راهکارهای تقویت معنویت در خانواده

یکی مسائل مهم در خانواده بهره بردن از لذات مادی است؛ و تا زمانی که صرف توجه به مادیات در کانون خانواده وجود دارد، صمیمیت و ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر به شدت تهدید می شود.

در برخی از این خانواده ها یا اصلاً معنویت وجود ندارد یا در آں معنویت بشدت کم رنگ است؛ خانواده ای که در آن مظاهر شهوت وجود داشته باشد، یا اعتقاد دینی کم رنگ شود، نام این محیط را خانواده نخواهند گذاشت. چرا که هر چه معنویت کم رنگ تر شود، مشکلات خانواده بیشتر، و هرچه معنویت بیشتر، اختلاف با اعضای خانواده کمتر خواهد بود
در بسیاری از موارد حتی در خانواده های دیندار و معتقد به مسائل دینی دیده می شود که پدر یا مادر دیندار طوری با فرزند خود رفتار می کنند که گویا دینی که آنها می خواهند فرزندشان بدان پای بند باشد، دینِ فقط نماز و روزه و قرآن و مجلس دعاست؛ در حالی که دین جامع است و پدر و مادر باید طوری رفتار کنند که فرزند از دین زده نشود.مثلاً فرزند نیازهای مختلفی از جمله تفریح در زندگی دارد؛ پدر معتقد به دین، اگر توجه به جامعیت دین نداشته باشد، ممکن در بسیاری از موارد، تفریح وی را مانعی در رشد و ترقی دینداری فرزند ببینید و بنابر همین طرز فکر، مدام مصادیق معنوی و دینداری را رخ وی می کشد؛ در حالی که پدر یا مادر دیندار در عین اینکه باید مراقب رفتار و کردار فرزند باشند و در حفظ دینداری فرزندشان بکوشند باید، راهکار
درست دینداری را پیش پای فرزندشان بنهند، بگونه ای که وی در زمان تفریح سالم خویش، اضطراب آن را نداشته باشد که مبادا پدرش مانع از انجام تفریح سالمش گردد.

یک نمونه:

پسر شب جمعه به پدر در مورد برای رفتن به پارک می گوید و پدر در مقابل می گوید: وقت دعای کمیل است؛ خوب فردا صبح چطور؟ پدر می گوید: صبح دعای ندبه داریم باید آنجا برویم؛ بعد از دعای ندبه چطور؟ پدر: غسل نماز جمعه و آمادگی برای نماز جمعه. خوب بعد از نماز جمعه؟ بعد از نماز جمعه، استراحت و نهار و بعدش هم جایی جلسه دارم.

فرزند در چنین شرایطی باید از دین زده شود یا نسبت به معنویت و ارتباط با دین خوش بین شود؟!

برای اینکه بخواهیم این مطلب را توضیح دهیم تنها یک جمله در مثال مذکور، کافی است. و آن اینکه پدر و مادر دین را اشتباه فهمیده اند، همه ی اوقات روز مختص دعا و نماز نیست؛ بلکه پرداختن به امور خانه و فراهم آوردن نیازهای خانواده و ایجاد ارتباط با اعضای خانواده، نیز جزئی از دین بشمار می رود.

تقسیم ساعات شبانه روز به چهار بخش

در روایتی از امام کاظم علیه السلام می خوانیم  که: فرمودند: «إِجْتَهِدُوا فى أَنْ یَکُونَ زَمانُکُمْ أَرْبَعَ ساعات: ساعَةً لِمُناجاةِ اللهِ، وَساعَةً لاِمْرِالْمَعاشِ، وَساعَةً لِمُعاشَرَةِ الاْخْوانِ والثِّقاةِ الَّذینَ یُعَرِّفُونَکُمْ عُیُوبَکُمْ وَیُخَلِّصُونَ لَکُمْ فِى الْباطِنِ، وَساعَةً تَخْلُونَ فیها لِلَذّاتِکُمْ فى غَیْرِ مُحَرَّم وَ بِهذِهِ السّاعَةِ تَقْدِروُنَ عَلَى الثَّلاثِ ساعات.»
بکوشید که اوقات شبانه روزى شما چهار قسمت باشد:
1. قسمتى براى مناجات با خدا، 2. قسمتى براى تهیّه معاش، 3. قسمتى براى معاشرت با برادان و افراد مورد اعتماد که عیبهاى شما را به شما می فهمانند و در دل به شما اخلاص مى ورزند، 4. قسمتى را هم در آن خلوت می کنید براى درک لذّت هاى حلال [و تفریحات سالم] و به وسیله انجام این قسمت است که بر انجامِ وظایف آن سه قسمت دیگر توانا می شوید.همانگونه در آخر روایت آمده بخش مهم اوقات شبانه روزی انسان، درک لذت های حلال و تفریحات سالم است که اگر این بخش درست انجام گیرد، دیگر بخش ها نتیجه بخش خواهد بود؛ در غیر این صورت نباید امید موفقیت در کارها را در ذهن پروراند.
 

راهکارهای تقویت معنویت در خانواده

حال برای تقویت معنویت خانواده راهکارهایی پیشنهاد می شود:
 

۱. پایبندی به انجام واجبات و ترک محرمات توسط پدر و مادر:

اگر بخواهیم بهترین مردم باشیم باید در انجام واجبات و ترک محرمات الهی کوشا باشیم؛ چنانچه در روایتی از امام سجاد علیه السلام فرمود: «مَنْ عَمِلَ بِمَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ خَیْرِ النَّاسِ»[1]؛ بهترین مردم کسی است که به واجبات الهی عمل کند.

یکی از اصلی ترین واجبات نماز است؛ شایسته است که پدرو مادر در حضور فرزند پایبندی خود را به نماز اول وقت نشان دهد؛ یکی از آثار نماز اول وقت رسیدن به مقامات معنوی است؛ پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «بنده ای نیست که به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر اینکه من سه چیز را برای او ضمانت می کنم: برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش.»[2]

برطرف شدن گرفتاری یکی از سه اثر مهم در پایبندی به نماز اول وقت است.
 

۲. نیکی مستمر به پدرو مادر توسط والدین:

یکی دیگر از برنامه های معنوی در خانه، نشان دادن احترام و نیکی به والدین توسط پدرومادر است؛ فرزند خانواده با دیدن احترام و نیکی مستمر به پدر بزرگ و مادربزرگش توسط والدین خود، ناخودآگاه به سمت احترام و تکریم والدین خود قدم بر می دارد.

برخی از اصول مهم نیکی به والدین عبارتند از: سپاس از زحمات ایشان، خیرخواهی در آشکارا و پنهان، نگاه محبت آمیز،[3] فراموش نکردن آنها،[4] تواضع و دعا[5] برای ایشان.
 

3. جلوگیری از ورود وسایل فساد به خانه:

از آوردن وسایلی که معمولاً راه فساد اخلاقی را به خانه هموار می کند،پرهیز کنیم؛ متاسفانه برخی از والدین به بهانه ی استفاده از برنامه های علمی، ماهواره را به اعضای خانواده اضافه می کنند و در عین حال توقع دارند که فضای خانه همچنان صمیمی و با معنویت باقی بماند

وسایلی که آرامش خانوده را به هم می زند را باید از خانه دور نگه داشت تا بتوان خانواده ای پر از آرامش و صمیمیت داشت.


پی نوشت: