باورداشت مهدويّت در جوامع اسلامي (2)

گوشه‌اي از برنامه‌هاي حضرت مهدي عليه السلام

اكنون براي شناخت بيشتر از امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف و آشنايي با برنامه آن حضرت پس از ظهور ، به قسمتي از كارنامه آن حضرت اشاره مي‌كنيم و به گوشه‌اي از ويژگي‌هاي قيام مهدي عليه السلام مي‌پردازيم.

1. مبدأ قيام

از ويژگي‌هاي مهم قيام حضرت مهدي، آن است كه مبدأ قيام آن حضرت از مكه است. او در حالي‌كه به ديوار مكه تكيه دارد، با صدايي كه مردم مي‌شنوند و آن حضرت را مي‌نگرند، اين آيه را مي‌خواند: «بقية الله خير لكم ان كنتم مؤمنين»؛ و سپس مي‌فرمايد: «انا بقية الله في ارضه ...» ؛ اول جبرييل، با او بيعت مي‌كند و سپس نيروي ويژه 313 نفري از ياران خاص و آن‌گاه كه شمار يارانش به ده هزار نفر رسيد، از مكه به سوي مدينه و سپس به كوفه مي‌آيد و آن‌جا را پايگاه خويش قرار مي‌دهد.[35]
امام صادق عليه السلام فرمود:
سوگند به خدا! او فقط لباس خشن مي‌پوشد و از نان جو خشك تغذيه مي‌كند. قيامش، با شمشير است و مرگ در سايه شمشير و ….[36]

2. پيامبر‌گونه بودن قيام

آن حضرت، هنگام ظهور، پرچم پيامبر صلي الله عليه و آله را بر دست و پيراهن پيامبر صلي الله عليه و آله بر تن و شمشير آن حضرت را در دست دارد و نشانه‌هاي ظاهري و باطني پيامبر در او نمايان است.[37]
قيام آن حضرت، پيامبر‌گونه است. بسيار بيشتر از افراد فقير و محروم كه در آغاز امر، به پيامبر گرويدند، به حضرت مهدي عليه السلام گرايش مي‌يابند؛ چون تمام صفا و صميميت و اخلاق عظيم و معنويت و كمال پيامبران را در وجود حضرت مهدي عليه السلام جمع خواهند ديد.
امام صادق عليه السلام فرمود:
هنگامي‌كه قيام كند، به منبر مي‌رود و پس از بيان فلسفه و راز بعثت انبيا، مردم را به سوي خويش مي‌خواند و مردم را به خدا سوگند مي‌دهد و آنان را به سوي خداوند مي‌خواند و به راه و روش و به سيره پيامبر و سنت رسول خدا عمل مي‌كند. جبرييل، نخستين كسي است كه با او بيعت مي‌كند.[38]
نيز آن امام فرمود: «او چون پيامبر عمل مي‌كند و همانند او آثار جاهليت را ويران مي‌كند و اسلام را نوسازي مي‌كند.»[39]
و در جاي ديگر فرمود: او به راه و رسم پيامبر مي‌رود و بيان كننده و مفسر آثار حضرت رسول است.[40]

