در دوران معاصر معروف به عصر اطلاعات، بخش عظیمی از جامعه پذیری نسلها از طریق فضای مجازی انجام می شود و نفوذ و تأثیر رسانه تا جایی است که برخی از نظریه پردازان ارتباطی بر این باورند که رسانه ها اولویت ذهنی و حتی رفتاری ما را تعیین می کنند و اگر چگونه فکر کردن را به ما یاد ندهند، این که به چه چیزی فکر کنیم را به ما می آموزند. جریان بین المللی اطلاعات، جریانی است مرکز - پیرامونی که از کشورهای توسعه یافته به سوی کشورهای در حال توسعه روان است. در واقع این جریان به شدت یک سویه، عمودی، تحقیر گر، منفی گرا و سلطه جو است و توانایی منابع خارجی را برای اجرای اقداماتی نظیر کنترل و نفوذ در کشورهای هدف در قالب تغییر سبک زندگی بسیار افزایش داده است.
آسیب دیدگی چهره فرهنگی جوامع در حال توسعه از جمله ایران ناشی از تحول سبک زندگی، به طور قطع آسیب های اجتماعی متعددی را در بر خواهد داشت که در این میان سست شدن پایه های نظام خانوادگی و الگوبرداری از فرهنگ‌های بیگانه ناسازگار با فرهنگ بومی، هویت ایرانی را به جد در معرض تهدید قرار می دهد.
نوشتار حاضر با مفروض قرار دادن این که کار کرد معطوف به تشدید تفردگرایی در فضای مجازی، هویت ایرانی که وامدار حس جمع گرایی ناشی از قدمت خانواده است را در معرض تهدید قرار میدهد بر آن است تا پاسخگوی این سؤال اصلی باشد که فضای مجازی چگونه و تا چه اندازه با تشدید روحیه فردگرایی ایرانیان منجر به تضعیف نهاد خانواده، شده و همگرایی ملی را کاهش داده است؟
زمانی که از هویت سخن می گوییم به دنبال تعریف خود حول مؤلفه هایی هستیم تا این تعریف ما را از دیگران جدا کند. به طور کلی هویت را می توان به دو نوع هویت فردی و جمعی تقسیم کرد. هویت فردی از ویژگیها و خصوصیات شخصی فرد ناشی می شود؛ اما هویت جمعی که بالاترین سطح آن هویت ملی است ناشی از عضویت ما در گروههای بزرگتر است. عضویت در گروه سرزمینی و تعلق به مؤلفه های ناشی از آن چون فرهنگ، آداب و رسوم، تاریخ و زبان، باعث تمایز هویت‌های ملی از هم می شود.
زبان فارسی که یکی از منابع مهم هویت ایرانی است، در تمام طول تاریخ ایران با وجود تهدیدات عدیده ای که علیه ان بود حفظ شده است.اما امروز خطرات جدیدی متوجه آن است. در عصر جهانی شدن و گسترش ارتباطات، فضای مجازی می تواند یکی از این تهدیدات باشد. امروزه در شبکه‌های اجتماعی و فضاهای گپ و گفت و گو، کاربران ایرانی مانند دیگر همتایان خود در اقصی نقاط جهان فعالیتی چشم گیر دارند. علی رغم توان بالقوه این فضاها برای تقویت زبان فارسی، امروزه ما شاهد استفاده هرچه بیشتر کاربران از خط لاتین (فارگلیسی)، برای نوشتار فارسی هستیم. این استفاده بیشتر در فضاهای گپ و گفت و گو که ارتباط در آن بیشتر از نوع نوشتاری است، مشهود می باشد. مقاله حاضر که از نوع توصیفی تحلیلی می باشد؛ در پی بررسی این مهم بر آمده و آن را تهدیدی علیه خط و زبان فارسی و به تبع آن هویت ملی ایرانی در نسل های آینده قلمداد کرده است.
منبع: فضای مجازی و هویت، دکتر شقایق حیدری، انتشارات تمدن ایرانی، چاپ دوم، تهران، 1394
