چگونه از عدم تعادل الکترولیت‌ها پیشگیری کنیم

الکترولیت‌ها به مواد معدنی همچون کلسیم، کلرید، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم اطلاق می‌شود، آن‌ها در خون، مایعات بدن و ادرار وجود دارند و از طریق مواد غذایی، نوشیدنی ها، داروها و مکمل‌ها تأمین می‌شوند.
اختلالات الکترولیتی باعث عدم تعادل مواد معدنی در بدن می‌شود. برای اینکه بدن بتواند به درستی کار کند، باید تعادل مواد معدنی خاصی در آن حفظ شود. در غیر این صورت، این قضیه ممکن است بر سیستم‌های حیاتی بدن مانند عضلات و مغز تأثیر منفی بگذارد.
هر الکترولیت نقشی خاص در بدن بازی می‌کند، در این جا به مهمترین الکترولیت‌ها و نقش آن‌ها در بدن اشاره خواهیم کرد:

سدیم

• به کنترل مایعات در بدن کمک کرده و بر فشار خون تأثیر می‌گذارد.
• برای عملکرد عضلات و اعصاب ضروریست.
• به تعادل الکترولیت‌ها کمک می‌کند.

کلرید

• به تعادل الکترولیت‌ها کمک می‌کند.
• به تعادل اسیدیته و قلیایی کمک کرده و pH را در سطحی سالم حفظ می‌کند.
• برای هضم غذا ضروری است.

پتاسیم

• فشار خون را تنظیم می‌کند.
• به تعادل الکترولیت‌ها کمک می‌کند.
• به انتقال تکانه های عصبی کمک می‌کند.
• به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.
• برای انقباض عضلات ضروریست.

منیزیم

• در تولید DNA و RNA نقش دارد.
• به عملکرد اعصاب و عضلات کمک می‌کند.
• به حفظ ریتم قلب کمک می‌کند.
• به تنظیم میزان قند خون کمک می‌کند.
• سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

کلسیم

• جزء اصلی استخوان‌ها و دندان هاست.
• برای حرکت تکانه های عصبی و حرکت ماهیچه‌ها ضروریست.
• به لخته شدن خون کمک می‌کند.

فسفات

• استخوان‌ها و دندانها را تقویت می‌کند.
• کمک می‌کند تا سلول‌ها انرژی مورد نیاز برای رشد و ترمیم بافتها را تولید کنند.

بیکربنات

• به حفظ pH سالم بدن کمک می‌کند.
• عملکرد قلب را تنظیم می‌کند.
هنگامی که الکترولیت‌ها نامتعادل می‌شوند
در داخل و خارج از سلول های بدن شما مایعات وجود دارند. سطح این مایعات باید نسبتاً هماهنگ باشد. به طور متوسط، حدود 40 درصد از مایعات داخل سلول و 20 درصد خارج از سلول هستند. الکترولیتها به حفظ توازن داخل و خارج سلول‌ها کمک می‌کنند.
طبیعی است که سطح الکترولیت‌ها نوسان داشته باشد. هر چند گاهی اوقات، ممکن است سطح الکترولیت‌ها دچار عدم تعادل شود، این باعث می‌شود بدن بیشتر و یا کمتر از میزان مورد نیاز الکترولیت یا مواد معدنی تولید کند. مسائلی که می‌تواند باعث عدم تعادل الکترولیت‌ها شود، عبارتند از:
• از دست دادن مایعات به دلیل ورزش سنگین یا فعالیت بدنی
• استفراغ و اسهال
• داروهایی مانند دیورتیک ها، آنتی بیوتیک‌ها و داروهای شیمی درمانی
• اعتیاد به الکل و سیروز کبدی
• نارسایی قلبی
• بیماری های کلیوی
• دیابت
• اختلالات خوردن
• سوختگی های شدید
• برخی از انواع سرطان
علائم عدم تعادل الکترولیتی
علائم عدم تعادل الکترولیت بسته به نوع الکترولیت متفاوت است. علایم شایع عبارتند از:
• حالت تهوع
• بی‌حالی
• احتباس مایعات
عدم تعادل الکترولیت می‌تواند خطرناک باشد. اگر کسی علائم زیر را از خود بروز داد سریعاً با اورژانس تماس بگیرید:
• سردرگمی و یا تغییر ناگهانی در رفتار
• ضعف شدید عضلانی
• سریع یا نامنظم شدن ضربان قلب
• تشنج
• درد قفسه سینه