3. قيام مسلحانه

از ويژگي‌هاي آن حضرت، قيام مسلحانه است؛ يعني همراه دلائل و برهان، براي پيشرفت كارها و ارائه مكتب توحيد و عدالت، سلاح نيز به كار مي‌برد. منظور از قائم بالسيف نيز همين است و كنايه از به كار بردن اسلحه است. امام باقر عليه السلام فرمود:
مهدي، از اين جهت با جدش محمد شباهت دارد كه با شمشير قيام مي‌كند و دشمنان پيامبر و طاغوت و ستمكاران و گمراه‌كنندگان را به قتل مي‌رساند. هيچ يك از پرچم‌ها و ستون نظامي كه به ميدان جنگ مي‌فرستند، شكست نمي‌خورند.[41]
با كدامين سلاح؟
براي پيشبرد يك قيام عمومي و يك انقلاب جهاني، ضرورت به كارگيري اسلحه، انكار‌ناپذير است؛ اين‌كه آن زمان، امام فقط با شمشير مي‌جنگد يا با سلاح مدرن، مطلبي است كه بايد گفت منافات ندارد كه امام عليه السلام همة سلاح‌هاي مدرن روز را يا به قدرت خداوند و اعجاز و يا طبق درخواست مردم آگاه و دارندگان آن سلاح در اختيار داشته باشد.
در انقلاب اسلامي ايران، ملت ما و رهبر ما، نخست سلاح مدرن نداشت؛ ولي سرانجام همه اسلحه‌هاي مدرن در اختيارش قرار گرفت. اين، به دليل آمادگي مردم براي انقلاب بود. با آمادگي مردم، جهان هنگام قيام مهدي عليه السلام نيز چنين خواهد بود.
ممكن است خود حضرت به سلاح‌هايي دست يابد كه همه سلاح‌هاي مدرن جهان برابرش ناچيز باشند. يا طبق پيش بيني امثال اينشتاين و ديگران، جنگ آينده (و جنگ جهاني سوم) جنگ اتمي و ... نخواهد بود و چون تمام تمدن و صنعت بشر، در آن روز نابود خواهد شد و بشر باقيمانده، به زندگي ابتدايي باز مي‌گردد و قهرا تنها سلاح آنروز شمشير خواهد بود!
البته اين هم يك احتمال است كه معناي قيام با شمشير را توجيه مي‌كند.

4. پذيرش حكومت جهاني واحد

از خصوصيات زمان آن حضرت، آن است كه جهان، در اثر ظلم و جور به جان آمده، پذيراي حكومت عدل جهاني امام زمان مي‌شود؛ آن چنان‌كه در اندك مدتي، حكومت‌ها سقوط مي‌كنند و همة مردم جهان از شرق و غرب، زير پرچم آن حضرت جمع مي‌شوند.
امام عليه السلام فرمود: هنگامي كه قائم آل محمد ظهور كند، خداوند اهل مشرق و مغرب را نزدش جمع مي‌كند.[42]
او به تمام نقاط جهان تسلط مي‌يابد و دين او بر تمام شرق و غرب مسلط مي‌شود. بدعت‌ها و باطل‌ها را نابود مي‌سازد، تا اثري از ظلم ديده نشود. همه مردم خدا پرست مي‌شوند و دولت‌هاي باطل، ريشه كن مي‌گردد.[43]
هنگامي كه امام زمان ظهور كند، مردم و شيعيان، از هر كجا كه باشد در نزد آن حضرت جمع مي‌شوند.[44]
امام باقر عليه السلام در ذيل آيه (ليظهره علي الدين كله و لوكره المشركون) مي‌فرمايد: «كسي باقي نمي‌ماند، مگر آن كه به دين پيامبر اعتراف مي‌كند»[45].
از امام صادق عليه السلام نيز روايت شده كه فرمود:
«هنگامي كه مهدي عليه السلام قيام كند، زميني باقي نمي‌ماند، مگر آن كه به يگانگي خدا و توحيد و رسالت حضرت محمد صلي الله عليه و آله شهادت مي‌دهد»[46].

