هدیه دادن به افراد و خویشان و آثار و برکات آن چندان اهمیت دارد که در روایت ها و سیره اهل بیت (علیهم السلام) با درباره آن به طور ویژه سفارش شده است. در این روایات، هدیه دادن به یکدیگر را موجب از بین بردن و ریشه کن ساختن انواع دشمنی ها، حقدها و کینهها و جلادهنده قلبها معرفی کرده اند. امام محمد باقر درباره سیره رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در زمینه هدیه دادن و برخی آثار آن فرموده اند: سیره رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) چنان بود که از هدایایی که برای ایشان می آوردند تناول می فرمودند، ولی از صدقات نمی خوردند و می فرمودند: «به همدیگر هدیه بدهید؛ چراکه هدیه کدورت های دل را از بین می برد و قلب را از دشمنیها و کینه هایی که در آن ریشه دوانیده، جلا می دهد». اهمیت اهدای هدیه در خانواده بیش از موارد دیگر است؛ چراکه هدیه دادن خود گونه ای ابراز عشق و علاقه اعضای خانواده به یکدیگر است و بر شدت آن می افزاید. از این راه، روابط بین آنها بیشتر می شود و در نتیجه، پایه ها و بنیاد خانواده مستحکم‌تر می شود. به همین سبب، سفارش شده است تا به بهانه های گوناگون، از جمله هنگام ورود به خانه پس از کار و تلاش روزانه یا پس از بازگشت از مسافرت، حتما سوغاتی را تهیه کنید و به اهل خانه، به ویژه همسر بدهید. اگر چیز مناسبی نیافتید، باز هم مطلوب نیست دست خالی به منزل بروید. حتی اگر شده، سنگی را با خود بردارید و به خانه ببرید. در این زمینه امام جعفر صادق (علیه السلام) سفارشی ویژه داشته اند و درباره سیرة مبارک جد بزرگوارشان، حضرت ابراهیم خلیل صلى الله علیه وسلم فرموده اند: زمانی که یکی از شما به مسافرت رفت و بازگشت، هر آنچه در توان دارد برای اهل خانه اش بیاورد؛ حتی اگر سنگی باشد. همانا سیرة حضرت ابراهیم خلیل بر آن بود که وقتی دچار تنگ دستی می شدند، سراغ قوم و خویشان خود می رفتند. یک بار وقتی حضرت دچار تنگ دستی و مشقت شدند، سراغ اقوام خود رفتند. اما ایشان را نیز چون خود فقیر یافتند. همان گونه که رفته بودند، با دست خالی بازگشتند.همه آنچه به منزله شیوه‌های ابراز عشق و محبت و علاقه همسران به یکدیگر بیان شد، به شکل های گوناگون می تواند انجام شود. بسیاری از این شیوه ها را در حضور دیگران یا در غیاب همسر می توان ابراز کرد. اقدام به انجام برخی از این شیوه ها در خلوت و به دور از حضور دیگران کارسازتر است. اما برای حفظ آرامش روحی همسرشان ساره، نزدیک منزل که رسیدند از مرکب پیاده شدند و خورجین را از شن و سنگ ریزه پر کردند. هنگامی که داخل خانه شدند، خورجین را از مرکب پایین آوردند و مشغول نماز شدند. همسرشان ساره سراغ خورجین رفت و آن را پر از آرد یافت. بی درنگ با آن خمیری تهیه کرد و نان پخت آن گاه سراغ حضرت ابراهیم علیه السلام رفت و عرض کرد: «نمازت را تمام کن تا غذایی تناول کنی». حضرت به ایشان فرمودند: «نان را از کجا آورده ای؟» پاسخ داد: «از آردی که در خورجین بود». پس حضرت ابراهیم خلیل * سر به آسمان بلند کردند و فرمودند: «شهادت می دهم بهترین خلیل و دوست من تویی!»
رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) نیز بر خرید هدیه هنگام بازگشت به خانه بسیار سفارش و تأکید کرده اند. ابن عباس در این زمینه چنین گزارش کرده است: رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: هرکس به بازار برود و هدیه ای بخرد و برای اهل خانه اش ببرد، مانند کسی است که صدقه ای را برای مستمندان و نیازمندان برده است».
بی شک هدیه دادن نوعی سپاسگزاری از نعمت مهم عشق و محبت است که زن و شوهر با تقدیر و تدبیر الهی از آن بهره مندند. اگر این اقدام خوب در مناسبتها یا هنگام بازگشت از سفر صورت گیرد یا هدیه در حضور دیگران داده شود، بهتر و سودمندتر خواهد بود. گرچه هریک از زن و مرد با هدیه گرفتن متأثر می شود و برایشان خوشایند خواهد بود، اما ویژگی شخصیتی زنان چنان است که قلب و روح آنان از این گونه امور بیش از مردان متأثر می شود.
دادن هدیه به همسر در سیره اهل بیت (علیهم السلام) نیز مرسوم بوده است. در نقلهای تاریخی بارها آمده است که حضرت علی علیه السلام از غنایمی که در یکی از سفرهای جهادی به ایشان داده شد، هدیه ای برای همسر گرامیشان حضرت فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) تهیه کردند. در این باره، امام علی بن موسی الرضا از زبان پدران بزرگوارشان با چنین باز گفته اند: امام سجاد فرموده اند: اسماء بنت عمیس (علیها السلام) نقل کرده است که من در محضر جدهات حضرت فاطمه با بودم. در آن هنگام، رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بر ایشان وارد شدند، در حالی که حضرت فاطمه * گردنبندی طلایی بر گردن داشتند. این گردنبند را امیر مؤمنان (علیه السلام)در قبال سهم بیت المالی که به ایشان تعلق گرفته بود، برای ایشان خریده بودند .
در دیگر منابع تاریخی گزارش شده است: بخشی از غنیمت یکی از جنگ های رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به امیر مؤمنان (علیه السلام) تعلق گرفت. حضرت آن را به همسرشان فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) هدیه دادند. ایشان نیز با آن هدیه دو النگو برای خود و پرده ای برای در خانه خریدند».
همه آنچه به منزله شیوه‌های ابراز عشق و محبت و علاقه همسران به یکدیگر بیان شد، به شکل های گوناگون می تواند انجام شود. بسیاری از این شیوه ها را در حضور دیگران یا در غیاب همسر می توان ابراز کرد. اقدام به انجام برخی از این شیوه ها در خلوت و به دور از حضور دیگران کارسازتر است. بنابراین، همسران باید با در نظر گرفتن موقعیت و نیز روحیات و ویژگی‌های روحی و روانی طرف مقابل اقدام کنند.
ظرافت دیگری که در سیره مبارک رسول گرامی اسلام وجود داشته، مقدم داشتن همسرانشان در بسیاری از امور، از جمله دادن هدیه بوده است. حضرت با این اقدام سنجیده و ظریف، عشق و ارادت خویش را به همسرشان به گونه ای شفاف ابراز می کردند. امام صادق (علیه السلام) دراین باره می فرمایند:
هرگاه در روز عید فطر برای رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) عطری می آوردند، ایشان پیش از هرکس دیگر، به همسرشان عطر می دادند، یا او را خوشبو می ساختند. شیوه های ابراز محبت به همسر بسیار متعدد و متنوع است. شاید بتوان گفت که به تعداد همسران، تنوع روش وجود دارد. بی شک ورود به این مباحث و بیان همه آنها مجالی بیشتر میخواهد که از حوصله این کتاب خارج است. البته فهرستی از توصیه های عملی و کاربردی در همین زمینه در پایان کتاب، بخش «نتیجه گیری و پیشنهادات» با عنوان «توصیه‌های عملی مهم در ازدواج و روابط همسران» ارائه شده است.
منبع: همسران شایسته، اسد الله طوسی، چاپ اول، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، قم ۱۳۹۱
