اشاره
با توجه به تحول شگرفی كه در ملت ایران، به ویژه جوانان به واسطه نفس قدسی و گرم امام به وجود آمد و نقش عظیم ایشان در هدایت انقلاب كبیر اسلامی كه از بزرگ‌ترین ثمرات آن، احیای دین در جهان امروز است، بازنگري رهنمودهاي آن روح الهى، ضروری است. ازاین‌رو، در این مقاله، سعي شده است رابطه امام خمينى(ره) و نسل جوان در رهنمودها،هشدارها، اظهار علاقه و ارادت‌های ایشان بررسی شود.
انس با قرآن و دعا
امام خمینی(ره) در توصیه به فرزندشان، حاج سید احمد خمینی می‌نویسد:«فرزندم! با قرآن این كتاب معرفت آشنا شو؛ اگرچه با قرائت آن، و راهی از آن به سوی محبوب باز كن. ... پسرم!دعاها و مناجات‌هایی كه از ائمه معصومین(ع) به ما رسیده است،بزرگ‌ترین راهنماهای آشنایی با او ـ جلّ و علا ـ است و والاترین راهگشای عبودیت و رابطه بین حق و خلق است و مشتمل بر معارف الهی و وسیله انس با اوست و... وسوسه‌های بی‌خبران تو را از تمسك به آنها و اگر توانی از انس با آنها غافل نكند».[1]
فقط انگیزه الهی
رابطه با خدا، فطری‌ترین، اصولی‌ترین، كارسازترین و زیباترین رابطه است. امام خمينى(ره) درباره اين رابطه سفارش مي‌فرمايد:»دانشگاه‌ها را باید شما رو به خدا ببرید،رو به معنویت ببرید و همه درس‌ها هم خوانده بشود، همه درس‌ها هم برای خدا خوانده بشود».[2]
ایشان در وصیت‌نامه خویش به جوانان توصیه می‌كند:»این‌جانب به همه نسل‌های حاضر و آینده وصیت می‌كنم كه اگر بخواهید اسلام و حكومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگران خارج و داخل از كشورتان قطع شود، این انگیزه الهی را كه خداوند تعالی در قرآن كریم بر آن سفارش فرموده است،از دست ندهید».[3]و همچنین میفرماید: «من برای آنكه شما جوانان شایسته‌ای هستید، علاقه دارم كه جوانی خود را در راه خداوند و اسلام عزیز و جمهوری اسلامی صرف كنید تا سعادت هر دو جهان را دریابید».[4]
پالایش روح
امام خمینی(ره)، درباره پالایش روح میفرماید: «از حالا كه جوان هستید و قوای جوانی محفوظ است، جدیت كنید به اینكه هوای نفس را از نفس خودتان خارج كنید»[5] و در جای دیگر میفرماید:«اسلام آن‌قدر كه با تهذیب این بچه‌های ما و جوان‌های ما كوشش دارد، به هیچ چیز كوشش ندارد».[6]
دنیا را به چیزی نگیرید
جذابيت‌ها و ظواهر دنيا آن‌قدر لذت‌بخش است كه نه تنها مردم عادى، بلكه بزرگان را به خود جذب می‌كند و فقط هنر مردان خداست كه می‌توانند از این دام رهایی پیدا كنند. امام خمينى(ره) در اين باره مي‌فرمايد: «توجه كنید كه دنیا را به چیزی نگیرید. توجه كنید كه همه رفتنی هستیم و باید به خدای تبارك و تعالی نزدیك بشویم تا آنجا ما را راه بدهند».[7]
در جای دیگر نیز میفرماید:»اموری كه مربوط به این عالم است، گذراست. زودگذر هم هست و پیروزی‌ها و شكست‌ها و خوشی‌ها و ناخوشی‌های این دنیا بیش از چند روزی و مقدار اندكی پایدار نیست. آنچه برای من و شما می‌ماند، آن چیزی است كه در درون خودتان تحصیل كرده باشید. باور كنیم كه خدای تبارك و تعالی حاضر است. باور كنیم كه همه چیز به دست اوست».[8]
توبه
امام خمینی در این‌باره میفرماید:«بهار توبه، ایام جوانی است كه بار گناهان، كمتر و كدورت قلبي و ظلمت باطنى، ناقص‌تر و شرایط توبه، سهل‌تر و آسان‌تر است».[9]
خودباورى
