نویسنده: دُروتی ریچ
مترجم: اکرم قیطاسی
مترجم: اکرم قیطاسی
درباره‌ی تلویزیون فکر کنید. کودک شما یاد می‌گیرد که آن را روشن کند. در مرحله‌ی بعدی می‌داند چه برنامه‌هایی را تماشا کند. وقتی بچه‌ها خودشان تلویزیون را خاموش می‌کنند، این کار برایشان در حکم امتحان اعتماد به نفس است. مسئله‌ای که در اکثر خانواده‌ها مطرح می‌شود این است که بچه‌ها باید کمتر تلویزیون تماشا کنند. امروزه بچه‌ها تماشاگران اصلی تلویزیون هستند و به صورت روزمره برای یادگیری و سرگرمی پای تلویزیون می‌نشینند. به صورت خانوادگی تصمیم بگیرید که هر یک از شما چند ساعت تلویزیون تماشا کنید. جدول زمانی برنامه‌های تلویزیون را همراه با فرزندتان با صدای بلند بخوانید. از افراد بپرسید که هر کس چه برنامه‌ای را می‌خواهد تماشا کند. درباره‌ی برنامه‌هایی که دوست دارید، نظرات دیگران را نیز بپرسید. دور برنامه‌هایی که انتخاب کرده‌اید، خط بکشید. بچه‌ها نیاز دارند نظر شما را بدانند. این کار به آنها کمک می‌کند مهارت‌های نگرش منتقدانه‌ی خود را افزایش دهند. استفاده‌ی مناسب از تلویزیون هنری است که به بچه‌ها کمک می‌کند، بیشترین چیزها را از آن یاد بگیرند، بدون اینکه مانند بعضی نوجوانان شش ساعت در روز پای تلویزیون بنشینند و یا مانند بعضی والدین که آن را - از ترس معتاد شدن بچه‌هایشان به تلویزیون - در خانه ممنوع می‌کنند.
کمتر خانه‌ای وجود دارد که در آن «تلویزیون مطلقاً ممنوع» باشد؛ اما اگر مواردی هم باشد، به این علت است که والدین در این باره به خودشان اطمینان ندارند و می‌ترسند اگر تلویزیون را روشن کنند، نتوانند آن را خاموش کنند. نه درست است که تلویزیون را آزادنه در اختیار کودکان قرار دهیم و نه آنکه آنها را به کلی از تماشای تلویزیون محروم کنیم.
یکی از بهترین کارهایی که می‌توان انجام داد، این است که مدت زمان تماشای تلویزیون را کم کنیم. در اینجا تمرین‌هایی مطرح شده است که به بچه‌ها کمک می‌کند تا با احاطیه به محیط و کنترل آن، اعتماد به نفس خود را بالا ببرند.
* تجزیه و تحلیل اطلاعات
* ایجاد مهارت‌های گفتگو
در این فعالیت، تمام اعضای خانواده مشارکت می‌کنند تا برنامه‌های تلویزیون را انتخاب کنند. برای این کار، نیاز به یک ذهن متفکر، یک جدول زمانی برنامه‌های تلویزیون و یک ماژیک دارید.
به صورت خانوادگی تصمیم بگیرید که هر یک از شما چند ساعت تلویزیون تماشا کنید. جدول زمانی برنامه‌های تلویزیون را همراه با فرزندتان با صدای بلند بخوانید. از افراد بپرسید که هر کس چه برنامه‌ای را می‌خواهد تماشا کند. درباره‌ی برنامه‌هایی که دوست دارید، نظرات دیگران را نیز بپرسید. دور برنامه‌هایی که انتخاب کرده‌اید، خط بکشید. بچه‌ها نیاز دارند نظر شما را بدانند. این کار به آنها کمک می‌کند مهارت‌های نگرش منتقدانه‌ی خود را افزایش دهند.
