اسيد فوليك در برابر آزادي‌هاي فردي !
نویسنده: دكتر سهيل صالحي
فرض كنيم كه همه بارداري‌ها در ايران تحت نظارت شبكه‌هاي بهداشت يا متخصصان زنان انجام مي‌شود. در اين صورت هر خانم حامله در ايران بايد قرص اسيد فوليك را بشناسد.
درباره اين نهمين عضو خانواده ويتامين‌هاي گروه ب شواهد معتبر علمي وجود دارد كه مي‌گويد اگر خانم حامله‌اي به قدر كافي از آن بخورد احتمال اينكه نوزاد مبتلا به نقص لوله عصبي داشته باشد كم مي‌شود.
نقص لوله عصبي نوعي ناهنجاري مادرزادي سلسله اعصاب است كه مي‌تواند تا آخر عمر فرد را ويلچرنشين كند؛ به همين خاطر مصرف مكمل‌هاي اسيد فوليك از چند ماه قبل از شروع حاملگي(تاكيد مي‌كنيم چند ماه قبل از حاملگي) تا پايان سه ماهه اول بارداري اجباري است ولي اين طرح نه فقط در ايران بلكه در دنيا هم خيلي درخشان عمل نكرده است.
چون نقص لوله‌هاي عصبي در مرحله‌اي از حاملگي با اسيد فوليك قابل پيشگيري است كه خيلي از خانم‌ها نمي‌دانند حامله هستند. علتش هم اين است كه نيمي از حاملگي‌ها نه با برنامه ريزي قبلي بلكه ناخواسته اتفاق مي‌افتد و در اين شرايط اسيد فوليك نوشداروي بعد از مرگ سهراب است.
محققاني كه براي حل اين مشكل آستين بالا زده‌اند چاره كار را در اين مي‌دانند كه مواد غذايي اصلي با اسيد فوليك غني‌سازي بشود. آنها عقيده دارند كه به جز زنان باردار، ميليون‌ها انسان ديگري كه در معرض كمبود اين ويتامين هستند از اين طرح سود خواهند برد.
« اسيد فوليك بايد به نان اضافه شود.» اين توصيه‌اي بود كه هيأت مشورتي متخصصان تغذيه انگلستان بعد از كش و قوس‌هاي فراوان و پس از مشخص شدن ناكارآمدي تجويز مكمل‌هاي اسيدفوليك در زنان باردار به آژانس نظارتي مواد غذايي اين كشور ارائه كرد.
حداقل ميزان نياز روزانه اسيد فوليك 400 ميكروگرم است و اين محققان عقيده دارند اگر آرد طوري غني شود كه در هر 100گرم، 100 تا 450 ميكروگرم اسيد فوليك وجود داشته باشد، نقص عصبي مادرزادي تا 40درصد كم مي‌شود.
علاوه بر اين، روي سلامتي ميليون‌ها انگليسي ديگري كه به حد كافي اسيدفوليك دريافت نمي‌كنند تاثير مستقيم دارد.گفته مي‌شود اين كار جلوي سقط‌هاي ناخواسته و تولد نوزادان كم وزن را هم مي‌گيرد و شايد براي پيشگيري از سكته مغزي، قلبي و مشكلات استخواني در بزرگسالان هم مفيد باشد. اين طرح اكنون در آمريكا، كانادا و شيلي اجرا مي‌شود و در برخي ديگر از كشورها هم در دست بررسي است.
مخالفان اين طرح اجباري عقيده دارند اين كار مثل تجويز دسته جمعي دارو است كه انتخاب خريداران نان را محدود مي‌كند و از مخدوش شدن آزادي‌هاي شخصي گله مندند.
با اين حال نگراني اصلي از اين است كه اسيد فوليك در افراد مسن علائم كمبود ويتامين ب 12 را سرپوش بگذارد. كمبود اسيد فوليك و ويتامين ب12 باعث نوعي از كم خوني مي‌شود كه كم‌خوني ماكروسيتيك نام دارد. در اين كم خوني تعداد سلول‌هاي گلبول قرمز كمتر از حد طبيعي ولي بزرگتر هستند. تفاوت كم‌خوني اين دو ماده در اين است كه كمبود ب12 باعث صدمه به اعصاب بدن هم مي‌شود.
