پیام سلام و درود، دعا و آرزوی سلامت و نیز حیات و زندگی است. سلام و درود از نام‌های مبارک خداوند است و سلام گفتن به خود و دیگران، نوعی یاد خداوند نیز هست. به همین دلیل، برای گوینده و پاسخ دهنده آن آثار و برکات فراوانی مقرر شده است. پروردگار در قرآن کریم سلام را، درود خداوند به بندگان ویژه خود و اولیا و دوستانش( سلام على نوح فی العالمین) (2) و بشارت ملائکه خدا به اهل بهشت معرفی کرده است. همچنین سلام، تسبیح و تقدیس الهی بهشتیان و گفت و گوی آنان با هم معرفی شده است. سلام کردن از ویژگی‌های نیک عبادالرحمن شمرده شده و به مؤمنان نیز سفارش شده است تا به یکدیگر و حتی به کسانی که با آنها برخورد نادرست دارند نیز سلام کنند شاید به همین دلیل بوده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و امامان معصوم عن نیز بسیار بر آن نظر داشته و با بیان آثار و برکات سلام کردن و نیز پیامدهای بدترک سلام، بدان توصیه بسیار فرموده اند. پیامبر اسلام درباره مقام و جایگاه بندگانی که اهل درود و سلام به همدیگر باشند فرموده اند: «نزدیک ترین انسان‌ها به خداوند تبارک وتعالی و رسولش کسی است که کلام خود را با سلام آغاز کند». امام جعفر صادق (علیه السلام) نیز درباره انسان‌های متواضع فرموده اند:
از نشانه های فروتنی انسان آن است که به دیدارکننده اش سلام کند». در سخنان اهل بیت (علیهم السلام) ، آثار و برکات بسیاری برای سلام کردن و نیز پاسخ سلام بیان شده است؛ برکت هایی چون: محبت خداوند، بخشش و مغفرت الهی، بهشت جاویدان، روایات در این باره بسیار است؛ از جمله: عن زرارة قال سمعت أبا جعفر علیه السلام یقول: إن الله یحب إطعام الطعام وإفشاء السلام (3)، عن جعفر بن محمد عن أبیه عن جده على بن الحسین عن أبیه عن علی بن أبی طالب علیهم السلام قال: ثلاثة من حقائق الإیمان الإنفاق من الإقتار والإنصاف من نفسک وبذل السلام لجمیع العالم (میرزاحسین النوری الطبرسی، مستدرک الوسائل، ج ۷، ص۲۱۳؛ قال رسول الله : إن من موجبات المغفرة بذل التام وځن الکلام) (4)زوج جوانی را تصور کنیم که از روزهای آغاز زندگی این عادت نیک را به خود تلقین کرده و همیشه با سلام و درود با همدیگر دیدار می کند. حاکمیت چنین ارتباط دوستانه ای بین ایشان موجب انس و الفت و نزدیکی بیشتر می شود و چون اکسیری اعظم پاور آنان در مدیریت خانواده و تربیت فرزندانشان خواهد بود.(عن أبی بصیر عن الصادق علیه السلام عن آبائه علیهم السلام قال: قال رسول الله إن فی الجنة غرفا یرى ظاهرها من باطنها وباطنها من ظاهرها لا یسکنها من أمتى إلا من أطاب الکلام وأطعم الطعام وأفشى السلام وأدام الصیام وصلى باللیل والناس نیام فقال على یا رسول الله من یطیق هذا من أمتک فقال یا على أوتدری ما إطابة الکلام من قال إذا أصبح وأمسی سبحان الله والحمد لله ولا إله إلا الله والله أکبر عشر مرات وإطعام الطعام نفقة الرجل على عیاله وأما إدامة الصیام فهو أن یوم الرجل شهر رمضان وثلاثة أیام من کل شهر یکتب له صوم الدهر وأما الصلاة باللیل والناس نیام من صلی المغرب والعشاء الآخرة وصلاة الغداة فی المسجد جماعة فکأنما أحیا اللیل وإفشاء السلام أن لا تبخل بالسلام على أحد من المسلمین)(5).
همچنین بخل و بی توجهی به سلام کردن نکوهش شده است. عن النبی صلى الله علیه وسلم قال:أعجز الناس من عجز عن الدعاء وأبخل الناس من بخل بالسلام (6)؛ وعن أحمد بن محمد بن خالد عن ابن فضال عن معاویة بن وهب عن أبی عبد الله قال: إن الله قال البخیل من بخل بالسلام (7). همچنین پیامبر اسلام درباره پاسخ ندادن به کسی که بدون سلام آغاز سخن می کند، فرمودند: من بدأ بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه وقال ابدوا بالسلام قبل الکلام من بدأ بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه (8).
این نکته جالب توجه است که در فرهنگ مسلمانان که برگرفته از قرآن و سیره پیامبران و اولیای الهی، به ویژه رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و امامان معصوم عالیة است، ارتباط دو انسان با سلام و درود که دعا و خواست زندگی همراه با سلامتی است، آغاز می شود. بی شک عجین شدن ارتباطهای انسانی با این امور، انس و الفت و نزدیکی بیشتر را به ارمغان می آورد و موجب تحکیم روابط میان آنها می شود.
روابط خانوادگی و زندگی زناشویی بیش از دیگر انواع روابط انسانی به چنین ویژگی‌هایی نیک و رفتارهایی پسندیده نیازمند است. زن و شوهر با سلام کردن به همدیگر و پیش کش کردن چنین کلامی مقدس و چنین دعایی پرمغز، به یقین بهترین شیوه اکرام و احترام را در قبال یکدیگر خواهند داشت.
زوج جوانی را تصور کنیم که از روزهای آغاز زندگی این عادت نیک را به خود تلقین کرده و همیشه با سلام و درود با همدیگر دیدار می کند. حاکمیت چنین ارتباط دوستانه ای بین ایشان موجب انس و الفت و نزدیکی بیشتر می شود و چون اکسیری اعظم پاور آنان در مدیریت خانواده و تربیت فرزندانشان خواهد بود.
پی‌نوشت‌ها:
- نساء، 86
- صافات، ۷۹
- حسن بن شعبه الحرانی، تحف العقول، ص ۳۰۰؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۷۱، ص ۳۶۱
- مسعودبن عیسی ابی فراس ورام نیشابوری، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (مجموعة ورام)، ج ۱، ص ۱۷۰؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۱۱
- محمد بن الحسن الحر العاملی، وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص 60
- محمد بن الحسن الحر العاملی، وسائل الشیعة، ج ۷، ص ۲۷
- همان، ج ۱۲، ص۵۷
- محمد بن یعقوب الکلینی الرازی، الکافی، ج ۲، ص 144