با یکدیگر یک برنامه‌ی زمانی تلویزیون تهیه کنید. اگر بچه‌هایتان در حال حاضر روزی چهار ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند، هفته اول آن را به هفته‌ای سه ساعت کاهش دهید و هفته دوم به دو ساعت در روز و به همین ترتیب ادامه دهید.
بچه‌ها می‌توانند درباره‌ی زمان‌بندی تماشای تلویزیون برای خود تصمیم بگیرند. هر خانواده‌ای برای خود برنامه‌ی خاصی دارد.
در اینجا نمونه‌ای از برنامه‌ی یک خانواده را آورده‌ایم. والدین حداکثر زمان تماشای روزانه‌ی تلویزیون را تعیین می‌کنند: یک تا دو ساعت در روز (برنامه‌های خاص آموزشی که والدین فرزندانشان را به تماشای آنها تشویق می‌کنند، می‌تواند مستثنا باشد). بچه‌ها هر برنامه‌ای را که منطبق با آن مدت زمان باشد، تا ساعت هشت شب انتخاب می‌کنند.
اگر این برنامه‌ی زمانی تمام هدف مورد نظر ما را تأمین نکند، دست کم بخشی از آن را به دست می‌آوریم. بدین ترتیب متوجه می‌شویم خانواده‌مان چه مدتی را جلوی تلویزیون سپری می‌کند. همین که از این میزان (که معمولاً بیش از حد تصور ماست) آگاه شویم، قدری از عادت تماشای خود را تغییر می‌دهیم.
* به خاطر آوردن جزئیات
این فعالیت، درواقع باعث می‌شود کودکان در جریان برنامه‌ی تماشای تلویزیون اعضای خانواده قرار گیرند. برای این کار به یک تلویزیون، برنامه‌ی زمانی تلویزیون، مداد، کاغذ و خط کش نیاز دارید. ابتدا با یکدیگر برنامه‌ی زمان‌بندی تلویزیون را بخوانید. به تنهایی یا با همدیگر برنامه‌هایی را برای تماشا کردن انتخاب کنید. بعد جدول ساده‌ای مانند نمونه‌ی زیر بکشید و چند کپی از آن تهیه کنید.
برنامه‌ریزی برای تلویزیون
هر شخصی، تاریخ و زمان برنامه‌ی انتخابی‌اش را که تماشا کرده، در جدول می‌نویسد. بچه‌هایی که هنوز نوشتن نمی‌دانند، می‌توانند انتخاب‌های خود را به شما دیکته کنند. این برنامه را در جای مخصوصی نزدیک تلویزیون بچسبانید. نزدیک آن یک مداد- که به نخی وصل شده است- قرار دهید. پس از آنکه برنامه‌ای را تماشا کردید، قسمت «چه کسی تماشا کرد؟» را پر کنید. بدین ترتیب به راحتی در جریان قرار می‌گیرید که چه برنامه‌هایی انتخاب شده و چه برنامه‌هایی را افراد تماشا کرده‌اند.
همراه با فرزندتان جایزه‌ای برای پیگیری منظم این برنامه، دست کم به مدت سه روز تعیین کنید. این جایزه می‌تواند یک پیک نیک خانوادگی، یا شرکت در برنامه‌های مختلف ورزشی باشد.
* نظرات مورد بحث
* ایجاد یک برنامه
این فعالیت به خانواده‌ها کمک می‌کند که همچنان تماشای تلویزیون را کنترل کنند. برای این کار نیاز به یک برنامه‌ی زمان‌بندی تلویزیون و چند ماژیک دارید.
درباره‌ی علائق و سرگرمیهای همه‌ی اعضای خانواده صحبت کنید. اسکیت کردن، جمع‌آوری تمبر، آشپزی. اول هفته برنامه‌ی زمان‌بندی تلویزیون را برای هر برنامه‌ای که ممکن است با این موضوعات مرتبط باشد، چک کنید. با یکدیگر دور برنامه‌هایی که افراد خانواده می‌خواهند تماشا کنند با یک ماژیک رنگی خط بکشید.
