اختلالهای آوا شناختی

اختلالهای آوایی، مشکلات گفتاری هستند که از نقایص ساده تلفظ، پیچیده تر و فراگیرترند. آسیب شناس گفتار، هنگامی که با والدینی که با این عبارتها نا آشنایند مواجه می گردد، ممکن است به سادگی کودک را دارای مشکل تلفظی متوسط یا شدید، معرفی کند. کودکی همانند بن، که تقریبا قابل درک نیست، مشکل آوایی دارد.

اختلالهای آوایی مربوط به مشکل کودک در درک نظام آوایی خود و قواعد زبانی است که سایر کودکان به طور طبیعی کسب کرده اند. آسیب شناس گفتار، مشکل آوایی را با استفاده از آزمونهای استاندارد گفتاری و نیز مشاهده بالینی، تشخیص می دهد.

کودک مبتلا به اختلال آوایی، ممکن است یک صدا را در برخی کلمات معین بد تلفظ کند، حال آنکه آن را در کلمات دیگر به خوبی تلفظ می کند. به عنوان مثال، ممکن است صدای «س» در کلمه «سیب» به خوبی تلفظ شود، در حالی که ممکن است در کلمه «خرس» به خوبی تلفظ نشود. کلماتی که دارای دو یا چند سیلاب هستند، ممکن است با سیلابهای کمتری تلفظ شوند. به عنوان مثال، ممکن است همانند هواپیما تلفظ شود.

برخی مواقع دیگر، گروه های کلی صداها به شیوه مشابهی بد تلفظ می شوند، نظیر اینکه تمامی صداهای «ش، چ، س، ته ممکن است به صورت «ت» تلفظ شوند. لذا tun sun می شود. Tin chin می شود، tine fire؛ too shoe می شود. کودکانی که گروهی از صداها را کاملا بد تلفظ می کنند، اغلب برای یادگیری تلفظ صحیح این اصوات، به رویکرد ویژه ای نیاز دارند.

گاهی اوقات کودک دارای مشکل آوایی، صدای پایانی یک کلمه را حذف می کند. به عنوان مثال، «کوک» به صورت «کو» تلفظ می گردد. خوشمزه همانند خوشمز، و سیب همانند سی تلفظ می شود. این کودک ممکن است به سادگی بتواند اصوات تلفظ نشده را هنگامی که در آغاز یا وسط کلمات ظاهر می شوند، تلفظ کند؛ در حالی که آنها را در زمانی که در آخر کلمه ظاهر می شوند، حذف می کند.در برخی موارد، کودکی که در اصل به عنوان مبتلا به اختلال آواشناختی تشخیص داده شده، ممکن است بعدا در یکی دو حرف مشکل تلفظ داشته باشد، پس این کودک می تواند به عنوان شخص مبتلا به مشکل تلفظ گفتار، توصیف گردد. برای اطلاع بیشتر، ادامه مطالب را مطالعه کنید.هنگامی که کودک لغاتی را که در انتها جمع را می رساند نظیر «سبزیجات» یا کتابها»؛ در انتها مالکیت را می رساند، نظیر «کامیون - کامی» یا انتهایی که فعل را می رساند «قدم زدن، پریدن» تلفظ می کنند، این می تواند مشکل ویژه ای را ایجاد کند. این اصوات پایانی، اطلاعات مهمی را به شنونده می رساند. در موارد بسیار، کودکی که این نوع اصوات انتهایی را حذف می کند، به عنوان کودک دارای «نقص شکل شناسی) توصیف می شود (این عنوان به صورت مفصل تر در فصل ۶ توصیف می شود).