نكته اينجاست كه مقادير بالاي اسيدفوليك در حضور كمبود ب 12 مي‌تواند علائم ظاهري كم خوني را بپوشاند در حالي كه ساير آسيب‌هاي عصبي كمبود ب12 به‌طور پنهاني ادامه دارد. حدود 10درصد افراد بالاي 65 سال مقادير مرزي ويتامين ب12 را دارند كه هر لحظه در خطر كمبود‌ند و اضافه كردن اسيد فوليك به مواد غذايي رايج اين خطر را دارد كه تشخيص اين كمبود را در افراد مسن به تاخير بيندازد.
با اين حال محققاني كه روي اضافه‌كردن اسيد فوليك به نان اصرار دارند با استناد به نتايج اين طرح در آمريكا و كانادا مي‌گويند با توجه به مقادير كم اسيد فوليك افزوده شده به نان اين نگراني بي‌مورد است. اما مخالفان باز هم ساكت ننشسته‌اند. آنها به گزارش‌هايي استناد مي‌كنند كه نشان مي‌دهد به‌دنبال غني‌سازي مواد غذايي در آمريكا و كانادا موارد سرطان كولوركتال زياد شده است.
اگرچه قبلا تصور مي‌شد كمبود اسيد فوليك در رژيم روزانه خطر سرطان كولون را بالا مي‌برد ولي يك تحقيق جديد حكايت از افزايش خطر سرطان كولون با مقادير بالاي اسيد فوليك دارد. به‌نظر مي‌رسد كه در اين مورد اسيدفوليك مثل يك شمشير دولبه باشد؛ براي بعضي افراد مفيد واقع مي‌شود و براي بعضي مضر است.
سيناپس‌هاي مغزي (ارتباط بين يك سلول مغز با سلول ديگر) به‌طور مداوم و در طول زندگي باعث مي‌شود تغيير كنيم و قوي‌تر شويم. مشكل وقتي پيش مي‌آيد كه اين ارتباطات از كاركرد بايستند. بارزترين نشانه اين حالت از پيري كاهش سرعت پردازش اطلاعات و اختلال حافظه ماست.
هر چه سن بالاتر مي‌رود مشكلاتي مثل پاركينسون و آلزايمر هم رشد مي‌كند. بنابراين اگر فكري به حال مغزمان نكنيم همه در معرض آلزايمرهستيم.امروزه نقش اسيدفوليك براي جلوگيري يا كاستن از سرعت پيشروي آلزايمر در حال بررسي است. به‌نظر مي‌رسد شروع زوال عقل به‌طور قابل‌توجهي با كاهش ميزان فولات ارتباط دارد و سطوح بالاي اين ويتامين مي‌تواند سبب تقويت حافظه شود. هر چند هنوز شواهد قطعي براي اين رابطه كافي نيست ولي به اندازه‌اي هست كه براي انجام تحقيق‌هاي بيشتر دلگرم‌كننده باشد.
از سوي ديگر درچند سال گذشته با اطمينان گفته مي‌شد كه اسيد فوليك در پيشگيري از سكته‌هاي مغزي و قلبي نقش مثبتي دارد. اسيد فوليك باعث كاهش سطح خوني اسيدآمينه‌اي به نام هوموسيستئين مي‌شود كه يك فاكتور مستقل خطر براي بيماري عروق كرونري است. از 10 سال پيش كه در آمريكا غني‌سازي آرد با اسيد فوليك شروع شده نمودارهاي سكته مغزي كاهش تند و تيزي داشته است.
جگر(به‌خصوص پرندگان) و عصاره مخمرها(ماءالشعير) بيشترين اسيد فوليك را در بين مواد غذايي مختلف دارند. اگر گياهاني مثل اسفناج، بعضي اقسام لوبيا، همه حبوبات، قارچ، مارچوبه، جوانه گندم و ميوه‌هايي مانند مركبات و موز را كنار بگذاريم خيلي از سبزي‌ها اسيد فوليك كمي دارند. اما اسيدفوليك 2 مشكل ديگر هم دارد؛ اول اينكه پخت و پز غذا اين ماده را بي‌اثر مي‌كند و به همين دليل قسمت عمده اين ماده در آشپزخانه و روي حرارت اجاق قلع و قمع مي‌شود و از سوي ديگر ، بدن ما از نظر جذب‌كردن و ذخيره اسيد فوليك عملكرد مطلوبي ندارد.
