بيماري تب مالت

بيماري تب مالت ، يک عفونت باکتريايي است که از گاوها ، گوسفندان يا بزهاي آلوده و عفوني شده به انسان انتقال مي يابد، اين بيماري از انسان به انسان مسري نيست. اين بيماري ، در حيوان به نام سقط جنين واگير مرسوم است و به نام هاي ديگري نظير تب مواج ، تب ديوانه ، تب مديترانه اي نيز نامنده مي شود. بروسلوز انساني ( تب مالت) ناشي از « بروسلا ملي تنسيس» در جاهايي که گوسفند و بز آلوده زياد است خطر جدي بهداشت عمومي در آن مناطق مي باشد و بيشتر در فصول تابستان و بهار يعني فصل زايش و شيردهي دام ها ديده مي شود.
عفونت باکتريايي اعضاي خون ساز بدن ، از جمله مغز استخوان ، گره هاي لنفاوي ، کبد و طحال را متأثر مي سازد. بيماري در مردان 60-20 ساله شايع تر است. دوره نهفتگي بيماري ممکن است 60-50 روز يا حتي تا چندين ماه باشد. بيماري يک نوع حاد و يک نوع مزمن دارد.
بطور کلي بروسلوز تأثير نامطلوبي در سلامت انسان و فراورده هاي دامي دارد. در بسياري از کشورها بروسلوز جزو بيماري هاي قابل گزارش است. راه هاي کنترل بيماري عمدتا بر پايه پيشگيري از بيماري قرار دارد و مراقبت يک وسيله کليدي براي مديريت برنامه هاي پيشگيري و کنترل اين بيماري محسوب مي گردد اين بيماري به علت ايجاد سقط جنين در دام ، کاهش توليد شير، عقيمي و نازايي و از دست رفتن ارزش هاي اقتصادي دام هاي مبتلا و همچنين به علت ابتلاي انسان به بيماري تب مالت ، همواره از دو بعد اقتصادي و بهداشتي مورد توجه قرار مي گيرد.
بروسلا اولين بار توسط بروس در سال 1887 از طحال سربازان انگليسي که در جزيره مالت ، فوت کرده بودند جدا شده است.اين بيماري به افتخار « ديويد بروس» پزشک اسکاتلندي ، بروسلوز و به علت مشاهده اولين مورد در جزيره مالت ، بيماري تب مالت ، ناميده مي شود.

علايم بيماري تب مالت

علائم اين بيماري در انسان عبارتند از : تب که عصر و شب افزايش مي يابد، عرق فراوان و خيس کننده بخصوص هنگام شب ، لرزه ، سردرد ، خستگي ، بي اشتهايي ، بي حالي ، ضعف عمومي ، کاهش وزن ، درد مفاصل و کمر به خصوص ستون فقرات ، دردهاي شکمي ، بزرگ شدن گروه هاي لنفاوي ، بزرگ شدن کبد و طحال ، رنگ پريدگي، افسردگي ، درد عمومي بدن ، يبوست ، ناتواني جنسي، درگيري قرنيه چشم و ضايعات پوستي ، درد سياتيک ، سندرم مننژه ، و ندرتا بروز آبسه در تخمدان ها ،کليه ها و مغز.
بروسلوز گوسفند و بز خطرناک ترين عامل بيماري تب مالت در انسان است ، زيرا قدرت بيماري زايي آن نسبت به ساير انواع ديگر بيشتر است. عامل بيماري تب مالت مي تواند در حرارت 60 درجه سانتي گراد براي 10 دقيقه ، در معرض آفتاب در چند ساعته ، در پنير تازه تا 3 هفته در گرد و غبار به مدت 6 هفته در مدفوع حيوانات 100 روز ، در شير خام به مدت 10 روز ، در پنير تازه تا سه ماه و در بستني و خامه نيز تا مدتي زنده بمانند و در گوشت نمک زده نيز ممکن است تا مدتي مقاومت کند. ولي از طرفي به وسيله دود دادن منجمد کردن و نمک زدن گوشت آلوده ، تعداد آنها در عرض چند روز شديدا کاهش مي يابد.

وضعيت بيماري در جهان و ايران

بيماري تب مالت اگرچه در سراسر جهان وجود دارد ولي اين بيماري بيشتر در کشورهايي ديده مي شود که فاقد برنامه اي موثر براي کنترل اين بيماري در حيوانات هستند.
بيماري در تمام نقاط دنيا وجود داشته و تا بحال 17 کشور ( جزاير درياي مانش ، نروژ ، سوئد ، فنلاند ، دانمارک ، سوئيس ، چکسلواکي، روماني ، انگلستان ،و لزواسکاتلند، هلند ، ژاپن ، اتريش ، لوگزامبورگ ، قبرس ، بلغارستان ، ايسلند و مجمع الجزاير و يرجينيا) بيماري را ريشه کن کرده اند.
بيماري در ايران از ساليان پيش به صورت بومي وجود داشته و براي اولين بار در سال 1311 بروسلاملي تنسيس توسط کارشناسان انستيتو پاستور ايران از کشت خون يک نفر بيمار مبتلا به تب مالت جدا شد و از آن سال به بعد پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي در زمينه ساختن آنتي ژن هايي مختلف و انواع واکسن هاي بروسلوز دامي نيز بدست آمده است.

