مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
منبع:راسخون
علائم حاکی از عدم تعادل الکترولیت با توجه به علت و شدت این وضعیت متفاوت است. هرچند گرفتگی عضلانی، اسپاسم، تهوع، سرگیجه و غیره از علائم متداول آن به شمار می‌روند، چندین نشانه‌ی دیگر وجود داشته که بایستی از آنها اطلاع داشته باشید.
وجود مواد معدنی یا الکترولیتهایی مانند سدیم، پتاسیم، منیزیم و غیره مورد نیاز بدن انسان جهت انجام عملکردهای مناسب سلولها و اندامها می‌باشد. با این حال، گاهی اوقات سطح الکترولیتها در بدن به دلیل برخی علل نهفته افزایش و یا کاهش می‌یابد. این وضعیت تحت عنوان عدم تعادل الکترولیت شناخته می‌شود. همچنین تحت عناوین عدم تعادل نمک بدن و یا عدم تعادل مواد شیمیایی بدن شناخته می‌شود. در ادامه متداول‌ترین علائم مشاهده شده آورده شده است.
علائم رایج
• خستگی• اسپاسم و گرفتگی عضلانی
• تهوع
• سرگیجه
• ضعف یا غش
• بد خلقی
• استفراغ
• خشکی دهان
• ضربان قلب آهسته
• تشنج
• تپش قلب
• فشار خون پایین
• عدم هماهنگی
• یبوست
• سفتی مفاصل
از سوی دیگر، در صورت بروز عدم تعادل الکترولیت شدید (یعنی در موارد شدید) علائم ذیل ممکن است مشاهده شوند. توجه داشته باشید که این علائم بسیار نادر بوده اما لازم است که از آنها اطلاع داشته باشید.
• کما
• تشنج
• ایست قلبی
• مرگ
اکنون به طور دقیق علائم عدم تعادل الکترولیت را به صورت مجزا مورد بررسی قرار می‌دهیم.
عدم تعادل در میزان کلسیم
کلسیم بالا
• بی حالی و رخوت• استفراغ
• تهوع
• تشنگی
• کم آبی بدن
• فشار خون پایین
• تشنج
• کما
کلسیم پایین
• اسپاسم عضلانی• فشار خون بالا
• بی حسی و مور مور شدن بدن
• بد خلقی
• شکنندگی ناخن
• نوسانات خلقی
• تشنج
عدم تعادل در میزان سدیم
سدیم بالا
• تشنگی• خشکی دهان
• سرگیجه
• تب
• استفراغ
• اسهال
• تشنج
• مرگ
سدیم پایین
• ضعف عضلانی• تورم
• اشکال در تنفس
• سردرد
• تهوع
• درد یا کرامپ معده
• تشنج
• کما
عدم تعادل در میزان پتاسیم
پتاسیم بالا
• درد معده• ضعف
• تهوع
• اسهال
• درد عضلانی
• ضربان قلب نامنظم
• ایست قلبی
پتاسیم پایین
• خستگی• ضعف
• درد عضلانی
• کرامپ یا گرفتگی عضلانی
• احتباس یا حفظ مایعات
• تشنج عضلانی
• فلج
عدم تعادل در میزان منیزیم
منیزیم بالا
• اشکال در تنفس• بی حالی و رخوت
• تپش قلب شدید
• کاهش ضربان قلب
• اسهال
• ضربان قلب نامنظم
• ایست قلبی
منیزیم پایین
• ضعف عضلانی• ضربان قلب نامنظم
• تهوع
• گرفتگی در پا
• استفراغ
• تشنج
• رعشه
توصیه می‌شود که در صورت مشاهده هرگونه علائم شدید با فوریتهای پزشکی تماس بگیرید. کم آبی بدن، در موارد شدید می‌تواند به بی هوشی منجر شده و می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. توصیه می‌شود بلافاصله با پزشک مشورت نمایید.
علل
عدم تعادل الکترولیت می‌تواند به خاطر علل بالقوه بسیاری رخ دهد که کم آبی بدن یکی از متداول‌ترین آنها است. کم آبی بدن، استفراغ شدید، و اسهال منجر به از دست دادن شدید مایعات بدن می‌شود. در ثانی، پیروی از یک رژیم غذایی نامناسب (مصرف نکردن مواد غذایی سرشار از مواد معدنی) و یا سوء جذب نیز دو علت اصلی به حساب می‌آیند. سوم آنکه، عدم تعادل الکترولیت با بیماریها و اختلالات متعددی همچون بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)، پنومونیف اسهال، استفراغ، نارسایی کلیوی، اختلالات خوردن، بی اشتهایی، اختلالات هورمونی و غیره همراه می‌باشد. گاهی اوقات مصرف برخی داروها مانند داروهای دیوریتیک یا ادرار آور، آنتی بیوتیکها و داروهای شیمی درمانی نیز ممکن است منجر به بروز عدم تعادل الکترولیت شود.درمان
پیش از شروع به هرگونه درمان، علت آن بایستی مشخص شود. پزشک از شما خواهد خواست که تحت آزمایش خون و ادرار، و اشعه ایکس به منظور تشخیص این عارضه قرار گیرید. چنانچه این عدم تعادل به دلیل هرگونه وضعیت پزشکی رخ داده باشد، اولویت نخست درمان این وضعیت پزشکی است. در موارد خفیف، ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و وارد نمودن مواد غذایی سرشار از مواد معدنی می‌تواند این عدم تعادل را درمان سازد. در ثانی مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت نیز می‌تواند به درمان این عدم تعادل کمک نماید.در موارد شدید، تزریق مایعات درون وریدی جهت بازگرداندن سطح الکترولیت به حد طبیعی بکار برده می‌شود. چنانچه علائم بدتر شدند، ممکن است به بستری بیمار نیاز باشد. توصیه می‌شود در صورتی که قادر به یافتن یا تشخیص علت این علائم نیستید بلافاصله با پزشک مشورت نمایید.
اقدامات پیشگیرانه
به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، اطمینان حاصل کنید که به هنگام انجام فعالیتهای ورزشی یا تربیت بدنی به خوبی آب بدن خود را حفظ می‌کنید. می‌توانید با نوشیدن مقدار کافی مایعات و آب به خصوص در فصل تابستان از کم شدن آب بدن جلوگیری نمایید.
نبایستی این تصور در شما شکل گیرد که کم آبی بدن تنها در طول تابستان رخ می‌دهد، به این دلیل که احتمال بروز عدم تعادل الکترولیت حتی در زمستان وجود دارد.
با پیروی از یک رژیم غذایی مناسب (شامل میوه، سبزیجات و انواع آجیل یا مغزهای خوراکی) راهی طولانی در پیشگیری از چندین بیماری و اختلال را طی خواهید کرد.
در صورتی که دچار عوارض جانبی هر گونه دارویی شده‌اید، بلافاصله به اطلاع پزشک خود رسانده و از او بخواهید دارویتان را عوض نماید.
در اکثر موارد، عدم تعادل الکترولیت می‌تواند به طور مؤثر درمان شود. با این حال، نبایستی آن را نادیده بگیرید، به این دلیل که می‌تواند جان شما را به خطر اندازد. در آخر آنکه توجه داشته باشید پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و نوشیدن مقادیر کافی آب به جلوگیری از بروز عدم تعادل الکترولیت تا حد زیادی کمک می‌کند. مراقب خود باشید!
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