خانم‌هايي كه قصد حامله شدن دارند نمي‌توانند زياد از جگر براي تامين نيازشان به اسيد فوليك استفاده كنند. اين امر به‌علت وجود ويتامين A زياد آن است كه براي جنين خطرناك است. بنابراين مكمل‌هاي دارويي اسيد فوليك يا روش‌هايي مثل غني‌سازي مواد غذايي بهترين روش است؛ اما اين روش‌ها دردسرساز هم هستند. اسيد فوليك در زناني كه از راه آي‌وي‌اف براي بارداري اقدام مي‌كنند، موجب دوقلوزايي مي‌شود.
اين يافته‌ها با تجربه واقعي رخ داده در آمريكا مطابقت دارد كه نشان مي‌دهد غني‌سازي آرد اين كشور با اسيد فوليك منجر به افزايش 11 تا 13 درصدي چند قلوزايي در زناني شد كه تحت درمان نازايي قرار داشتند. به همين دليل به زنان توصيه شده كه در مصرف اسيدفوليك زياده روي نكنند.
تحقيقات جديدتر به تدريج زواياي بيشتري از نقش اسيدفوليك در حاملگي را آشكار مي‌كنند. پراكلامپسي يا مسموميت حاملگي كه با فشار خون بالاي مادر و دفع پروتئين در ادرار مشخص مي‌شود يكي از معضلات حاملگي‌است كه با افزايش احتمال اختلال در عملكرد اعضايي مانند كليه و سكته مغزي همراه است.
در حال حاضر هيچ روش درماني مشخصي براي معالجه يا حتي پيشگيري از عوارض پراكلامپسي وجود ندارد. بعضي بررسي‌هاي محدود قبلي نشان دهنده آن بود كه بين اسيد فوليك و كاهش خطر پراكلامپسي ارتباطي وجود دارد و با بررسي وسيعي كه به تازگي انجام شده، اين ارتباط به تأييد رسيده است.
به هر حال شناختن همه ابعاد اثرگذاري اسيد فوليك در بدن نياز به تحقيقات تكميلي بيشتري دارد كه با توجه به گستردگي نقش آن در بدن بعيد است كه در آينده‌اي نزديك به سرانجام برسد.
منبع:همشهری آنلاین /س
درباره اين نهمين عضو خانواده ويتامين‌هاي گروه ب شواهد معتبر علمي وجود دارد كه مي‌گويد اگر خانم حامله‌اي به قدر كافي از آن بخورد احتمال اينكه نوزاد مبتلا به نقص لوله عصبي داشته باشد كم مي‌شود.
نقص لوله عصبي نوعي ناهنجاري مادرزادي سلسله اعصاب است كه مي‌تواند تا آخر عمر فرد را ويلچرنشين كند؛ به همين خاطر مصرف مكمل‌هاي اسيد فوليك از چند ماه قبل از شروع حاملگي(تاكيد مي‌كنيم چند ماه قبل از حاملگي) تا پايان سه ماهه اول بارداري اجباري است ولي اين طرح نه فقط در ايران بلكه در دنيا هم خيلي درخشان عمل نكرده است.
چون نقص لوله‌هاي عصبي در مرحله‌اي از حاملگي با اسيد فوليك قابل پيشگيري است كه خيلي از خانم‌ها نمي‌دانند حامله هستند. علتش هم اين است كه نيمي از حاملگي‌ها نه با برنامه ريزي قبلي بلكه ناخواسته اتفاق مي‌افتد و در اين شرايط اسيد فوليك نوشداروي بعد از مرگ سهراب است.
محققاني كه براي حل اين مشكل آستين بالا زده‌اند چاره كار را در اين مي‌دانند كه مواد غذايي اصلي با اسيد فوليك غني‌سازي بشود. آنها عقيده دارند كه به جز زنان باردار، ميليون‌ها انسان ديگري كه در معرض كمبود اين ويتامين هستند از اين طرح سود خواهند برد.
« اسيد فوليك بايد به نان اضافه شود.» اين توصيه‌اي بود كه هيأت مشورتي متخصصان تغذيه انگلستان بعد از كش و قوس‌هاي فراوان و پس از مشخص شدن ناكارآمدي تجويز مكمل‌هاي اسيدفوليك در زنان باردار به آژانس نظارتي مواد غذايي اين كشور ارائه كرد.
