تور (نخستين موشک بالستيک ميان برد آمريکا)

موشک تور نخستين موشک ميان برد بالستکي است که به خدمت ارتش آمريکا درآمد. اگر چه کاربرد نظامي آن دوره کوتاهي بود، اما گونه هاي پيشرفته ي آن، همچنان به عنوان موشکه هاي حامل فضايي خودر استفاه قرار مي گيرد. تولي موشک توهمزمان به انجام مطالعاتي ( که به منظور کامل شدن موشک هاي بالستيک و به ويژه توليد موشک بالستيک با برد 2400 کيلومتر، توسط نيرويه هوايي امريکا انجام گرفت)در سال 1954 وارد مرحله مقدماتي شد. پيشرفت هاي اتحاد جماهير شوروي سابق در زمينه ي موشک هاي بالستيک، موجب شد تا توسعه موشک بالستيک ميان برد تور در سال 1955 با سرعت هرچه بيشتر دنبال شود. براي اين کار قرار شد از مجموعه هاي موجود براي ساخت موشک استفاده شود؛ از جمله موتور پرتاب سوخت مايع راکتدين (1) که مربوط به موشک ژوپيتر (2) بود. سامانه هدايت اينرسي و بخش عبور کننده ي آن از جو، از مجموعه هايي بودند که در موشک اطلس (3) به کار رفته بود. همچنين طرح اصلي اين موشک و در مجموع، ابعاد آن خيلي سريع تعيين و قرار شد که موشک توسط هواپيماي بازي سي ـ124 قابل حمل باشد. در سپتامبر 1955 عمليات توليد موشک تور ادامه يافت و در دسامبر همان سال، شرکت داگلاس به عنوان پيمانکار اوليه براي ساخت موشک ميان برد بالستيک ام اس ـ75 تور(4) انتخاب شد.
با توجه به موجود بودن خيلي از مجموعه ها، کار ساخت موشک به سرعت پيش رفت و بعد از آن که کار طراحي موشک کامل شد، توليد موشک آزمايشي براي پرتاب در اوت 1956 آغاز شد. آزمايش موشک ايکس اس ام ـ75 در دسامبر 1956 انجام گرفت، اما پرتاب هاي نخست همگي با شکست رو به رو شد که گاهي با انفجارهاي شديد همراه بود. سرانجام در سپتامبر 1975 نخستين پرتاب آزمايشي موشک تور با موفقيت انجام شد. برخلاف موشک هاي بعدي، موشک اوليه ي ايکس اس ام ـ75 داراي بال هاي ثابت در قسمت عقب بود.
پس از پرتاب ماهواره اسپوتتنيک در اکتبر 1975 توسط روسها، برنامه ي توليد موشک هاي ميان برد بالستيک شتاب بيشتري به خود گرفت و توليد کامل موشک تور در نوامبر 1975 در دستور کار قرار گرفت. يک ماه بعد، نخستين پرتاب اين موشک با سامانه هدايت عملياتي کامل به طور موفق صورت گرفت. در سپتامبر 1985 تمامي موشک هاي عملياتي اس ام ـ75 در انگليس مستقر شد و با اسقرار 60 فروند از آن در چهار پايگاه، صف آرايي اين موشک به شکل کامل درآمد. در آن زمان، نيروي هوايي انگليس تمامي پايگاه هاي موشک هاي تور را به همراه موشک هاي موجود در آن زمان تحويل گرفت.
موشک اس ام ـ75 يک راکت تک مرحله اي بود که توسط موتور پرتاب دين اس ـ3دي با سوخت مخلوط اکسيژن مايع و نفت سفيد به حرکت درمي آمد. سامانه کامل پيشران اصلي اين موشک ام بي ـ3 نام داشت. جهت تنظيم دقيق نيروي رانش و هدايت موشک، از دو موتور کوچک راکت دين ال آر101 استفاده شد. اين موشک مي توانست سرجنگي هسته اي ـ حرارتي با قدرت انفجار 1/45 مگاتن تا مسافت 2400 کيلومتر حمل کند. سامانه هدايت اينرسي آن، موشک را در شعاع خطاي 300 متر فرود مي آرود. براي نگهداري اين موشک ها در برابر حملات احتمالي و همچنين نگهدري از آب و هوا، آنها را به صورت افقي (خوابيده) در پناهگاه هاي نرم انبار مي کردند. موشک به هنگام شليک لازم بود که به صوت عمودي درآيد تا سوخت گيري کرده و پرتاب شود. اين راحل در مجموع ده دقيقه طول مي کشيد.موشک هاي آموزشي غيرمسلح، يو اس ام ـ75 نام داشتند. در سال 1962 موشک تور در برخي آزمايش هاي هسته اي در بالاي جو، مورد استفاده قرار گرفت که چاشني آن به قدرت انفجار 1/4 مگاتن، در ارتفاع 450 کيلومتري منفجر شد.