اگر شخصی پس از تماشای یک برنامه‌ی تلویزیونی، به موضوع جدیدی علاقه‌مند شد، سعی کنید اطلاعات بیشتری درباره‌ی آن موضوع پیدا کنید. مثلاً اگر برنامه در مورد رایانه است، در روزنامه‌ها یا مجلات دنبال مطالبی درباره رایانه بگردید. تلویزیون الزاماً دیوی نیست که از آن بترسیم یا از آن اجتناب کنیم.
در چنین فعالیت‌هایی تلویزیون همان‌طور که باید، به عنوان یک منبع به کار می‌رود.
منبع مقاله :
ریچ، دروتی، (1393) کلیدیهای پرورش مهارت‌های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، ترجمه: اکرم قیطاسی، تهران: صابرین، چاپ یازدهم.
کمتر خانه‌ای وجود دارد که در آن «تلویزیون مطلقاً ممنوع» باشد؛ اما اگر مواردی هم باشد، به این علت است که والدین در این باره به خودشان اطمینان ندارند و می‌ترسند اگر تلویزیون را روشن کنند، نتوانند آن را خاموش کنند. نه درست است که تلویزیون را آزادنه در اختیار کودکان قرار دهیم و نه آنکه آنها را به کلی از تماشای تلویزیون محروم کنیم.
یکی از بهترین کارهایی که می‌توان انجام داد، این است که مدت زمان تماشای تلویزیون را کم کنیم. در اینجا تمرین‌هایی مطرح شده است که به بچه‌ها کمک می‌کند تا با احاطیه به محیط و کنترل آن، اعتماد به نفس خود را بالا ببرند.
برنامه‌ی روزانه تماشای تلویزیون، سنین چهار تا هشت سال
* خواندن* تجزیه و تحلیل اطلاعات
* ایجاد مهارت‌های گفتگو
در این فعالیت، تمام اعضای خانواده مشارکت می‌کنند تا برنامه‌های تلویزیون را انتخاب کنند. برای این کار، نیاز به یک ذهن متفکر، یک جدول زمانی برنامه‌های تلویزیون و یک ماژیک دارید.
به صورت خانوادگی تصمیم بگیرید که هر یک از شما چند ساعت تلویزیون تماشا کنید. جدول زمانی برنامه‌های تلویزیون را همراه با فرزندتان با صدای بلند بخوانید. از افراد بپرسید که هر کس چه برنامه‌ای را می‌خواهد تماشا کند. درباره‌ی برنامه‌هایی که دوست دارید، نظرات دیگران را نیز بپرسید. دور برنامه‌هایی که انتخاب کرده‌اید، خط بکشید. بچه‌ها نیاز دارند نظر شما را بدانند. این کار به آنها کمک می‌کند مهارت‌های نگرش منتقدانه‌ی خود را افزایش دهند.
با یکدیگر یک برنامه‌ی زمانی تلویزیون تهیه کنید. اگر بچه‌هایتان در حال حاضر روزی چهار ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند، هفته اول آن را به هفته‌ای سه ساعت کاهش دهید و هفته دوم به دو ساعت در روز و به همین ترتیب ادامه دهید.
بچه‌ها می‌توانند درباره‌ی زمان‌بندی تماشای تلویزیون برای خود تصمیم بگیرند. هر خانواده‌ای برای خود برنامه‌ی خاصی دارد.
در اینجا نمونه‌ای از برنامه‌ی یک خانواده را آورده‌ایم. والدین حداکثر زمان تماشای روزانه‌ی تلویزیون را تعیین می‌کنند: یک تا دو ساعت در روز (برنامه‌های خاص آموزشی که والدین فرزندانشان را به تماشای آنها تشویق می‌کنند، می‌تواند مستثنا باشد). بچه‌ها هر برنامه‌ای را که منطبق با آن مدت زمان باشد، تا ساعت هشت شب انتخاب می‌کنند.
