نویسنده: الهام رسولی ثانی آبادی
مفهوم رژیم امنیت دسته جمعی (1) به لحاظ تاریخی ریشه در مباحث نظری جامعه ملل و آرا و افكار ویلسون رئیس جمهوری امریكا دارد. در آن دوران ویلسون به عنوان یكی از بانیان اصلی این مفهوم سعی می‌كرد تا صلح و امنیت بین المللی را از طریق ایجاد یك سیستم امنیت دسته جمعبی حفظ كند و مانع از وقوع جنگ دیگری شود. درون مایه رژیم امنیت دسته جمعی بر غیر قابل تفكیك بودن امنیت و وابستگی متقابل امنیتی تأكید دارد و بر اصل «همه برای یكی» مبتنی است، به این معنا كه امنیت هر یك از اعضا، امنیت همه كشورهای عضو خواهد بود.
به طور كلی مهم ترین اصول و ویژگی‌های رژیم امنیت دسته جمعی را می‌توان به این صورت بیان كرد:
1. رژیم امنیت دسته جمعی مستلزم پذیرش و تعهد كشورها به اصل «همه برای یكی» است؛ به این معنا كه تمامی اعضا به صورت هماهنگ و خودكار علیه تجاوز و به نفع كشور مورد تجاوز قرار گرفته وارد عمل می‌شوند؛
2. روش تصمیم گیری در رژیم امنیت دسته جمعی مبتنی بر اتفاق آراست و در چنین سیستمی كلیه اعضا بایستی دارای حق رأی برابر و مساوی باشند؛
3. رژیم امنیت دسته جمعی قبل از وقوع تجاوز و در برابر تهدیدات و حملات احتمالی در آینده شكل می‌گیرد؛
4. رژیم امنیت دسته جمعی بایستی دارای سازوكاری مناسب برای پیشگیری و واكنش در برابر متجاوز باشد؛
5. وابستگی متقابل امنیتی میان اعضا، به این معنا كه رد رژیم امنیت دسته جمعی هر یك از اعضا نمی‌تواند با تضعیف امنیت دیگر اعضا اقداماتی جهت بهبود و افزایش امنیتی خود انجام دهد (برگرفته از: عبدالله خانی، 1389: 477 - 475).
$ ارتباط رژیم امنیت دسته جمعی با دفاع دسته جمعی
دفاع دسته جمعی كه بیشتر به عنوان نظریه متجلی شده و مطرح شده در جامعه ملل بوده است، به معنای برخورد با متجاوز به صورت دسته جمعی است. در این تعریف دفاع دسته جمعی به عنوان بخشی از رژیم امنیت دسته جمعی محسوب می‌شود، چرا كه دفاع دسته جمعی در برابر متجاوز یكی از اهداف این رژیم است؛ بنابراین رژیم امنیت دسته جمعی با دربرگرفتن اهدافی گسترده تر و قواعد هنجارهای خاص خود و همچنین نهادسازی مفهوم گسترده تری از دفاع دسته جمعی است (برای مطالعه بیشتر ر.ك: عبدالله خانی، 1389: 487 - 476).
پی‌نوشت‌ها:
1. Collective security.
منبع مقاله :رسولی ثانی آبادی، الهام؛ (1393)، درآمدی بر مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات روابط بین الملل، تهران: انتشارات تیسا، چاپ یكم.
