نویسنده: صمصام صانعی
نام علمی:
Vitex Agnus castus L.، نام فرانسه Gattilier و نام انگلیسی آن Agnus castus می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، فلفل کوهی، پنج انگشت و فلفل برّی نامیده شده است و دانه‌ی آن را به عربی حب الفقد و حب النسل (قطع کننده نسل) می‌گویند.تیره گیاه:
شاه پسند Verbenaceaeنوع گیاه:
درختچهمشخصات ظاهری:
درختچه‌ای است به ارتفاع حدود دو متر با برگ‌هایی خوشبو و پنجه‌ای شکل و برگ‌های آن دارای 5 الی 7 برگچه‌ی بیضی شکل، باریک، نوک تیز و کرکدار می‌باشند. سطح تحتانی پهنک برگ‌ها پوشیده از کرک‌های پنبه‌ای و تقریباً سفید رنگ است و سطح فوقانی پهنک برگ به رنگ سبز تیره می‌باشد. در انتهای شاخه، گل دهنده و گل‌های آن آبی مایل به بنفش و به صورت سنبله‌ای هستند. میوه‌اش شفت با نوک پهن و کرکدار و دانه‌ی داخل آن تند و معطر می‌باشد. در ضمن تقریباً از تمام قسمت‌های این گیاه بوی فلفل به مشام می‌رسد.طبیعت:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.رویش جغرافیایی:
بومی سواحل مدیترانه‌ای است و در کشورهای آسیای صغیر، سوریه، مصر، اردن و قفقاز انتشار دارد. در ایران نیز بیشتر در استان‌های خراسان، سمنان، قم، فارس، سیستان و بلوچستان و خوزستان روییده می‌شود.ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در فلفل کوهی:
دارای نوعی اسانس مخصوص است که مرکب از سینئول و احتمالاً سابی‌نن، پی‌نن و سزکوئی‌ترین می‌باشد.بخش مورد استفاده:
دانه (پنج انگشت - فلفل کوهی). در ضمن برگ، گل و میوه‌ی درختچه نیز خواص دارویی دارند.نحوه مصرف:
طبق دستور پزشکخواص درمانی:
کاهنده هیجانات جنسی و خشک کننده اسپرم، تقویت کننده و اشتهاآور، مخدر و مسکن دردهای عمومی بدن، بادشکن و ضد دردهای شکمی، تنظیم کننده هورمون‌ها و تقویت کننده هورمون‌های زنانه، هضم کننده غذا و ضد اسپاسم، ضد تشنج و بازکننده گرفتگی‌های دماغی، مسکن سردردهای مقاوم و ضد سیاه سرفه، ضد تب و خلط‌آور، مقوی کبد و انرژی‌زا، ضد کرم و تحلیل برنده ورم مقعد، شیرافزا و قاعده‌آور، و بازکننده گرفتگی‌های دماغی، مسکن سردردهای مقاوم و ضد سیاه سرفه، ضد تب و خلط‌آور، مقوی کبد و انرژی‌زا، ضد کرم و تحلیل برنده ورم مقعد، شیرافزا و قاعده‌آور، رفع کننده گرفتگی‌های طحال و کاهنده ورم رحم می‌باشد. در ضمن برای رفع تاول‌ها و تورم‌های روماتیسمی، انسدادهای کبدی، بیماری‌های چشمی، درمان اختلالات ریوی و سرماخوردگی نیز مفید است.میوه‌ی این گیاه به عنوان تسکین دهنده قوای شهوانی مصرف می‌گردیده است و حتی از این نظر آن‌چنان به این گیاه معتقد بودند که عقیده داشتند اگر چاقوئی که دسته‌اش از چوب این گیاه ساخته شده باشد، همراه شخص باشد، هرگونه افکار شهوانی را از او دور می‌نماید و به همین دلیل است که در نام این گیاه، کلمه Castus که منظور، عفاف و پاکدامنی است بکار رفته است. یعنی با مصرف آن، قوای شهوانی تسکین می‌یابد و عفاف و دور بودن از افکار شیطانی جانشین آن می‌گردد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.
