یکی از ابعاد پیشرفت با محوریت اسلامی عبارت است از سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه زیستن. رفتار اجتماعی و سبک زندگی، تابع تفسیر ما از زندگی است به این معنا که هدف زندگی به طور طبیعی متناسب با خود، یک سبک زندگی به ما پیشنهاد می دهد. سؤال اصلی مقاله این است که فضای مجازی چه تأثیری بر سبک زندگی کاربران دارد؟ فرضیه هایی که برای این مقاله در نظر گرفته شده عبارتند از:
١- تولید کنندگان محتوای فضای مجازی رویکردی لیبرالیستی یا سوسیالیستی دارند. ۲- تولید کنندگان فضای مجازی رویکردی ضددینی دارند. ٣- تولید کنندگان این فضا رویکردی به ظاهر مذهبی دارند.
روش نگارش این مقاله با رویکرد توصیفی است و در مواردی به تحقیقات میدانی نیز نیاز دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ماهیت فضای مجازی و رویکرد آن غالبا ضددینی و لیبرالیستی بوده و در نتیجه فضای مجازی عمدتا بازنمای سبک زندگی به شیوه غربی است که در آن مد گرایی، مصرف گرایی، ابتذال گرایی، بی اخلاقی و غیره نمود دارد.
هویت ملی بالاترین سطح هویت جمعی در یک جامعه است که از یک طرف در درون جامعه نوعی همبستگی و انسجام بین اعضای خود ایجاد می کند و از سوی دیگر این جامعه را به عنوان یک کل از جوامع دیگر متمایز می سازد. اظهار هویت ملی در فضای مجازی، شکل نوین بروز این هویت در جوامع امروزی است. تعاملات میان کاربران اینترنت در اشکال مختلف و یا اتفاقات دنیای واقعی سبب بروز مسائل و موضوعاتی می شود که مسأله دفاع از هویت ملی را بوجود می آورد. این پژوهش با تمرکز بر چهار سطح هویت ملی شامل سطوح سیاسی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی و انتخاب شاخص هایی از هریک از این سطوح شامل ۱- دفاع از یکپارچگی و همبستگی ملی ۲- دفاع از هویت و تمدن ایرانی ٣- دفاع از سرزمین ایران ۴- دفاع از تصمیم گیری های سیستم سیاسی کشور، در پی سنجش عوامل مؤثر بر رفتار دانشجویان دکتری رشته علوم سیاسی (شامل گرایش های مختلف دانشگاه تهران در دفاع از شاخص های هویتی فوق در فعالیت مجازی خود در فضای مجازی است. بر این اساس سؤال پژوهش عبارت است از این که چه عواملی در دفاع از مؤلفه های هویت ملی در فضای مجازی تأثیر دارند و سهم هریک به چه میزان است؟ فرضیه پژوهش نیز بر رابطه معنادار و مثبت شاخص های احساس مسئولیت شهروندی، احساس تکلیف شرعی، اعتماد به سیستم سیاسی، احساس اثربخشی، رضایت از عملکرد سیستم سیاسی کشور، عضویت در گروه ها و انجمنها (واقعی یا مجازی)، میزان در آمد و سن» و «دفاع از هویت ملی» استوار است.
نفوذ فضای مجازی در دنیای امروز در بین ملت های آسیب های متعددی را با خود به دنبال داشته است؛ که یکی از اصلی ترین آنها تغییر در هویت یا سبک زندگی، شکستن مرز باورها و ارزشها است. در جهان مجازی، ارتباطات همزمان و بیشمار، منشأیی می شود برای ظهور فرهنگهای آنی و به دنبال آن هویتهای خلق الساعه که در دوره محدودی شکل می گیرند و با هویتهای جدید به سرعت از بین می رود و کم کم آن هویت اصیل ملتها فراموش میشود.
هدف از پژوهش حاضر نشان دادن خطر صهیونیست ها در سوء استفاده از فضای مجازی بر علیه کشورها، از جمله کشور ایران می باشد. سؤال اصلی این است که صهیونیست ها با بهره گیری از فضای مجازی چگونه هویت ایرانی – اسلامی را از بین می برند؟
فرضیه پژوهش این است که صهیونیستها همواره در پی تسلط بر نقاط تأثیر گذار در میان رسانه‌های جهان بوده اند تا غایات شریرانه خود را محقق سازند؛ آنها در فضای مجازی با اقداماتی نظیر تشکیل گروه های سیاسی و فرهنگی و... نشت اطلاعات، نافرمانی مدنی الکترونیک، دموکراسی دیجیتال، تروریسم روانی، فرقه گرایی و... به تأثیر گذاری بر ملت های جهان مبادرت می ورزند.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تخریب هویتی از سوی صهیونیست ها در بین مردم ایران على الخصوص جوانان به اشکال ذیل می باشد: شکستن مرزهای فضای مجازی و حقیقی، بلوغ جنسی زودرس، هنجارشکنی، ایجاد باورهای انحرافی، شکل گیری هویت تغییرپذیر و انعطاف پذیر، دوگانگی در ساختار هویت (فردی شدن و اجتماعی شدن).
هویت تعریفی است که فرد از خود و وجود خود می کند به معنای چه کسی بودن است و از نیاز طبیعی انسان به شناخته شدن و شناسانده شدن به چیزی یا جایی برمی آید. این حس تعلق بنیادی ذاتی در وجود انسان دارد و بر آورده شدن این نیاز خود آگاهی فردی را در انسان سبب می شود. در سطح کلان، هویت ملی به عنوان بخش مهمی از تعلق خاطر فرد نسبت به جامعه اش، یکی از ارکان شکل گیری جامعه و بقای آن و ایجاد روح در جامعه است. این بعد از هویت باعث یکپارچگی و انسجام درونی در سطح یک کشور آن هم به عنوان یک واحد سیاسی می شود. با این حال تحولات چند دهه اخیر در سطح بین المللی که از آن تحت عنوان جهانی شدن فرهنگ و عصر اطلاعات و ارتباطات یاد می شود، احساس تعلق شهروندان به واحدهای سیاسی کلاسیک در قالب دولت به ملت را دستخوش دگرگونی ساخته است. در این میان فن آوری ها و ابزارهای نوین اطلاعاتی - ارتباطی از جمله فضای مجازی تأثیرات متناقضی بر مقوله هویت ملی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه مانند ایران داشته است. بر این اساس پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که فضای مجازی چه تأثیراتی بر ساحت های مختلف هویت ملی ایرانی – اسلامی ایران می گذارد؟ و چه ظرفیت ها و قابلیت هایی را برای تحکیم و تقویت هویت ملی در اختیار مسئولین و برنامه ریزان قرار میدهد؟ بنابراین هدف اصلی نوشتار پیش رو بررسی و شناسایی ظرفیت ها و امکانات فضای مجازی برای تقویت و تحکیم هویت ایرانی اسلامی و در نهایت ارائه راهکارهای عملی جهت محقق ساختن این هدف می باشد. روش پژوهش کیفی، روش تحلیل آن توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه‌ای - اسنادی است.
منبع: فضای مجازی و هویت، دکتر شقایق حیدری، انتشارات تمدن ایرانی، چاپ دوم، تهران، 1394
