گذری بر موزه‌های موضوعی کشور....
اولین‌بار به دستور ناصرالدین شاه قاجار در داخل کاخ سلطنتی گلستان، تالا‌ری به موزه اختصاص یافت که همین مکان پس از چندی با ملحقاتی غنی‌تر شد و به نام موزه «همایونی» گشایش یافت. روزنامه شرف در توصیف این موزه می‌نویسد: «موزه همایونی به طول ۴۳ زرع و عرض ۱۸ زرع مشتمل بر۲۰ اتاق است. این موزه خزینه‌ای است مشحون به ظواهر جواهر گرانبها و ظرایف و نفایس اشیا و آثار جلیله علمیه و مهمات حربیه قدیمه، آلا‌ت، ادوات متنوعه و مصنوعات ازمنه سابقه و نتایج خیالا‌ت حکمای بزرگوار و تماثیل و تصاویر نگارنده‌های بی‌مثل و مانند روزگار و پرده‌های نقاشی کار نقاش‌های مشهور و حاصل صناعی کارخانه‌های معروف و ظروف چینی بسیار و ممتاز کار چین، روسیه و انگلیس در بلورآلا‌ت، کارخانه‌های ساکس و نیز کارخانه‌های معتبر».
افتتاح رسمی موزه در کشور را با تاسیس موزه «ایران باستان» مصادف می‌دانند. این موزه تقریبا ۷۰ سال پیش توسط «آندره گدار» فرانسوی و برای پاسخ به نیازهای ۱۰ سال باستان‌شناسی ایران تاسیس شد و در سال ۱۳۱۶ به طور رسمی گشایش یافت. موزه ملی، امروز از نظر دارایی اشیای تاریخی و غنی بودن جزو چهار موزه بزرگ جهان محسوب می‌شود که طرح توسعه آن اکنون به یکی از برنامه‌های اولویت‌دار سازمان تبدیل شده است.
اما موزه‌داری کشور به همین‌جا ختم نمی‌شود. در گوشه گوشه کشور موزه‌های تخصصی فعالیت می‌کنند اما متاسفانه از موزه‌هایمان جز در ایام نوروز یا در قالب اردوهای مدرسه بازدید نمی‌کنیم.
برای عشق جواهرها
قدیمی‌ها برای اسکناس ارزش چندانی قائل نبودند و به اصطلاح به آن پول کاغذی می‌گفتند. در اثبات حرفشان هم با قیافه حق به جانبی یک کبریت می‌کشیدند زیر اسکناس. آنها پول را ملموس‌تر از اینکه ما می‌بینیم و می‌پذیریم، می‌دانستند به همین علت موزه جواهرات ملی را اصل پول می‌پنداشتند. این موزه که محل نگهداری پشتوانه پول مملکت است، نه‌تنها از این بابت، بلکه از نظر تاریخی و هنری هم جالب است چرا که جواهرات ارزشمند کشور از دوران صفویه را در خود جای داده است. در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، قسمت عمده جواهرات سلطنتی به بانک ملی ایران منتقل و پشتوانه اسکناس شد و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک، به‌عنوان پشتوانه اسکناس قرار گرفت. موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود یکهزار مترمربع مجهز به سیستم ایمنی است که توسط آلمانی‌ها ساخته شده است. این موزه در خیابان فردوسی، روبه‌روی سفارت ترکیه واقع شده و روزهای شنبه تا سه‌شنبه از ساعت ۱۴ تا ۱۶:۳۰ دقیقه امکان بازدید از آن مهیاست. جالب است بدانید جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور، تخت‌طاووس یا تخت‌خورشید، تخت نادری و کره جواهر‌نشان است.
همه امور پستی
همسایگی با بازار ترافیک و شلوغی خاص خود را دارد. در دل همین شلوغی‌ها ساختمان‌هایی از دوران خلوتی تهران به‌جا مانده است. ساختمان فعلی موزه پست سال ۱۳۰۷هجری شمسی در زمان وزرای قدیم پست، صوراسرافیل و نظام‌الدین حکمت، با صرف هزینه ۵۰۰ هزار تومان و با مساحت یکهزار و ۵۰۰ مترمربع در خیابان سپه (امام‌خمینی (رحمت الله علیه)) تاسیس شد. در این موزه دوطبقه می‌توانید چهره وزرای پست و تلگراف و تلفن از اولین وزیر تلگراف، علی‌قلی خان مخبرالدوله (۱۲۵۵ . ش) تا وزیر فعلی را ببینید. فضای متفاوت موزه پست که در مجموعه میدان مشق قرار گرفته، علاوه بر تمبرهای چاپ شده و صندوق‌های پستی کشور از عهد قاجاریه، نمونه دستخط امام خمینی (ره) که برای ثبت تلفن منزل ایشان به اداره تلفن شهرستان قم در سال ۱۳۴۱ ارسال شده نیز مشاهده می‌شود. این موزه سال ۱۳۶۹ به نام موزه پست شروع به کار کرد. مبلغ ورودی موزه پست ۲۵ تومان است که احتمالا بعد از موزه‌های رایگان، ارزان‌ترین موزه کشور است و شما می‌توانید هر روز غیر از تعطیلات رسمی از ساعت ۸ تا ۱۶ از آن بازدید کنید.