5. گسترش عدالت در زمين

روايات زيادي از پيامبر و امامان عليهم السلام وارد شده است به اين مضمون كه عدالت جهانگير و گسترده، فقط در زمان حضرت مهدي عليه السلام امكان‌پذير است.
امام باقر عليه السلام در تفسير آية (ان الله يحيي الارض بعد موتها) فرمود:
«خداوند زمين را به وسيله قائم با عدالت احياء مي‌كند؛ آن گاه كه با ستم مرده باشد»[47].
امام صادق عليه السلام درباره او مي‌فرمايد:
هنگامي كه امام زمان عليه السلام قيام كرد، به عدالت حكم مي‌كند و جور و ستم برداشته مي‌شود. راه‌ها امن مي‌گردد و حق هر كس به او بازگردانده مي‌شود. همه اديان، اسلام را مي‌شناسند و ايمان مي‌آورند. مگر گفتار خداوند را نشنيده‌اي كه فرمود: «همة آنچه در آسمان و زمين است ـ چه خواسته يا نخواسته ـ مطيع او است و به سوي مردم حكم خواهد كرد».[48]
پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: امت او، گرد او جمع مي‌شوند، مثل زنبورهاي عسل كه گرد ملكه و رهبر خويش جمع مي‌شوند.[49]
خداوند، به وسيله او زمين را پر از عدل و داد مي‌كند؛ چنان كه پر از ظلم و جور شده است؛ در زمان او ذره‌اي ستم بر كسي روا نشود و آسايش بيگناهي بر هم نخورد و خوني بناحق ريخته نشود[50] و آثاري از ظلم ديده نخواهد شد.[51]
رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: او گنجينه‌هاي زمين را استخراج مي‌كند و اموال را تقسيم مي‌نمايد و اسلام را ثابت و مستقر مي‌سازد».[52]

6. امنيت عمومي

عملكرد امام زمان پس از ظهور، در زمينه تقويت و توسعة ايمان و اخلاق، فوق العاده است. آن حضرت، آن چنان با اخلاق و رفتارش و با برطرف ساختن موانع سعادت و هدايت مردم، مردم را به اسلام و حقانيت دعوت مي‌كند و عدالت و حق را تعميم مي‌دهد كه همه كافران مومن مي‌شوند و همه گمراهان، صالح مي‌گردند،[53] تا آن‌جا كه درندگان وحشي هم بي‌آزار مي‌شوند و در صلح و صفا زندگي مي‌كنند.
آن‌چنان آزادي و امنيت برقرار مي‌شود كه اگر شخصي از اين سر دنيا به آن سر دنيا برود، كسي متعرض او نخواهد شد.
امام زمان عليه السلام زمين را پر از عدل و داد مي‌سازد؛ چنان‌كه پر از جور شده بود. حيوانات همه ايمن مي‌باشند و زمين آنچه در درون دارد، از طلا و نقره، مثل ستون بيرون مي‌افكند.[54]
حضرت علي عليه السلام مي‌فرمايد:
كينه، از دل‌هاي بندگان بيرون مي‌رود و درندگان و حيوانات در صلح و صفا زندگي مي‌كنند. زني با زينت‌هاي خود بين عراق و سوريه را بدون ترس و خوف مي‌پيمايد و پا نمي‌گذارد، مگر بر سبزه و گياه. شرور از بين مي‌رود و زنا و فحشا و مي‌گساري برطرف مي‌شود و جز خير، چيزي باقي نمي‌ماند.[55]

7. نزول حضرت عيسي

مقام و منزلت حضرت مهدي عليه السلام به حدي است كه حضرت عيسي پس از رجعت و نزول كه همة يهود و مسيحي و غيره به او ايمان آورده‌اند، پشت سر آن حضرت نماز مي‌خواند و به حضرت مهدي مي‌گويد: تو سزاوارتري به امامت جماعت و ... . [56]
آن حضرت، نابود كننده دجال فتنه گر و گمراه‌گر مشهور است كه دعوت‌كننده مردم به باطل و آزادي مطلق فحشاء، قمار و شراب و ... مي‌باشد.

