این پژوهش از ابزار پرسش نامه برای جمع آوری داده ها استفاده کرده و رویکرد این تحقیق کمی است. جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه پیام نور ورامین در سال ۱۳۹۰ و واحد مراجعه فرد می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول آماری «کو کران» ۱۹۰ نفر است. برای انتخاب افراد نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای، احتمالی استفاده شده است و برای تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss استفاده شده است.
نتایج حاصله نشان میدهد که خصوصیات فردی و نگرش به رسانه تأثیر چندانی بر اثرپذیری مخاطبان از رسانه ندارد اما استفاده یا عدم استفاده از رسانه، علاقه به رسانه و میزان مصرف از رسانه، در تأثیرپذیری مخاطبان اثر مستقیم دارد. می توان این نتیجه را نیز گرفت که افراد حتی اگر با نگرش یک رسانه کاملا مخالف باشند اما به هر دلیلی از آن رسانه استفاده کنند به تدریج بدون آن که خودشان بخواهند و حتی متوجه شوند تحت تأثیر آن رسانه قرار خواهند گرفت و بالاخره با همه انتقاد به آن رسانه در بحث های نظری شان، در عمل خواهند دید که الگوهای عملی آن رسانه در رفتار و شیوه زندگی شان بارز و هویدا گشته است.
جهانی شدن فرایندی است که متکی بر فشردگی فزاینده زمان و فضا و افزایش آگاهی حاصل از انقلاب اطلاعات بوده و بر رویه های سیاسی، اقتصادی و خصوصا فرهنگ جوامع تأثیر بسزایی دارد. انقلاب تکنولوژی اطلاعات؛ شکل تازه ای از جامعه یعنی جامعه شبکه ای را پایه گذارده است. مهم ترین مشخصه چنین جامعه‌ای فرهنگ مسلط بر آن است که از نظام رسانه ای فراگیر و متنوع به وجود آمده است. این فرایند از یک سو با گسترش فن آوری ها و پدیده های جدید و تسهیل کننده در دورترین نقاط جهان روبه رو بوده و از طرفی هم تفسیرهای گوناگون از پدیده های فرهنگی غربی در مناطق متعدد جهان؛ بیشتر نشان دهنده شکاف بین فرهنگهاست؛ تا همگرایی فرهنگی، بی تردید، تحول در تکنولوژی ارتباطات در دو دهه گذشته در تمامی عرصه های زندگی بشر از اقتصاد گرفته تا هویت‌های فرهنگی، اثرات عمیقی به جای گذاشته و کنش و واکنش های فردی، ملی، منطقه ای و بین المللی را تحت تأثیر خود قرار داده است. اغراق نخواهد بود چنانچه گفته شود که امروزه بعدی از زندگی را نمی توان یافت که متأثر از «فضای مجازی» نباشد.
شبکه‌های اجتماعی مجازی همانند سایر رسانه ها در فضای سایبر، شیوه‌های جدیدی را برای درک هویت جمعی و شخصی مطرح می نمایند و بر جریانهای هویتی در جامعه تأثیر گذارند. آنها توانایی فراهم نمودن امکان لازم برای تغییر شکل کیستی افراد توسط خود افراد و یا دیگران را دارا هستند و یا قادرند در اثر بازی با هویتها، نوعی از فقدان هویت را برجسته سازند. با این مقدمه، محور بحث در این مقاله، سبک زندگی اسلامی ایرانی و فضای مجازی در ایران است. سبک زندگی، شامل اموری است که به زندگی انسان اعم از بعد فردی و اجتماعی، مادی و معنوی او مربوط می شود. این امور شامل بینش ها (ادراکها و اعتقادات) و گرایش ها (ارزش ها، تمایلات و ترجیحات) که اموری ذهنی و یا رفتار درونی هستند و هم چنین رفتارهای بیرونی و موقعیت های اجتماعی هستند. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که شبکه‌های اجتماعی مجازی چه تأثیری بر سبک زندگی ایرانی - اسلامی کاربران ایرانی داشته است؟ و فرضیه پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال این است که: شبکه‌های اجتماعی مجازی عامل ایجاد دگرگونی در روابط خانواده، الگوی مصرف، نوع پوشش و مدگرایی، تفریحات، و رفتارهای فردی و اجتماعی بین کاربران ایرانی بوده است.
هدف اصلی این مقاله مقایسه تأثیر مطالب شبکه‌های مجازی بر روند شکل گیری هویت ایرانی – اسلامی دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان است. روش تحقیق از نوع على - مقایسه ای بود و از پرسشنامه استاندارد هویت ملی ساخته شده توسط حسنی(۱۳۸۸) که دارای هفت بعد جغرافیایی، دینی، سیاسی، زبانی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی بود، استفاده شده است. جامعه آماری شامل دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان می باشد که در سال تحصیلی ۱۳۹۳-۱۳۹۲ در دانشگاه مشغول به تحصیل بوده اند، با توجه به این که طرح على - مقایسه ای است، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی نظام مند از هر گروه یعنی کسانی که از شبکه‌های مجازی استفاده می کردند و کسانی که استفاده نمی کردند ۳۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق شده نشان داد که میانگین نمرات کسانی که از شبکه‌های مجازی استفاده نمی کردند، نسبت به کسانی که استفاده می کردند بالاتر بود و هم چنین نتایج تحلیل واریانس چند متغیری مشاهده شده حاکی از آن بود که در شش بعد از هفت بعد یعنی ابعاد جغرافیایی، دینی، سیاسی، زبانی، اجتماعی، تاریخی تفاوت معناداری بین کسانی که از شبکه‌های مجازی استفاده می کردند و کسانی که استفاده نمی کردند وجود دارد، اما در بعد فرهنگی تفاوت بین دو گروه معنادار نبود. پس می توان نتیجه گرفت هویت ایرانی - اسلامی تحت تأثیر شبکه‌های مجازی باعث دوری افراد از هویت خویش می شوند، لذا لزوم ایجاد شبکه‌های مجازی ایرانی مناسب و جذاب و هم چنین سایت های حاوی مطالب تأثیر گذار هویتی برای تقویت هویت ایرانی – اسلامی ضروری می نماید.
منبع: فضای مجازی و هویت، دکتر شقایق حیدری، انتشارات تمدن ایرانی، چاپ دوم، تهران، 1394
