتنا نظاماً للملة و إمامتنا لماً للفرقة»؛ (8) پیروی از اهل بیت موجب برقراری نظم و امنیت در جامعه اسلامی می‌شود، و امامت و زعامت آن‌ها سبب می‌شود که امت اسلامی گرفتار چند دستگی نشود.
امام خمینی با اشاره به این کلام حضرت زهرا (علیهاالسلام) می‌گوید:
تشکیل حکومت برای حفظ نظام و وحدت مسلمین است؛ چنان که حضرت زهرا، سلام الله علیها، در خطبه‌ی خود می‌فرماید که امامت برای حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمین به اتحاد است. (9)
ج. الگوی ساده‌زیستی و تربیتی
یکی از زیباترین آموزه‌ها و جلوه‌های رفتاری آن حضرت، مسأله ساده‌زیستی او است. این مسأله نیز در آثار امام خمینی به گونه‌ی شایسته‌ای مورد توجه قرار گرفته است. حضرت امام در این باره می‌فرماید:"زنی که در حجره‌ای کوچک و محقّر، انسان‌هایی تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوی افلاک و از عالم ملک تا آن سوی ملکوت اعلی می‌درخشد. صلوات و سلام خداوند تعالی بر این حجره‌ی محقّر که جلوه‌گاه نور عظمت الهی و پرورشگاه زبدگان اولاد آدم است. (10)"
تربیت بزرگ‌ترین انسان‌ها، که هر کدام قطب عالم امکان می‌باشند، در منزل کوچک، الگویی دیگر از زندگی سراسر برکت فاطمه زهرا است. این زندگی ساده و بی‌آلایش و آن تربیت آسمانی فرزندان، برای همه افراد بشر، به خصوص شیعیان او بیانگر این پیام است که برخلاف تصور افراد تجمل‌گرا و رفاه‌طلب، تربیت سالم فرزندان وابسته به برخورداری از تجملات و امکانات رفاهی نیست.
فاطمه زهرا در ساده‌ترین محیط و با حداقل امکانات، نه تنها حسن و حسین (علیهماالسلام)، بلکه فرزندی همچون زینب تربیت کرد که عملکرد او در جریان حادثه‌ی کربلا جهانیان را شگفت‌زده کرده است.
بنابراین اگر مادری، فاطمه زهرا و جلوه‌های رفتاری و تربیتی او را سرمشق خود قرار دهد، می‌تواند شایسته‌ترین فرزندان را در ساده‌ترین محیط و با حداقل امکانات تربیت کند و جامعه را با وجود آن‌ها نورانی کند.
پی‌نوشت‌ها:
1. احزاب (33): 21.
2. کتاب الغیبه، ص 173.
3. صحیفه امام، ج 19، ص 184.
4. المحجة البیضاء، ج 1-2، ص 30.
5. صحیفه امام، ج 20، ص 6-7.
6. بحارالانوار، ج 43، ص 151، ح 6.
7. عوالم العلوم و المعارف، ج 11 / 2، ص 783.
8. کشف الغمة فی معرفة الائمه، ج 1، ص 483.
9. ولایت فقیه، ص 37.
10. صحیفه امام، ج 16، ص 192.
صادقی ارزگانی، محمد امین، (1387) سیمای اهل بیت (ع) در عرفان امام خمینی (ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول.