8. تكامل اخلاقي و معنوي

در زمان حضرت مهدي عليه السلام و در سايه رهبري آن حضرت، زمين و زندگي در دنيا پر از صلح و صفا مي‌شود و آسايش و رفاه همه جاي دنيا حكم‌فرما مي‌شود. از جنگ و دشمني خبري نيست و عداوت‌ها، كينه‌ها، حسدها و دشمني‌ها از دل مردم ريشه كن مي‌شود و امنيت عمومي برقرار مي‌گردد.[57]
امام چهارم عليه السلام فرمود: «هنگام حكومت قائم آل محمد صلي الله عليه و آله بيماري‌ها و نقص عضو‌ها و .. از اجتماع مسلمانان رخت مي‌بندد».[58]

9. تكامل علوم و عقول و دانش و تكنيك

يكي از آثار مهم ظهور آن حضرت، پيشرفت چشمگير عقل، انديشه‌ها و دانش و علوم است. برقراري يك حكومت نمونه جهاني و دربرگيرنده همه ملل و اقوام و بردارنده همه مرزهاي جغرافيايي و گردآورنده همگي جهانيان زير يك پرچم و در سايه توحيد و عدالت گسترده، بدون آمادگي و بدون آگاهي، امكان پذير نيست.
امام صادق عليه السلام فرمود: «علم و دانش، بيست و هفت حرف است و تاكنون بيش از دو حرف آن در دسترس بشر قرار نگرفته است. و بعد از ظهور امام، بيست و پنج حرف ديگر آن، نيز ظاهر مي‌شود».
امام باقر عليه السلام فرمود:
«وقتي كه امام زمان ظهور مي‌كند، دست قدرت الهي بر سر بندگان گذارده مي‌شود عقل‌هايشان و افكارشان بالا مي‌رود و رشد مي‌كند»[59].

10. گسترش فوق العاده شعاع ديد و شنوايي

هنگام حكومت جهاني حضرت مهدي عليه السلام شعاع فعاليت و قدرت ديد انسان‌ها و شنوايي آن‌ها فوق العاده گسترش مي‌يابد. شعاع ديد، حوزه شنوايي انسان، مرزها و قاره‌ها را مي‌نوردد و حتي از ميدان جاذبه كرات مي‌گذرد و پيام‌هاي بسيار دور از فضا دريافت مي‌كند و از راه بسيار دور، هم‌ديگر را مي‌بينند و با هم صحبت مي‌كنند.
امام صادق عليه السلام فرمود:
هنگامي كه قائم ما ظهور كند، خداوند، قدرت بينايي و شنوايي شيعيان ما را آن قدر توسعه مي‌دهد و زياد مي‌كند كه ميان آنان و امام، نيازي به واسطه و قاصد نباشد؛ چنان‌كه امام زمان با آنان بي واسطه و بدون پيك، سخن مي‌گويد و آنان از راه دور، مستقيماً او را ببينند و كلماتش را بشنوند، در حالي‌كه آن حضرت در جاي خودش قرار دارد.[60]
جالب‌تر آن كه افرادي كه در غرب هستند، مي‌توانند كساني‌كه در شرق عالم هستند، را ببينند.[61] بدون آن كه نيازي به حركت از جاي خود داشته باشند.
امام زمان با شكوه فراوان بر مركب بسيار سريع و تندرو سوار مي‌شود كه در روايات از آن، به ابر تعبير شده است.[62]
گوينده غيبي از آسمان، نداي ظهور و انقلاب مهدي عليه السلام را به گوش جهانيان مي‌رساند؛ به گونه‌اي كه هر قوم و ملت به زبان خودش آن را بفهمد.[63]
اين روايات كه در گذشته بسيار دور و متجاوز از چهارده قرن پيش صادر شده است، نمودار پيشرفت علوم و دانش، وسايل ارتباط جمعي و تكامل صنعتي بشر در زمان غيبت مي‌باشد.

11. آبادي و عمران زمين، پيشرفت كشاورزي و دامداري

پيامبر صلي الله عليه و آله و امير مؤمنان عليه السلام فرمودند كه:
«امام زمان بر شرق و غرب زمين مسلط مي‌شود و همة معادن و گنج‌هاي زير زميني در حكومت او آشكار و استخراج مي‌شود. در زمين، مخروبه‌اي باقي نمي‌ماند، مگر آن كه به وسيله او آباد شود.[64] زمين، طراوت و زيبايي خود را باز مي‌يابد، نهر‌ها جاري مي‌شود. فتنه‌ها و فساد و تهاجم، ريشه كن مي‌گردد و خير و بركات زياد مي‌شود.[65]
پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «در آخر امت من، مهدي ظهور مي‌كند. خداوند، زمين را با باران‌هاي سودمند سيراب مي‌سازد و زمين هم نباتات خود را بيرون مي‌آورد و دام‌ها زياد مي‌شود»[66].
وضع اقتصادي مردم به حدي خوب مي‌باشد و ايثار و گذشت به حدي فراوان است كه فقيري پيدا نمي‌شود تا به او زكات بدهند.[67]
«و تظهر الارض من كنوزها حتي يراها الناس علي وجهها و يطلب الرجل منكم من يصله بماله و ياخذمنه زكاته فلايجد احدا يقبل منه ذلك، استغني الناس بمارزقهم الله من فضله».[68]

نتيجه‌گيري

درباره حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف از گذشته‌هاي بسيار دور تاكنون كتب و رسالات و مقالات فراوان نوشته شده است؛ چه به طور تفصيل يا خلاصه و فشرده. كمتر موضوعي را مي‌توان يافت كه اين مقدار كتاب و نوشته درباره آن داشته باشيم يا اين چنين، مورد گفت‌وگو و بحث قرار گرفته باشد. و باز كمتر موضوعي است كه درباره‌اش اين اندازه حديث و روايت از پيامبر صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام و… نقل شده باشد.
احاديث منقول دربارة حضرت مهدي و آخرالزمان و ظهور و غيبت آن حضرت، از سه هزار متجاوز است؛ به ويژه آن‌كه در كتب عهد باستان و ميان اقوام و ملل و اديان مختلف، چه الهي يا غير آن و چه اديان تحريف‌شده يا تحريف‌نشده، به قيام مصلح حق و جهاني اشاره و حتي تصريح شده است. در بسياري از آن‌ها، خصوصياتي كه بر مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف موعود و امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف كاملاً تطبيق بكند، فراوان است. همة آنان سرانجام جهان را به سوي نور و هدايت، خوشبختي و سعادت، اصلاح و حقيقت و برقراري حكومت حق و عدالت نويد مي‌دهند.
آينده جهان، روشن است و نوراني، نه تاريك و ظلماني. اين است بشارت همه انبيا براي همه امم و ملل و نويد پيروزي اسلام و قرآن براي محرومان و مظلومان و مستضعفان.
آيه 105 سوره انبياء[69] و آيه 5 سوره نور و آيه 4 سوره قصص دلالت صريح دارد ‌كه حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و مصلح جهاني و الهي، سرانجام ظهور خواهد كرد و در آن، ترديدي نيست؛ بلكه مقبول همه ملل و فرق و امت‌ها است. تنها در پاره‌اي از خصوصيات او اختلاف است و اين‌كه آيا او زنده و حيّ است يا بعداً متولد خواهد شد، كم و بيش اختلاف نظر وجود دارد. از جمله اختلاف‌هاي اساسي برخي از اهل سنت با شيعه در همين قسمت است.