امام خمینی(ره) با اشاره به تلاش دشمن براي نااميد كردن جوانان و انكار پيشرفت‌هاي عظيم ملت ايران، تأكید می‌كرد دشمن می‌خواهد به جوان ایرانی القا كند كه بدون وابستگی به قدرت‌ها به جایی نخواهد رسید و از این راه، انگیزه حركت و پیشرفت را از ملت و جوانان ایران بگیرد، ولی موفق نخواهد شد. حضرت امام در مورد قدرت سازندگي جوانان بر خودباورى جوانان و خوداتكايي و ابتكار و تلاش علمي آنان تأكيد مي‌ورزيد و مي‌فرمود: «جوان‌های ما اثبات كردند كه می‌توانند خودشان عمل بكنند و شما مطمئن باشید كه در درازمدت،شما همه كار می‌توانید بكنید. همانطوری كه با شجاعت، ابرقدرت‌ها را خارج كردید، با شجاعت در فرهنگ خودتان كار بكنید و در كارهای خودتان،خودتان عمل بكنید و اتكای خودتان را هر روز به خارج كم بكنید و یك وقتی برسد كه هیچ اتكا به خارج،ما نداشته باشیم و همه چیز را خودمان تهیه كنیم».[10]
ایشان در جای دیگر بر این مطلب تأكید می‌كند:»ما باید این را بفهمیم كه همه چیز هستیم، و از هیچكس كم نداریم. ما كه خودمان را گم كرده بودیم، باید این خودِ گمكرده را پیدا كنیم».[11]
مبارزه علمي و عملى
امروز دیگر مبارزه ما، مبارزه با سلاح و توپ و تفنگ نیست؛زیرا دشمن دریافته است كه اراده‌های پولادین ایرانی با این اسلحه‌ها از پای نمی‌نشیند. اكنون مبارزه،مبارزه علمی و تلاش و كوشش در راه تحقق اهداف است. رهبر كبیر انقلاب كه با ژرف‌نگری خود این انقلاب را به پیروزی رساند، برای ادامه این راه، ما را چنین راهنمایی می‌كند: «من در اینجا به جوانان عزیز كشورمان، به اين سرمايه‌ها و ذخيره‌هاي عظيم الهي و به اين گل‌هاي معطر و نوشكفته جهان اسلام سفارش مي‌كنم كه قدر و قيمت لحظات شيرين زندگي خود را بدانيد و خودتان را براي يك مبارزه علمي و عملى بزرگ تا رسيدن به اهداف عالي انقلاب اسلامي آماده كنيد».[12]
نیز در جای دیگر میفرماید: «بهترين و مؤثرترين مبارزه با اجنبى، مجهز شدن به سلاح علم و دین و دنیاست و خالی‌كردن این سنگر و دعوت به خلع این سلاح خیانت به اسلام و مملكت اسلامی است».[13]
حفظ استقلال و نفي وابستگى
امام بر استقلال به اندازه ای بود كه محاصره اقتصادی ایران از سوی امریكا را یك پیروزی برای ملت ایران دانست، تا به این ترتیب، جوانان و متخصصان داخلى، نوآوری‌ها و اختراعات خود را بروز دهند. ایشان در این باره فرمود: «حصر اقتصادى، جوانان ما را بیدار كرد و فهمیدند خودشان باید كار كنند و زحمت بكشند تا احتیاجی به خارج نداشته باشند.» [14] و در جای دیگر فرمود: «فرزندان عزیزم! دیگر این شمایید كه باید هر چه بیشتر كوشش كنید تا نهال آزادی و استقلال كشور را آبیاری كنید».[15]
اصلاح مملكت
«شما جوانان... باید با وحدت كلمه، با اسلام،با ایمان از این نهضت تا اینجا كه آمده‌اید، از اینجا به بعد هم به جلو بروید. باید همه ریشه‌های استبداد و استعمار را از این مملكت بكنید. باید این مملكت را پاك‌سازی كنید... به نیروی شما جوانان باید این مملكت اصلاح بشود».[16]
بیداری در مقابل توطئه‌های دشمنان
امام خمینی(ره) در بخشي از وصيت‌نامه خود مي‌فرمايد: «از جوانان، دختران و پسران می‌خواهم كه استقلال و آزادی و ارزش‌های انسانی را، ولو با تحمل زحمت و رنج، فدای تجملات و عشرت‌ها و بی‌بندوباری‌ها و حضور در مراكز فحشا كه از طرف غرب و عمال بی‌وطن به شما عرضه می‌شود نكنند؛ كه آنان چنانچه تجربه نشان داده،جز تباهی شما و اغفالتان از سرنوشت كشورتان و چاپیدن ذخایر شما و به بند استعمار و ننگ وابستگی كشیدنتان و مصرفی نمودن ملت و كشورتان به چیز دیگر فكر نمی‌كنند و می‌خواهند با این وسایل و امثال آن شما را عقبمانده و به اصطلاح آنان، «نیمهوحشی» نگه دارند».
