برای تحول مهارتهای اولیه زبان، والدین چه کار می توانند انجام دهند؟
والدین اغلب از من می پرسند برای کمک به تحول مهارتهای شنیداری زبان و گفتار فرزندشان، چه کار می توانند بکنند. در بیشتر موارد، والدین چنین کودکانی، می خواهند به فرزندشان در دستیابی به مهارتهای زبان و گفتار که دچار تأخیر هستند کمک کنند و برخی تمایل دارند حداکثر توانایی بالقوه کودکشان را پیش از ایجاد ناراحتی، به طور اساسی پرورش دهند. در زیر، به تعدادی از فعالیتهای کلیدی که به فرزندتان کمک می کند تا بر اساس حداکثر توانایی خود پیشرفت کند، اشاره می شود کنار گذاشتن پستانک. کودکانی که از پستانک استفاده می کنند، کمتر موقعیت صحبت کردن پیدا می کنند. به علاوه، آن باعث ایجاد یک محیط ناسالم برای دهان از طریق وجود وضعیت نامساعد برای زبان و لبها می گردد. بیشتر متخصصان قبول دارند که استفاده از پستانک، به ایجاد شرایط ناسالم برای گوش کمک می کند و در عفونت و تغییر پذیری در دریافت تحریکات شنیداری توسط گوش میانی سهیم است، در حالی که نوزادان اغلب نیاز فیزیکی به مکیدن دارند. بهترین راه این است که از همان روز اول تولد فرزندتان، پستانک را کنار بگذارید.با شور، علاقه و اشتیاق به فرزندتان گوش کنید. اگر دوست دارید کودکتان صحبت کند، باید به آنچه فرزندتان می گوید، علاقه نشان دهید. بایستید و ببینید چه کاری می کند و با نگاه کردن به فرزندتان، نشان دهید دارید حرفهایش را گوش می کنید. وقتی دارید به اخبار تلویزیون گوش می دهید یا روزنامه می خوانید، کودکان متوجه می شوند. اگر چه یک موجود مزاحم برای شما زیاد جالب نیست اما، فرزند سه ساله تان علاقه دارد با شما در گوش کردن به اخبار سهیم باشد. نهایت تلاش خود را بکنید، با میل و اشتیاق به او پاسخ بدهید. مهم نیست تا چه حد به نظر شما، کشف فرزندتان پیش پا افتاده است. در مورد آن سؤال کنید. درباره موضوعی که فرزندتان صحبت می کند، کمک کنید اطلاعات بیشتری جمع آوری کند. کودکانی که احساس می کنند آنچه می گویند اهمیتی ندارد، تمایلشان نسبت به تبادل با محیط به شیوه مناسب، کمتر می شود. به عبارت دیگر، ممکن است آنها تلاش کنند از طریق داد و فریاد و پرخاشگری، توجه شما را جلب کنند.
هر روز برای فرزندتان چند صفحه کتاب بخوانید. لازم نیست درباره اهمیت خواندن کتاب توسط شما برای فرزندتان تأکید کنم. کتابهای ساده (کتابهای مقوایی با صفحات کم) که برای آموزش صحیح اسامی طراحی شده، از همان اوایل زندگی کودک قابل دسترس باشد. این کار را به صورت منظم انجام دهید. همچنین، بهتر است در طول هفته، کودک با پدر و مادرش وقت آزاد داشته باشد. هر هفته به کتابخانه بروید. وقتی کودک به ۲ یا ۳ سالگی رسید، اجازه بدهید خودش کتابهای مورد علاقه اش را انتخاب کند. کتابهای مورد علاقه فرزندتان را چندین بار بخوانید، حتی اگر از شما بخواهد روزی ده بار برایش بخوانید. در مورد داستانها صحبت کنید و تصاویرش را نشان دهید. اجازه دهید فرزندتان برای شما بخواند. اگر او می خواهد داستان را تغییر دهد، اجازه دهید این کار خلاقه را انجام دهد. به عقایدش علاقه نشان دهید. می توانید از طریق نشان دادن اشتیاق خود برای هر تلاشی برای صحبت کردن و استفاده کردن از کلمات در کنار یکدیگر به صورت معنادار، به کودک کمک کنید. با چهره خندان و تکرار آنچه کودک می گوید (به شکل صحیح) نشان می دهید کودک شما می فهمداگر فرزندتان داستان بلند و پرلغت را انتخاب می کند، سعی کنید داستان انتخاب شده را خلاصه و ساده کنید، زیرا دامنه توجه فرزندتان بسیار کوتاه است و ممکن است نخواهید برای یک صفحه طولانی، وقت صرف کنید. همانطور که فرزندتان بزرگتر می شود، می توانید کلمات اصلی و مهم را در یک صفحه بگنجانید.