با همه اين‌ها مهم آن است كه اين موعود اديان و امم و منتظر ملل، همان، حجت بن الحسن المهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف‌ دوازدهمين پيشوا و فرزند امام يازدهم امام حسن عسكري عليه السلام است كه در سال 255 ق متولد شده و پس از طي دوره كوتاه غيبت، يعني غيبت صغرا به تقدير و به اذن خدا از انظار غايب و چون خورشيد پنهان در پشت ابر، به هدايت و رهبري خود ادامه مي‌دهد. او زنده است، تا روز موعود كه به اذن خداوند ظاهر شود و قيام عمومي و جهاني خويش را آغاز كند.
اين عقيده شيعه افسانه نيست؛ بلكه از صدها و هزاران حديث صحيح[70] از پيامبر صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام و صحابه گرفته شده است.[71]
اين‌جا است كه خط مشي شيعه با بسياري از منتظران عمومي و كلي، مصلح جهاني و ظهور مهدي و از اهل سنت جدا مي‌شود.
بيش از هزار حديث از پيامبر و امامان عليه السلام تنها در تعيين نسب آن حضرت و مشخصات پدران معصوم او و اين كه او دوازدهمين امام و نهمين فرزند امام حسين عليه السلام و ششمين امام بعد از امام صادق و ... است، وارد شده است ... .[72]
پس وجود و ظهورش، حقيقتي انكارناپذير است و در كتب معتبر شيعه و اهل سنت دلايل فراوان دارد. حال چرا نپذيرفتند، خود جاي بحث است؛ ولي بايد گفت دليل عمده عدم پذيرش آنان، آن است كه با پذيرش اين نكته كه مهدي موعود همان حجت بن الحسن فرزند بي واسطة امام يازدهم و همان دوازدهمين امام است، مهمترين سند بر حقانيت شيعه و امامت و خلافت اهل‌بيت عليهم السلام است كه خيلي‌ها آگاهانه يا ناآگاهانه نخواسته‌اند آن را بپذيرند.
در پايان يادآوري مي‌كنيم كه در اين مقاله به چند نكته مهم اعتقادي شيعه دوازده امامي و مكتب اهل‌بيت پيامبر صلي الله عليه و آله تأكيد داشتيم:
1. مكتب تشيع، همان مكتب اصيل اسلام راستين نبوي و علوي است؛ اسلامي كه همة انبيا و مرسلين خود را پيرو آن دانسته و به پيروي از آن خواندند، نوح و ابراهيم و اسماعيل و اسحاق، يعقوب و ديگران و ... .
2. هر انساني حداقل هنگام مرگ و مشاهده عذاب و قيامت طوعاً يا كرهاً، ناگزير به اعتراف به مكتب است!
3. پيروزي فراگير و جهاني اين آيين بر تمام اديان و مكتب‌ها يقيني است.
4. امام زمان و مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف تولد يافته و زنده است؛ ولي ظهور آن حضرت به اذن خدا و اراده او بستگي دارد.
5. منكران اين عقيده و امام زمان و مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف كافرند و انكار او همانند انكار تمامي انبيا است.
6. مدعيان دروغين مهدويت يا نيابت از مهدي از گذشته‌هاي دور تا به امروز همه رسوا شده‌اند.