درمان کودک مبتلا به اختلال آواشناختی

در یکی از رویکردهای درمانی، به این توجه می شود که کودک در موقع گفتار، کلمات را چگونه در کنار یکدیگر قرار می دهد. آیا الگوی گفتاری کودک به گونه ای است که حروف ابتدا یا آخر کلمه را حذف می کند؟ اگر چنین است، آسیب شناس گفتار، به کودک کمک می کند تا دریابد «بع بع» صدایی است که گوسفند از خودش در می آورد و «برق» با «برگ» متفاوت است. با اضافه کردن یک صدای کوچک به صدای پایان کلمه و تغییر در معنای آن، کودک به فهم معانی ضمنی حذف صدای آخر کلمه، نایل می شود. کودکی که حروف آغازین کلمات را حذف می کند نیز ممکن است از شیوه مشابهی بهره مند شود. بنابراین، تفاوت گذاشتن بین یک کلمه مانند «توپ با سوپ»، «سرد با درد»، «نور با تور و کور» باید مورد تأکید قرار گیرد که کودکی اصوات پایانی یک کلمه را حذف می کند. این امر ممکن است علامت مشکل شنیداری در گذشته با حال حاضر باشد. فصل ۸، مشکلات گفتاری حاصل معایب شنیداری را با تفصیل بیشتری مورد بحث قرار می دهد.

نگرش دیگر، متمرکز بر الگوی خطاهای گفتاری است. آیا کودک در تولید اصوات از انتهای دهان مانند (کاگ) مشکل دارد؟ آیا کودک در حروفی که باید به صورت طبیعی بکشد، مانند «س، ش، ف» توقف می کند؟ آیا کودک یکی از حروف را در ترکیبات مصوت حذف می کند؟ آسیب شناس گفتار، با مشخص کردن الگوی خطاها، قادر است تعدادی از اصوات را به صورت همزمان به کودک بیاموزد و به وی کمک کند تا هنگام تولید اصوات، شباهت آنها را درک کند.

کودکی که اختلال آوایی شناختی دارد، به طور جدی در معرض خطر ابتلا به مشکلات تحولی است. لذا در هنگام یادگیری خواندن یا هجی کردن و سایر موارد، به ناتوانی یادگیری مبتلا می باشد. تمام قواعد مشابهی که یاد می گیریم، باید برای خواندن یا نوشتن، مورد ادراک قرار گیرند. تفاوت میان یک صدا یا کلمه چیست؟ اینکه معلمی از شما می خواهد کلمه ای را در یک جمله بگویید، به چه معناست؟ این مفاهیم، فرازبانی نامیده می شوند. کودک مبتلا به مشکل آوایی شناختی، ممکن است برای یادگیری قواعد فرازبانی به کمک نیاز داشته باشد.

اکثر تحقیقات پنج سال گذشته نشان داده اند بسیاری از کودکان مبتلا به این نوع مشکلات گفتاری، از اصلاح گری در خود آگاهی آوایی بهره می برند. ممکن است درمانگر بر روی مشخص کردن اصوات آغازین و پایانی کلمات نه حروف قافیه، تجزیه و ترکیب اصوات و سیلابها کار کند. این فعالیت، به افزایش آگاهی کودک در مورد اینکه صداها برای شکل دادن کلمات چگونه کنار هم قرار می گیرند، کمک کرده، گفتار او را همانند توانایی خواندن و هجی کردنش بهبود می بخشد. در حالی که «آواشناسی» به کودک کمک می کند تا خواندن را از طریق ارتباط دادن و ترکیب حروف و اصوات یاد بگیرد. آگاهی واجی، گام شنیداری است که پایه آن را می سازد.

چنانچه کودک شما به مشکل آواشناختی مبتلاست، باید برای یک قرار (تعهد) احتمالا طولانی مدت با گفتار درمان، آماده شوید. ممکن است دریابید که زمان قابل ملاحظه ای را برای فعالیتهایی جز آنچه اغلب برای والدین ناکام کننده و گیج کننده است، نظیر تلفظ لغات، صرف می کنید. لیکن فواید بلندمدت این کار قابل توجه است. در واقع، بسیاری از کودکان در طی چند سال، به صورت طبیعی صحبت خواهند کرد.

برخی اوقات تصحیح مشکل گفتاری کودک، به بهبود خواندن و هجی کردن منجر می شود، اما همیشه این طور نیست. ارتباط میان این زمینه ها پیچیده است و هنوز نیازمند انجام پژوهشهای بیشتر می باشد. در برخی موارد، کودکی که در اصل به عنوان مبتلا به اختلال آواشناختی تشخیص داده شده، ممکن است بعدا در یکی دو حرف مشکل تلفظ داشته باشد، پس این کودک می تواند به عنوان شخص مبتلا به مشکل تلفظ گفتار، توصیف گردد. برای اطلاع بیشتر، ادامه مطالب را مطالعه کنید.

منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390