حداقل ميزان نياز روزانه اسيد فوليك 400 ميكروگرم است و اين محققان عقيده دارند اگر آرد طوري غني شود كه در هر 100گرم، 100 تا 450 ميكروگرم اسيد فوليك وجود داشته باشد، نقص عصبي مادرزادي تا 40درصد كم مي‌شود.
علاوه بر اين، روي سلامتي ميليون‌ها انگليسي ديگري كه به حد كافي اسيدفوليك دريافت نمي‌كنند تاثير مستقيم دارد.گفته مي‌شود اين كار جلوي سقط‌هاي ناخواسته و تولد نوزادان كم وزن را هم مي‌گيرد و شايد براي پيشگيري از سكته مغزي، قلبي و مشكلات استخواني در بزرگسالان هم مفيد باشد. اين طرح اكنون در آمريكا، كانادا و شيلي اجرا مي‌شود و در برخي ديگر از كشورها هم در دست بررسي است.
مخالفان اين طرح اجباري عقيده دارند اين كار مثل تجويز دسته جمعي دارو است كه انتخاب خريداران نان را محدود مي‌كند و از مخدوش شدن آزادي‌هاي شخصي گله مندند.
با اين حال نگراني اصلي از اين است كه اسيد فوليك در افراد مسن علائم كمبود ويتامين ب 12 را سرپوش بگذارد. كمبود اسيد فوليك و ويتامين ب12 باعث نوعي از كم خوني مي‌شود كه كم‌خوني ماكروسيتيك نام دارد. در اين كم خوني تعداد سلول‌هاي گلبول قرمز كمتر از حد طبيعي ولي بزرگتر هستند. تفاوت كم‌خوني اين دو ماده در اين است كه كمبود ب12 باعث صدمه به اعصاب بدن هم مي‌شود.
نكته اينجاست كه مقادير بالاي اسيدفوليك در حضور كمبود ب 12 مي‌تواند علائم ظاهري كم خوني را بپوشاند در حالي كه ساير آسيب‌هاي عصبي كمبود ب12 به‌طور پنهاني ادامه دارد. حدود 10درصد افراد بالاي 65 سال مقادير مرزي ويتامين ب12 را دارند كه هر لحظه در خطر كمبود‌ند و اضافه كردن اسيد فوليك به مواد غذايي رايج اين خطر را دارد كه تشخيص اين كمبود را در افراد مسن به تاخير بيندازد.
با اين حال محققاني كه روي اضافه‌كردن اسيد فوليك به نان اصرار دارند با استناد به نتايج اين طرح در آمريكا و كانادا مي‌گويند با توجه به مقادير كم اسيد فوليك افزوده شده به نان اين نگراني بي‌مورد است. اما مخالفان باز هم ساكت ننشسته‌اند. آنها به گزارش‌هايي استناد مي‌كنند كه نشان مي‌دهد به‌دنبال غني‌سازي مواد غذايي در آمريكا و كانادا موارد سرطان كولوركتال زياد شده است.
اگرچه قبلا تصور مي‌شد كمبود اسيد فوليك در رژيم روزانه خطر سرطان كولون را بالا مي‌برد ولي يك تحقيق جديد حكايت از افزايش خطر سرطان كولون با مقادير بالاي اسيد فوليك دارد. به‌نظر مي‌رسد كه در اين مورد اسيدفوليك مثل يك شمشير دولبه باشد؛ براي بعضي افراد مفيد واقع مي‌شود و براي بعضي مضر است.
راز جواني ذهن
سيناپس‌هاي مغزي (ارتباط بين يك سلول مغز با سلول ديگر) به‌طور مداوم و در طول زندگي باعث مي‌شود تغيير كنيم و قوي‌تر شويم. مشكل وقتي پيش مي‌آيد كه اين ارتباطات از كاركرد بايستند. بارزترين نشانه اين حالت از پيري كاهش سرعت پردازش اطلاعات و اختلال حافظه ماست.