در سفارش به این امر مهم نیز میفرماید: «شما جوانان برومند، شما محصلین ارجمند كه امید من هستید و نوید من هستید، باید در هر جا كه هستید، در هر جایی از ایران كه هستید، باید بیدار باشید، با بیداری از حقوق خودتان دفاع كنید».[17]
حفظ دانشگاه‌ها از انحراف
امام خمینی(ره) به اثرگذاری دانشگاه بر جامعه كنوني و آينده معتقد بود و نجات كشور از انحرافات را در گرو نجات دانشگاه‌ها مي‌دانست و مي‌فرمود:»به همه نسل‌ها توصیه می‌كنم برای نجات خود و كشور عزیز و اسلام آدم‌ساز،دانشگاه‌ها را از انحراف و غرب و شرق‌زدگی حفظ و پاسداری كنید و با این عمل انسانی ـ اسلامی خود، دست قدرت‌های بزرگ را از كشور قطع و آنان را ناامید نمایید. ... . پس اكنون كه دانشگاه‌ها و دانش‌سراها در دست اصلاح و پاك‌سازی است، بر همه ما لازم است با متصدیان كمك كنیم و برای همیشه نگذاریم دانشگاه‌ها به انحراف كشیده شود و هر جا انحرافی به چشم خورد، با اقدام سریع به رفع آن كوشیم. و این امر حیاتی باید در مرحله اول با دست پرتوان خود جوانان دانشگاه‌ها و دانش سراها انجام گیرد كه نجات دانشگاه از انحراف، نجات كشور و ملت است».[18]
ایشان در ادامه به جهت تأكید بر این مطلب می‌افزاید: «وصیت این‌جانب به جوانان عزیز دانش‌سراها و دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها آن است كه خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام نمایند تا استقلال و آزادی خود و كشور و ملت خودشان مصون باشد».[19]
یأس؛ هرگز
از نقشه‌هایی كه دشمنان ما پس از شكست باورنكردنی برای ما كشیدند، تلقين روحيه یأس و نااميدی در ميان ملت، به ویژه جوانان است تا به آنها القا كند نمی‌توانند كشور را بدون وابستگی به غرب اداره كنند. امام با هوشيارى، همیشه به ملت امیدواری می‌داد و آنها را از ناامید شدن منع می‌كرد: «یكی از جنود ابلیس، یأس است، در اموري كه انسان بايد با اميد و طمأنينه و تسليم عمل بكند و شياطين ايجاد یأس مي‌كنند و با ايجاد یأس جوان‌هاي ما را در آن مسائلي كه بايد تصميم جدي پيش بروند، گاهی سست می‌كنند».[20]
دفاع از اسلام
امام خمینی(ره) مي‌فرمايد: «شما جوانان تحصیل‌كرده در هر جا هستید، وظایف خطیری دارید. وظیفه دفاع از اسلام كه به عهده هر فرد مسلم است، وظیفه دفاع از میهن و استقلال آن، وظيفه شناساندن اسلام بزرگ به جوامع بشرى. بكوشید و خود به احكام اسلام عمل كنید و دیگران را وادار به عمل كنید و پرده‌های ضخیمی كه كجروان بر چهره نورانی اسلام افكنده‌اند را برطرف كنید. باید اشخاص و طلاب جوان كه مشغول به تحصیل هستند، علاوه بر تحصیل، بروند و تبلیغ كنند».[21]
آگاه ساختن ملت‌ها
امام خمینی(ره) دراين‌باره مي‌فرمايد:»بر شما جوانان ارزنده اسلام كه مایه امید مسلمین هستید، لازم می‌باشد كه ملت‌ها را آگاه سازید و نقشه‌های شوم و خانمانسوز استعمارگران را برملا نمایید.»[22] ایشان و در جایی دیگر میفرماید: «بر شما جوانان روشنفكر است كه از پا ننشینید تا خوابرفتهها را از این خواب مرگبار برانگیزانید، و با فاش كردن خیانتها و جنایتهای استعمارگران و پیروان بیفرهنگ آنها، غفلتزدهها را آگاه نمایید».[23]
پیوند حوزه و دانشگاه
«لازم است طبقات محترم روحانی و دانشگاهی با هم احترام متقابل داشته باشند. جوانان روشنفكر دانشگاه‌ها به روحانیت احترام بگذارند...؛ چنان‌كه روحانیون محترم باید به طبقه جوان روشنفكر كه در خدمت اسلام و كشور اسلامی است و به همین جهت مورد حمله عمال اجانب است، احترام گذاشته، آنها را چون فرزندانی عزیز و برادرانی ارجمند بدانند».[24]
پی نوشت ها :
[1]. وعده دیدار، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، 1374، چ 1، صص 83 و 84.
[2]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، 1372، چ 1، ص 200.
[3]. بخشي از وصيت‌نامه الهي ـ سياسي امام خمينى(ره).
[4]. همان.
[5]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، ص 216.
[6]. همان.
[7]. صحیفه نور، ج 20، صص 3 و 4.
[8]. همان.
[9]. كلمات قصار، پندها و حكمت‌ها، ص 216.
[10]. صحیفه نور، ج 16، ص 63.
[11]. كلمات قصار و پندها و حكمت‌ها، ص 73.
[12]. صحیفه نور، ج 20، ص 241.
[13]. جوانان از ديدگاه امام خمينى(ره)، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، 1378، چ 5، ص 309.
[14]. همان.
[15]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، ص 114.
[16]. جوانان از ديدگاه امام خمينى(ره)، ص 167.
[17]. كلمات قصار، پندها و حكمت‌ها، ص 217.
[18]. بخشي از وصيت‌نامه الهي ـ سياسي امام خمينى(ره).
[19]. همان.
[20]. جوانان از ديدگاه امام خمينى(ره)، ص 314.
[21]. همان، ص 110.
[22]. كلمات قصار پندها و حكمت‌ها، ص 218.
[23]. جوانان از دیدگاه امام خمینی(ره)، ص 107.
[24]. همان، ص 123.
منبع: گلبرگ ، شماره 110/خ