اگر این برنامه‌ی زمانی تمام هدف مورد نظر ما را تأمین نکند، دست کم بخشی از آن را به دست می‌آوریم. بدین ترتیب متوجه می‌شویم خانواده‌مان چه مدتی را جلوی تلویزیون سپری می‌کند. همین که از این میزان (که معمولاً بیش از حد تصور ماست) آگاه شویم، قدری از عادت تماشای خود را تغییر می‌دهیم.
مسئولیت تماشای تلویزیون را به عهده گرفتن، هر سنی
* نوشتن* به خاطر آوردن جزئیات
این فعالیت، درواقع باعث می‌شود کودکان در جریان برنامه‌ی تماشای تلویزیون اعضای خانواده قرار گیرند. برای این کار به یک تلویزیون، برنامه‌ی زمانی تلویزیون، مداد، کاغذ و خط کش نیاز دارید. ابتدا با یکدیگر برنامه‌ی زمان‌بندی تلویزیون را بخوانید. به تنهایی یا با همدیگر برنامه‌هایی را برای تماشا کردن انتخاب کنید. بعد جدول ساده‌ای مانند نمونه‌ی زیر بکشید و چند کپی از آن تهیه کنید.
برنامه‌ریزی برای تلویزیون
|
تاریخ |
ساعت |
نام برنامه |
چه کسی تماشا کرد |
هر شخصی، تاریخ و زمان برنامه‌ی انتخابی‌اش را که تماشا کرده، در جدول می‌نویسد. بچه‌هایی که هنوز نوشتن نمی‌دانند، می‌توانند انتخاب‌های خود را به شما دیکته کنند. این برنامه را در جای مخصوصی نزدیک تلویزیون بچسبانید. نزدیک آن یک مداد- که به نخی وصل شده است- قرار دهید. پس از آنکه برنامه‌ای را تماشا کردید، قسمت «چه کسی تماشا کرد؟» را پر کنید. بدین ترتیب به راحتی در جریان قرار می‌گیرید که چه برنامه‌هایی انتخاب شده و چه برنامه‌هایی را افراد تماشا کرده‌اند.
همراه با فرزندتان جایزه‌ای برای پیگیری منظم این برنامه، دست کم به مدت سه روز تعیین کنید. این جایزه می‌تواند یک پیک نیک خانوادگی، یا شرکت در برنامه‌های مختلف ورزشی باشد.
تماشای تلویزیون را تحت کنترل درآوریم، هر سنی
* نوشتن* نظرات مورد بحث
* ایجاد یک برنامه
این فعالیت به خانواده‌ها کمک می‌کند که همچنان تماشای تلویزیون را کنترل کنند. برای این کار نیاز به یک برنامه‌ی زمان‌بندی تلویزیون و چند ماژیک دارید.
درباره‌ی علائق و سرگرمیهای همه‌ی اعضای خانواده صحبت کنید. اسکیت کردن، جمع‌آوری تمبر، آشپزی. اول هفته برنامه‌ی زمان‌بندی تلویزیون را برای هر برنامه‌ای که ممکن است با این موضوعات مرتبط باشد، چک کنید. با یکدیگر دور برنامه‌هایی که افراد خانواده می‌خواهند تماشا کنند با یک ماژیک رنگی خط بکشید.
اگر شخصی پس از تماشای یک برنامه‌ی تلویزیونی، به موضوع جدیدی علاقه‌مند شد، سعی کنید اطلاعات بیشتری درباره‌ی آن موضوع پیدا کنید. مثلاً اگر برنامه در مورد رایانه است، در روزنامه‌ها یا مجلات دنبال مطالبی درباره رایانه بگردید. تلویزیون الزاماً دیوی نیست که از آن بترسیم یا از آن اجتناب کنیم.
در چنین فعالیت‌هایی تلویزیون همان‌طور که باید، به عنوان یک منبع به کار می‌رود.
منبع مقاله :
ریچ، دروتی، (1393) کلیدیهای پرورش مهارت‌های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، ترجمه: اکرم قیطاسی، تهران: صابرین، چاپ یازدهم.