درمان

با توجه به علت عدم تعادل الکترولیتی، شدت آن و نوع الکترولیتی که بیشتر یا کمتر از حد مورد نیاز وجود دارد، درمان متفاوت خواهد بود. گزینه های درمان به طور معمول شامل افزایش یا کاهش مایعات است، مکمل های معدنی نیز ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی داده شود.

پیشگیری از عدم تعادل الکترولیتی

دستورالعمل های زیر برای مرطوب نگه داشتن بدن و تعادل الکترولیتی در حین فعالیت توصیه می‌شوند:
• در زمان استراحت و بخصوص در فصل گرما به مقدار کافی آب بنوشید. چنان چه عادات نادرست تغذیه ای نداشته باشید، مقدار کافی بودن آب را میزان تشنگی شما تعیین می‌کند و بدانید که مصرف سایر نوشیدنی‌ها مثل آب میوه یا نوشیدنی های حاوی کافئین یا نوشیدنی ورزشی و انرژِی زا به هیچ وجه جایگزین مناسبی برای مصرف آب معمولی نخواهد شد. هر زمان که تشنه شدید، آب بخورید.
• در حین تمرینات و فعالیت های ورزشی ، که بدن شما در حال تعریق و از دست دادن آب است ،مرتبا آب بنوشید. دقت کنید که درجه حرارت آبی که مصرف می‌کنید باید تقریبا با دمای بدنتان یکی باشد، از مصرف آب سرد حین تمرینات ورزشی خود داری کنید زیرا با منحرف کردن جریان خون از عضلات به سمت روده و معده باعث ایجاد اختلال در متابولیسم ورزشی و کارکرد ارگان های بدن می‌شود.
• چنان چه در حین ورزش احساس کردید که بدن شما به آب بیشتری نیاز دارد یا هر کدام از علایم اختلال الکترولیتی که در بالا ذکر شد مشاهده کردید و احساس ضعف و سرگیجه و ... داشتید کافی است مقداریک چهارم قاشق چای خوری نمک را داخل یک لیوان آب حل کرده و با قندهایی که هضم آسان داشته و سریع وارد جریان خون می‌شود مانند یک حبه قند ساده میل کنید.
• از مصرف نوشیدنی‌ها و ترکیباتی که هضم گوارشی طول کشیده و پیچیده دارد، مانند شیر موز وغذا های میکس شده تقویتی ... قبل و در حین فعالیت ورزشی خودداری کنید، زیرا دقیقاً زمانی که عضلات شما نیاز به حداکثر خون رسانی دارد باعث انحراف جریان خون به سمت احشا می‌شود. می‌توانید این موارد را پس از فعالیت ورزشی مصرف کنید.
• حتماً روی بسته‌های مکمل‌ها و نوشیدنی های ورزشی را مطالعه کنید و بدانید که تمام این مواد مقداری املاح و الکترولیت دارند و چنان چه از چندین محصول به ظاهر مفید به طور هم زمان استفاده کنید، ممکن است خود را ناخواسته در معرض افزایش مقدار این املاح و الکترولیت‌ها در بدنتان قرار دهید.
• نوشیدن آب به همراه یک نوشیدنی ورزشی می‌تواند مزایای آن را کاهش دهد.
• اگر پس از دویدن 2 درصد وزن بدن شما کم و یا اضافه شد، فوراً مشاوره پزشکی دریافت کنید