پي نوشت :

[35]. كشف الاستار؛ اعيان الشيعه، ص164؛ منتخب الاثر، ص467.
[36]. فوالله ما لباسه الاالغليظ و لاطعامه الا الشعير الجشب و ما هو الابالسيف و الموت تحت ظل السيف...»؛ النوادر، ص186.
[37]. منتخب الاثر، ص490.
[38]. اعيان الشيعه، ص150.
[39]. «يصنع ما صنع رسول الله، يهدم ما كان قبله، كما هدم رسول الله امر الجاهليه و يستأ نف الاسلام، جديدا»؛ بحار الانوار، ج52، 352.
[40]. قال الصادق عليه السلام: «اذاقام قائمنا سار بسيره رسول الله الا انه يبين آثار محمد»؛ بحارالانوار، ج52، ص347؛ ابن عساكر، تاريخ، ج1، ص62، طبع شام به نقل از منتخب الاثر.
[41]. «اما شبهه من جده المصطفي فخروجه بالسيف و قتله اعداء الله و رسوله و الجبّارين و الطواغيت و انه ينصر بالسيف و الرعب انه لاتردله راية»؛ بحارالانوار، ج51، ص218).
[42]. «و كما يجتمع قزع الخريف»؛ ابن عساكر، تاريخ، ج1، ص62؛ منتخب الاثر، ص471ـ 477.
[43]. «اذا قام القائم لم يعبد الا الله عزوجل اذا قام القائم ذهب دولة الباطل»؛ منتخب الاثر، ص471.
[44]. عن الحسن عليه السلام: «و الله لوقد قام قائمنا يجمع الله اليه، شيعتنا من جميع البلدان»؛ نهاية المرام، به نقل از منتخب الاثر، ص477.
[45]. قال ابوجعفر عليه السلام: «لايبقي احد الا اقر بمحمد صلي الله عليه و آله ».
[46]. قال ابوعبدالله عليه السلام: «اذا قام القائم، لا يبقي ارض الانودي فيها شهادة ان لا اله الله و ان محمدا رسول‌الله»؛ بحارالانوار، ج52، ص340.
[47]. «يحييها بالقائم فيحيي الارض بالعدل بعد موتها بالظلم»؛ منتخب الاثر، ص478.
[48]. «حكم بالعدل و ارتفع في ايامه الجور و امنت به السبل... و رد كل حق الي اهله و لم يبق اهل دين، حتي يظهروا الاسلام و يعرفوا بالايمان اما سمعت الله سبحانه يقول: و له اسلم ما في السماوات و الارض طوعا اوكرها و اليه ترجعون و حكم بين الناس بحكم داود و حكم محمد»؛ اعيان ‌الشيعه، ج2، ص83.
[49]. همان، ص478: «ولا يوقظ نائما و لايهريق دما».
[50]. همان، ص475.
[51]. حتي لايري اثر من الظلم.
[52]. قال صلي الله عليه و آله : «انه يستخرج كنوز الارض و يقسم المال و يلقي الاسلام بجرانه»؛ معجم احاديث الامام المهدي، ج1، ص442.
[53]. «و تصطلح في ملكه السباع...»؛ منتخب الاثر، ص487.
[54]. «المهدي الذي يملاء الارض عدلا كما ملئت جوراتا‌من البهائم و السباع و يلقي الارض، افلاذ كبدها... مثل الاسطوانه من الذهب و الفضه».
[55]. «لذهب الشحناء من قلوب العباد و اصطلحت السباع و البهائم و حتي تمشي المرأة بين العراق الي الشام لاتضع قدميها الاعلي النبات و علي راسها زينتها لايهيجها سبع و لا تخافه الخرائج... يذهب الشر و يبقي الخير و يذهب الزنا و شرب الخمر و يذهب الربا...»؛ منتخب الاثر، ص474؛ النوادر، ص189.
[56]. «انت اولي بالصلوة، فيصلي عيسي ورائه ماموما»؛ مستدرك حافظ به نقل از منتخب الاثر، ص472.
[57]. بحارالانوار، ج52، ص137.
[58]. همان، ص132 و 345.
[59]. «اذا قام قائمنا وضع يده علي رؤس العباد فجمع بها عقولهم و كملت به اخلاقهم»؛ نوادر، ص189.
[60]. همان، ص183؛ بحارالانوار، ج52، ص137.
[61]. كافي، ج1، ص15؛ بحار الانوار، ج52، ص36؛ منتخب الاثر، ص483.
[62]. بحار الانوار، ج52، ص321.
[63]. غيبت نعماني، ص164.
[64]. منتخب الاثر، ص482 و 518 و 168 (لايبقي في الارض خراب الا قدعمر).
[65]. همان.
[66]. قال رسول الله صلي الله عليه و آله : «يخرج في آخر امتي المهدي يسقيه الله الغيث و تخرج الارض نباتها و يعطي المال و تكثير الماشيه»؛ بحار الانوار، ج52، ص316 و 315، منتخب الاثر.
[67]. نوادر، 189؛ اعيان الشيعه، حالات امام دوازدهم، ص150.
[68]. همان.
[69]. (أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ).
[70]. به مقاله نگارنده در كتاب بقية الله گفتار سوم مراجعه شود. درباره امام زمان تاكنون كتاب‌هاي بسياري چاپ شده است.
[71]. به كتب مربوطه از جمله كتاب «منتخب الاثر» مراجعه شود.
[72]. همان.

منبع:مجله انتظار
/س