طول	19/8  متر
قطر	2/44متر
وزن	49800کیلوگرم
سرعت	16100کیلومتر بر ساعت
سقف پرواز	480کیلومتر
برد	2400کیلومتر
سر جنگی	هسته ای حرارتی از نوع دبلیو-49

جدول شماره(1) مشخصات فنی موشک پی جی ام17 ای

سرانجام در سال 1962 نخستين موشک تور از حال عملياتي خارج و تا سپتامبر 1963، تمامي موشک هاي تور غيرفعال شده و به آمريکا بازگردانده شدند. مجموع توليد موشک بالستيک ميان برد تور 225 فروند بود که بيشينه سطح آرايش نظامي آن 60 فروند بود. در ژوئن 1963، مدت کوتاهي قبل از آن که موشک هاي تور از انگليس برگردانده شوند، اين موشک ها به شرح زير به پي جي ام ـ17 تغيير نام يافتند (جدول-2).

نام جديد	نام قديم
XPGM-17A	XGM-75
PGM-17A	SM-75
PTM-17A	USM-75

شماره (2)

آخرين بخش از عمر خدمتي موشک هاي تور، استفاده از آنها به عنوان موشک هاي ضدماهواره بود. در فوريه 1962 نيروي هوايي آمريکا با آغاز برنامه ي موشکي 437، تلاش کرد تا توانايي توليد موشک هاي هسته اي ضدماهواره را به دست آورد. آزمايش موشک تور (با سرجنگي غيرمسلح) به عنوان جنگ افزاري براي نابودي ماهواره ها در فوريه ي 1964 انجام شد و در سپتامبر همان سال اين نقش موشک تور تحقق يافت ور به صورت عملياتي درآمد. از آن زمان تا هنگام از رده خارج شدن تور کگه در دسامبر 1972 صورت گرفت، فرماندهي دفاع هوايي ارتش آمريکا دو فروند موشک ضد ماهوراه تور را همواره در طول شبانه روز آماده ي پرتاب داشت. نام موشک تور در آخرين نقش خود، پي جي ام ـ17اي تعيين شد.
بعد از رده خارج شدن موشک تور به عنوان يک موشک بالستيک ميان برد، موشک ضدماهواره ي تور يا تور جديد همچنان به عنوان يک پرتاب شونده ي فضايي با نام اس ال وي ـ112 مورد استفاده ي نيروي هوايي آمريکا قرار داشت. شرکت مک دانل ـ داگلاس (بوئينگ کنوني) موشک تو را به عنوان يک پرتاب شونده ي فضايي بسيار موفق در گروه موشکي دلتا توسعه داد. به طوري که اين موشک هنوز نيز مورد استفاده قار دارد. در سال 1990 نام رسمي اس بي ـ 3اي12 براي موشک هاي گروه دلتاـ متعلق به نيروي هوايي امريکا انتخاب شد.

پي نوشت :

1- Racker (Dyne S-3D
2- SM-78/PGM-19Jupiter
3- SM-65D/CGM-16D Atlas
4- SM-75 Thor IRBM

منبع:Douglsa SM-17 Thor, intermet online, Avaliable from: www.desig-naton-systems.net
/س