قرآن با خط امام حسین(علیه السلام)
امکان ندارد که به مشهد برویم و حرم ثامن‌الائمه (علیه السلام) را زیارت نکنیم اما در حرم رضوی موزه‌های جالبی هم ایجاد شده که گاه در سطح دنیا یگانه‌اند. گنجینه قرآن در طبقه دوم ساختمان موزه‌های آستان قدس رضوی واقع شده و در آن نزدیک به ۹۰ جلد قرآن، ۱۴ جلد مرقع و ۱۳ جلد لاکی و روغنی بسیار نفیس به نمایش گذاشته شده و مهم‌تر از همه پنج قرآن منسوب به ائمه (علیه السلام) است. از جمله خط مبارک امام علی (علیه السلام)، امام حسن (علیه السلام)، امام حسین (علیه السلام)، امام سجاد (علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) که به خط کوفی روی پوست نوشته شده‌اند. بیشتر این قرآن‌ها دارای نقاط شنگرف یا شجرف (قرمز خوشرنگ) هستند که اولین‌بار توسط ابوالاسود دوئلی و به دستور حضرت علی (علیه السلام) برای سهولت در خواندن قرآن انجام شده است. اولین موزه آستان قدس رضوی سال ۱۳۲۴ هجری شمسی در ساختمانی به مساحت یکهزار و ۲۴ متر مربع در صحن امام خمینی (رحمت الله علیه) افتتاح شد. این موزه به مدت ۴۰ سال تنها موزه آستان قدس رضوی بود اما در سال‌های ۱۳۶۲-۱۳۶۰ در ضلع جنوب شرقی حرم مطهر موزه دیگری احداث شد. موزه قرآن در این ساختمان قرار دارد.به غیر از این موزه در مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی، موزه هدایای رهبر، فرش و منسوجات نجوم و ساعت، سلاح و تمبر، سکه و مدال، گنجینه تاریخ مشهد، نقاشی و صدف و حلزون نیز دایر است. البته در تهران هم موزه قرآن وجود دارد که از سال ۸۴ در محوطه کاخ مرمر کار خود را آغاز کرد. اگر قصد بازدید از این موزه را دارید باید بدانید که فقط هفته‌ای ۳ ساعت فرصت دارید و روزهای دوشنبه ساعت ۹ تا ۱۲ می‌توانید به موزه قرآن مراجعه کنید. این موزه که ۱۴ متر از سطح زمین پایین‌تر قرار گرفته از معماری زیبایی بهره‌مند است اما فرصت چندانی برای بازدید ندارد!
فرش قرمز
گرچه خانه‌های ما ایرانی‌ها نمایشگاهی از فرش‌های ایرانی محسوب می‌شود اما تماشای هنر دستان ظریف قالیبافان ایرانی از قرن نهم هجری تا دوره معاصر، لطف دیگری دارد. موزه فرش ایران فرصتی فراهم می‌کند تا نه‌تنها از شاهکارهای قالی کاشان، کرمان، اصفهان، تبریز، خراسان و کردستان بازدید کرده و دستبافته‌های شهرهای مختلف کشور را به نظاره بنشینید بلکه از منابع غنی تحقیقی آن هم بهره‌مند می‌شوید. در کتابخانه موزه هم حدود ۳هزار و ۵۰۰ جلد کتاب به زبان‌های فارسی، عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی در اختیار هنر‌دوستان و پژوهشگران قرار می‌گیرد. از ویژگی‌های موزه فرش قالیچه دستباف ارزشمند و بی‌نظیر کار فرشبافان کاشان در اندازه‌های ۱۳۰ در ۲۲۰ سانتیمتر، معروف به قالیچه میرزا کوچک‌خان جنگلی است که این شخصیت روحانی ملی را در لباس نظامی مسلح به تفنگ، اسلحه کمری و قطار فشنگ نمایش می‌دهد. موزه فرش ایران که در ۲۲ بهمن ۱۳۶۵ افتتاح شده، در تهران ضلع شمالی پارک لاله، روبه‌روی فروشگاه سپه، خیابان فاطمی واقع شده است.