از صحبت کردن همانند کودک خود با تشویق گفتار کودکانه بپرهیزید. برخی از والدین کلمات را به شیوه کودکانه بیان کرده و فکر می کنند این کار خیلی با نمک و برای کودک مفید است. برای مثال، اگر آردن یک پتو خواسته و آن را به صورت اشتباه بوبو بیان کند، مادر ممکن است بر حسب عادت بگوید آردن «بوبو»یت را بیاور. درست است که کلمات کمی به کار گرفته شده، و جالب است. اما این کار را اصلا نباید زیاد تکرار کرد! با وجود این، والدین ممکن است براساس تولید گفتار غلط فرزندشان با کودک خود صحبت کردن را گسترش دهند. در این صورت، کودک ممکن است اشتیاق و فرصت یادگیری شیوه درست تولید و گفتن کلمات را از دست بدهد. از طریق ارائه تلفظ صحیح به فرزندتان، این فرصت را به او می دهید که راه تولید صحیح آنچه را می شنود، مشاهده و الگوبرداری کند. از طریق تلفظ صحیح به عنوان یک بزرگسال، موقعیتی را برای فرزندتان فراهم می آورید که بشنود و تلاش کند به طور صحیح صحبت کند.
از خواهران و برادران کودک خود بخواهید به جای فرزند کوچک شما صحبت نکنند. گاهی اوقات مشاهده می کنیم همشیرهای بزرگتر به خواهر یا برادر کوچکترشان، وقتی از آنها سؤالی می شود، در صحبت کردن کمک می کنند. متأسفانه این اغلب باعث می گردد فرزند کوچکتر در شروع گفتگوها، کمتر کلمه به کار ببرد و کمتر احساس راحتی کند. اگر متوجه شدید فرزند بزرگترتان به جای فرزند کوچکتر صحبت می کند، او را تشویق کنید با خودش صحبت کند.
تشویق مصرانه هرگونه تلاش از سوی کودک برای بهتر صحبت کردن همیشه مطلوب نیست. برخی والدین اشتیاق دارند مهارتهای صحبت کردن مطلوب را در فرزندشان پرورش دهند، به همین جهت زمانی که فرزندشان شروع به یادگیری صحبت کردن می کند، زیاد به کودک فشار می آورند. این فشار زیاد، کمک کننده نیست. کودک شما از تن صدایتان، حالت صورت یا درخواست مصرانه اینکه «آن را دوباره به طریق صحیح بگو» می تواند متوجه حالت انتقاد شما بشود. کودکی که شروع صحبت کردنش با نارضایتی همراه باشد، ممکن است احساس بازداری را در او ایجاد کند و کمتر مایل باشد شروع به صحبت کند. یادگیری صحبت کردن به تمرین بیشتر نیاز دارد. اگر کودک در شکست دچار اضطراب نشود، بیشتر مایل به تلاش دوباره خواهد بود، اما در موقعیتی و زمانی دیگر بدون اینکه احساس اجبار کند.
با توجه به این مشکل، می توانید از طریق نشان دادن اشتیاق خود برای هر تلاشی برای صحبت کردن و استفاده کردن از کلمات در کنار یکدیگر به صورت معنادار، به کودک کمک کنید. با چهره خندان و تکرار آنچه کودک می گوید (به شکل صحیح) نشان می دهید کودک شما می فهمد و آنچه گفته، صحیح است.
منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390