وضعيت بيماري در ايران

اين بيماري ، در تمام نقاط کشور، پراکنده است ولي وفور آن در مناطق مختلف، يکسان نمي باشد، بطوري که در برخي از مناطق جنوب کشور ، از کمترين ميزان و در اصفهان و استان مرکزي ، براساس برخي از مطالعات ، از بيشترين ميزان برخوردار بوده است.
در 86/4/16 معاون سلامت وزارت بهداشت با اعلام افزايش 35 درصدي بيماري تب مالت در طي سه سال گذشته ، از روند فزاينده اين بيماري در کشور ابزار نگراني کرد. آمار سال 84 حاکي از شيوع اين بيماري به ميزان 39 در 100 هزار نفر است.

روش انتقال بيماري در دام

حيوانات مبتلا به بروسلوز در هنگام سقط جنين ، عامل بيماري را به شدت از طريق ترشحات رحمي دفع مي نمايند. همچنين باکتري عامل بيماري از طريق شير حيوانات مبتلا دفع مي شود به گونه اي که بز آلوده در تمام مدت شيرداري ، گوسفند آلوده معمولا در 2 ماهه اول و گاو مبتلا در تمام مدت شيرداري و به صورت متناوب عامل بيماري را از طريق شير دفع مي نمايند.
روش هاي مختلف ورود ميکروب به بدن دام عبارتند از :
روش خوراکي : مصرف آب ، علوفه و خوردن جفت و ترشحات رحمي آلوده .
پوست : ورود جرم به بدن از طريق زخم هاي موجود در پوست مي باشد.

راه هاي سرايت بيماري به انسان

ميکروب بروسلا قادر است از راه هاي زير وارد بدن انسان شود:
1- تماس مستقيم با بافت هاي حيواني آلوده نظير خون ، ادرار و ... .
2- مصرف شير خام و فرآورده هاي لبني خصوصا پنير تازه ، خامه ، سر شير و بستني (بستني مهم ترين فرآورده لبني است که مي تواند باعث بروز بيماري تب مالت شود.)

بهترين راه پيشگيري

استفاده از لبنيات و بستني پاستوريزه است.

درمان بيماري تب مالت

درمان ، شامل يک دوره استراحت در رختخواب و مصرف دارو است و معمولا لازم نيست که بيمار از ديگران جدا شود . تمامي اعضاي خانواده که ممکن است از همان محصول لبني آلوده مصرف کرده باشند ، بايد تحت معاينه و آزمايش قرار گيرند.

رژيم غذايي

تب مالت از جمله بيماري هاي عفوني است که ، ممکن است مدتي ( حدود چند ماه ) طول بکشد و از اين رو جزو بيماري هاي عفوني مزمن محسوب مي شود. رژيم غذايي بايد طوري تنظيم گردد که ، نياز به پروتئين ، انرژي و ساير مواد مغذي که در اين حالت افزايش يافته است را ، مرتفع سازد. الگوي معمول در تغذيه ي اين بيماران با رژيم غذايي مايع شروع شده و به تدريج به رژيم غذايي نرم و سپس رژيم غذايي معمول منتهي مي گردد. رعايت نکات زير در رژيم غذايي اين بيماران ضروري است:
ميزان پروتئين دريافتي بايد بالا باشد ، تا تخريب پروتئين بدن جبران شود و همچنين وزن بدن در حد مطلوب حفظ گردد . که در اين خصوص ميزان نياز به پروتئين مي تواند از 100 تا 150 گرم در روز متغير باشد.
شير پاستوريزه ، عالي ترين نمونه از مايعات است که ، انرژي ، پروتيئن ، بعضي ويتامين ها و برخي مواد معدني مانند پتاسيم و کلسيم را تأمين مي کند.
مايعات بايد به مقدار زياد به بيمار داده شود ، چرا که مقدار زيادي از آب بدن به صورت عرق دفع مي گردد.
آسان ترين راه براي پيشگيري از بيماري تب مالت ، جوشانيدن شير به مدت 20 دقيقه و استفاده از دستکش هنگام تماس با احشام و دام ها است.
منبع: ماهنامه ي پيام زن
/خ