موزه پول و سکه
پول و سکه همیشه برای ما از جذابیت برخوردار بوده است.گرچه همیشه دوست داریم سکه‌ها را در جیبمان ببینیم اما موزه پول و سکه در خیابان میرداماد فرصت نگاه دوباره به این شیء دوست داشتنی را فراهم کرده است. در این موزه که نخستین گنجینه تخصصی و دائمی سکه و اسکناس در ایران است، یکهزار و ۴۰۰ سکه و ۷۵۰ قطعه اسکناس و تعداد تقریبی ۲۰۰ قطعه اشیای موزه‌ای غیر از سکه و اسکناس وجود دارد که در محوطه‌ای به وسعت دوهزار مترمربع به نمایش گذاشته شده و ضمن ارائه بخش قابل توجهی از سکه‌ها و اسکناس‌های ایران، گوشه‌هایی از تاریخ این سرزمین را نیز به نمایش می‌گذارد. در اردیبهشت ماه ۱۳۷۸، بخش جدیدی در سالن اصلی نمایش با موضوع پول ملل راه‌اندازی شده که اختصاص به نمایش سکه و اسکناس کشورهای مختلف با اطلاع‌رسانی عمومی شامل پرچم، نقشه، اطلاعات پولی و ارزش و واحد پول آن کشور دارد. این موزه سال ۱۳۷۶ به همت اداره کل موزه‌های بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی افتتاح شده است. با وجود همه این امکانات فراهم شده، قسمت تلخ داستان در حوزه موزه‌داری، نهادینه نشدن فرهنگ بازدید از موزه‌ها در میان خانوارهای ایرانی است؛ فرصتی که داریم و از آن بهره نمی‌بریم. عده‌ای از کیلومترها دورتر به کشور ما می‌آیند تا موزه‌های ما را به‌عنوان نماد فرهنگ و تمدن ایرانی ببینند ولی ما در چند قدمی موزه‌ها از آن غفلت می‌کنیم.
مشاهیر مومی
موزه «مادام توسو» یکی از مشهورترین موزه‌های دنیاست. این موزه که مجسمه مومی مشاهیر جهان در آن به نمایش گذاشته شده است به ابتکار خانم توسو، راهبه‌ای که در قرن هفدهم زندگی می‌کرده ساخته شد. در این موزه علاوه بر مجسمه‌های مادام توسو، ماهاتما گاندی، نلسون ماندلا، پاپ، یاسر عرفات و چارلی چاپلین، مجسمه‌های بسیاری از هنرپیشه‌ها، خواننده‌ها و ورزشکاران مشهور دنیا نیز وجود دارد که به حدی طبیعی ساخته شده‌اند که تا از نزدیک آنها را لمس نکنید باورتان نمی‌شود مجسمه باشند. قیمت ورودی این موزه چند برابر موزه لوور پاریس است.
نمایش معروف‌ترین ها
موزه «آرمیتاژ» در روسیه یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین گالری‌های هنری و موزه‌های تاریخ و فرهنگ بشری در جهان است. در این موزه آثاری از پیکاسو، میکل آنژ، ون گوگ، داوینچی و هنرمندان صاحبنام زیا
دی به نمایش گذاشته شده است. در واقع سفرای روس مأمور جمع‌آوری آثار هنری برای ملکه کاترین نیز بودند. پازیریک قدیمی‌ترین فرش ایرانی و نگاره‌های ایرانی گنجینه آرمیتاژ از بهترین نمونه آثار کار استادان ایرانی است و نمایش آنها برای عموم یک فرصت استثنایی تلقی می‌شود.
کشور پرموزه
آمار منتشره در سال ۱۹۹۵ درباره موزه‌های کشورهای گوناگون نشان می‌دهد که بیشترین آمار موزه‌ها به کشور آمریکا با دو هزار و ۶۴۳، پس از آن به ایتالیا با یکهزار و ۸۷۸ و انگلیس با یکهزار ۷۳۴ مورد اختصاص دارد. در این آمار تعداد ۳۸ موزه برای ایران ثبت شده است. امروز بسیاری از کشورها بیش از یکهزار موزه دارند. در کشور ما ۱۳۶ موزه وجود دارد که ۵۰ مورد آنها موزه‌های تاریخ طبیعی هستند. از این ۵۰ موزه، ۳۰ مورد تحت پوشش سازمان حفاظت محیط زیست و انحصاری است و فقط ۲۰ موزه فعالند.
پربیننده‌ترین موزه ها
بر اساس آمار‌های ارائه شده از سوی مسؤولان پاریس،«موزه لوور» با میزبانی از ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بازدیدکننده در سال ۲۰۰۸ عنوان پربیننده‌ترین موزه جهان را به خود اختصاص داده است. این درحالی است که موزه بریتانیا نیز با میزبانی از نزدیک به ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بازدید کننده دررتبه دوم رده‌بندی پربیننده‌ترین موزه‌های جهان قرارگرفته است. بر اساس همین رده‌بندی گالری ملی واشنگتن، موزه هنر‌های مدرن لندن، موزه مترو پلیتن نیویورک و موزه واتیکان در رده‌های سوم تا ششم این نظرسنجی قرار دارند.
منبع:www.vatanemrooz.ir/س
