تطفیف

تطفیف، یعنی کم فروشی کردن،‌ نقص در وزن و کیل (پیمانه) در لغت طف به معنای طرف و جانب آمده است، و مقدار کمی را که از طرف یک شیء جدا شود طف نامند، و به همین جهت طبرسی در مجمع البیان چنین گفته

پنجشنبه، 31 فروردين 1396

تخمین زمان مطالعه:

پدیدآورنده: علی اکبر مظاهری

موارد بیشتر برای شما

نویسنده: صالحی کرمانی

تطفیف، یعنی کم فروشی کردن،‌ نقص در وزن و کیل (پیمانه) در لغت طف به معنای طرف و جانب آمده است، و مقدار کمی را که از طرف یک شیء جدا شود طف نامند، و به همین جهت طبرسی در مجمع البیان چنین گفته است، به کم فروش از آن جهت مطفف گویند که مقدار کمی از جنس را می‌دزدد (452/10). در سوره‌ی مطففین آیات 1 تا 3 درباره‌ی تطفیف چنین آمده است: «وای بر کم‌فروشان آنان که چون از مردم کیل می‌ستانند آن را پر می‌کنند و چون برای مردم می‌پیمایند یا می‌کشند از آن می‌کاهند». تطفیف در فقه و به موجب مناسبتی که با کسب دارد در باب مکاسب ذکر شده است، علامه قائل به حرمت تطفیف است (قواعد، 121/1، همچنین شیخ انصاری، مکاسب، 37). فقهای شیعه عموماً فتوی به حرمت تطفیف داده‌اند. در مصباح الفقاهه آمده است که در حرمت تطفیف بین علمای فریقین اتفاق نظر است (جزء اول، 242). استناد فقها در حرمت تطفیف به کتاب و سنت و اجماع و عقل است. اما کتاب: 1) وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ، (مطففین، 1)؛ 2) فَأَوْفُوا الْكَیْلَ وَالْمِیزَانَ وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ (اعراف، 85)؛ 3) وَلاَ تَنْقُصُوا الْمِكْیَالَ وَالْمِیزَانَ (هود، 84)؛ 4) أَوْفُوا الْمِكْیَالَ وَالْمِیزَانَ بِالْقِسْطِ وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ (هود، 85)؛ 5) أَوْفُوا الْكَیْلَ وَلاَ تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ (شعراء، 181)؛ 6) وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیمِ (شعراء، 182)؛ 7) وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ (شعراء، 183)؛ 8) وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ (الرحمن، 9). ابن عباس می‌گوید: آنگاه که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به مدینه آمدند، مردم مدینه از فاسدترین مردم در مسأله‌ی کیل و وزن بودند، و چون خداوند آیه‌ی: «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ» را نازل فرمود مردم مدینه نیز کیل و وزن خود را تصحیح کردند (سنن بیهقی، 32/6) و همین روایت با اندکی تغییر در تفسیر کبیر فخررازی نیز آمده است (88/31) و اما سنت: روایات زیادی در حرمت کم‌فروشی و بخس از نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه‌ی معصومین (علیهم‌السلام) وارد شده است (کافی، 159/5، باب الوفاء و البخس، 5 حدیث؛ وسائل الشیعة، 282/12-286). اما اجماع: با اینکه اجماع علما بر حرمت تطفیف است ولی به این اجماع نمی‌توان استناد کرد، زیرا ممکن است منشاء آن آیات و روایات باشد، و چنین اجماعی نمی‌تواند مستند فتوا باشد. اما عقل: کم‌فروشی تجاوزی است به حقوق دیگران و تجاوز به حقوق مردم ظلم است و قبیح بودن ظلم از مستقلات عقلیه است.