هر چه سن بالاتر مي‌رود مشكلاتي مثل پاركينسون و آلزايمر هم رشد مي‌كند. بنابراين اگر فكري به حال مغزمان نكنيم همه در معرض آلزايمرهستيم.امروزه نقش اسيدفوليك براي جلوگيري يا كاستن از سرعت پيشروي آلزايمر در حال بررسي است. به‌نظر مي‌رسد شروع زوال عقل به‌طور قابل‌توجهي با كاهش ميزان فولات ارتباط دارد و سطوح بالاي اين ويتامين مي‌تواند سبب تقويت حافظه شود. هر چند هنوز شواهد قطعي براي اين رابطه كافي نيست ولي به اندازه‌اي هست كه براي انجام تحقيق‌هاي بيشتر دلگرم‌كننده باشد.
از سوي ديگر درچند سال گذشته با اطمينان گفته مي‌شد كه اسيد فوليك در پيشگيري از سكته‌هاي مغزي و قلبي نقش مثبتي دارد. اسيد فوليك باعث كاهش سطح خوني اسيدآمينه‌اي به نام هوموسيستئين مي‌شود كه يك فاكتور مستقل خطر براي بيماري عروق كرونري است. از 10 سال پيش كه در آمريكا غني‌سازي آرد با اسيد فوليك شروع شده نمودارهاي سكته مغزي كاهش تند و تيزي داشته است.
ويتامين دوقلوزا
جگر(به‌خصوص پرندگان) و عصاره مخمرها(ماءالشعير) بيشترين اسيد فوليك را در بين مواد غذايي مختلف دارند. اگر گياهاني مثل اسفناج، بعضي اقسام لوبيا، همه حبوبات، قارچ، مارچوبه، جوانه گندم و ميوه‌هايي مانند مركبات و موز را كنار بگذاريم خيلي از سبزي‌ها اسيد فوليك كمي دارند. اما اسيدفوليك 2 مشكل ديگر هم دارد؛ اول اينكه پخت و پز غذا اين ماده را بي‌اثر مي‌كند و به همين دليل قسمت عمده اين ماده در آشپزخانه و روي حرارت اجاق قلع و قمع مي‌شود و از سوي ديگر ، بدن ما از نظر جذب‌كردن و ذخيره اسيد فوليك عملكرد مطلوبي ندارد.
خانم‌هايي كه قصد حامله شدن دارند نمي‌توانند زياد از جگر براي تامين نيازشان به اسيد فوليك استفاده كنند. اين امر به‌علت وجود ويتامين A زياد آن است كه براي جنين خطرناك است. بنابراين مكمل‌هاي دارويي اسيد فوليك يا روش‌هايي مثل غني‌سازي مواد غذايي بهترين روش است؛ اما اين روش‌ها دردسرساز هم هستند. اسيد فوليك در زناني كه از راه آي‌وي‌اف براي بارداري اقدام مي‌كنند، موجب دوقلوزايي مي‌شود.
اين يافته‌ها با تجربه واقعي رخ داده در آمريكا مطابقت دارد كه نشان مي‌دهد غني‌سازي آرد اين كشور با اسيد فوليك منجر به افزايش 11 تا 13 درصدي چند قلوزايي در زناني شد كه تحت درمان نازايي قرار داشتند. به همين دليل به زنان توصيه شده كه در مصرف اسيدفوليك زياده روي نكنند.
تحقيقات جديدتر به تدريج زواياي بيشتري از نقش اسيدفوليك در حاملگي را آشكار مي‌كنند. پراكلامپسي يا مسموميت حاملگي كه با فشار خون بالاي مادر و دفع پروتئين در ادرار مشخص مي‌شود يكي از معضلات حاملگي‌است كه با افزايش احتمال اختلال در عملكرد اعضايي مانند كليه و سكته مغزي همراه است.
در حال حاضر هيچ روش درماني مشخصي براي معالجه يا حتي پيشگيري از عوارض پراكلامپسي وجود ندارد. بعضي بررسي‌هاي محدود قبلي نشان دهنده آن بود كه بين اسيد فوليك و كاهش خطر پراكلامپسي ارتباطي وجود دارد و با بررسي وسيعي كه به تازگي انجام شده، اين ارتباط به تأييد رسيده است.
به هر حال شناختن همه ابعاد اثرگذاري اسيد فوليك در بدن نياز به تحقيقات تكميلي بيشتري دارد كه با توجه به گستردگي نقش آن در بدن بعيد است كه در آينده‌اي نزديك به سرانجام برسد.
منبع:همشهری آنلاین /س
