کوفه در عصر ظهور (4)
کوفه و پیرامون
۲۷ - مولای متقیان، امیرمؤ‌منان (صلوات الله علیه) در مورد ظهر کوفه که همان نجف اشرف می‌باشد، فرمود:
یُحشَرُ مِن ظهرِ الکوفهِ سبعُونَ الفاً عَلی غرهِ الشمسِ، یَدخُلُونَ الجنهَ بغیرِ حسابٍ؛۱۳۶
از ظهر کوفه هفتاد هزار نفر همانند قرص خورشید در نخستین لحظات طلوع آن برانگیخته می‌شوند که بدون حساب وارد بهشت شوند.
۲۸ - و در همین رابطه خطاب به شهر کوفه فرمود:
ما احسَنَ ظَهرَکِ وَ اطیَبَ قعرَکِ، اللهم اجعَل قبری بِها؛۱۳۷
ای کوفه، چه پشت خوب (نجف) وه چه اندرون خوبی داری، بار خدایا قبر مرا در آن قرار ده.
از ده‌ها حدیث مربوط به قبر مطهر مولای متقیان به یک حدیث بسنده می‌کنیم:
۲۹ - امام صادق(ع) فرمود:
بِظهرِ الکوفَهِ قبرٌ لا یلوُذُ بِهِ ذوُ عاههٍ اِلاّ شفاهُ اللهُ؛ ۱۳۸
در پشت کوفه قبری هست که هیچ صاحب مرضی به آن پناه نمی‌برد، جز این که خداوند او را شفا می‌دهد.
معجزات و کرامات باهره‌ای که در حرم مولای متقیان مشاهده گردیده، بیرون از شماراست، فقط اشاره می‌کنیم که (ابن بطوطه) می‌نویسد: از این روضه کرامت‌ها ظاهر می‌شود که منشأ عقیدهِ مردم بر این که قبر علی(ع) آنجاست همان کرامت‌ها می‌باشد.در شب بیست و هفت رجب که (لیله المحیا) می‌نامند، عراقیان، خراسانیان، فارسیان و رومیان، سی تن و چهل تن، بعد از نماز خفتن در آنجا گرد می‌آیند و بیماران افلیج و زمین گیر را کنار ضریح مقدس می‌گذارند و خود به نماز و ذکر و قرآن می‌پردازند. چون پاسی از شب گذشت همهِ مریض‌ها که شفا یافته و سالم شده‌اند، برخاسته ذکر لااله الاالله، محمد رسول الله و علی ولی الله می‌گویند. و این حکایت در میان آنان به حد افاضه رسیده، گرچه من خود آن شب را درک نکردم، داستان آن را از اشخاص مورد اعتماد شنیدم.۱۳۹
در اینجا فقط اشاره می‌کنیم که پیامبران فراوانی در نجف و کوفه مدفون هستند، از جمله حضرت آدم و حضرت نوح، که در داخل ضریح مقدس امیر مؤ‌منان(ع) مدفون می‌باشند.۱۴۰
۳۰ - در عظمت این مکان مقدس همین بس که مولای متقیان فرمود:
اَولُ بقعهٍ عُبِدَ اللهُ علیها ظهرُ الکوفهِ، لَمّا اَمَرَ اللهُ الملائکَهَ اَن یَسجُدُ لادَمَ، سَجَدُوا عَلی ظَهرِ الکوفَهِ؛۱۴۱
نخستین بقعه‌ای که خداوند بر فراز آن پرستش شده ظَهر کوفه است. هنگامی که خداوند به فرشتگان امر فرمود که در برابر حضرت آدم(ع) سجده کنند، بر فراز ظهر کوفه او را سجده کردند.
۳۱ - امام صادق(ع) در پشت کوفه در سه مورد از مرکب خود پیاده شد و در هر یک دو رکعت نماز گزارد. ابوالفرج سندی که در محضر بود عرضه داشت: این سه مورد که نماز گزاردید، کجا می‌باشند؟
فرمود:
اَما الاولُ فَموضعُ قَبر امیرالمؤ‌منینَ(ع) وَ الثانی مَوضِعُ راسِ الحسَینِ(ع) و الثالِثُ مَوضِعُ مِنبَرِ القائِمِ(ع)؛۱۴۲
اما اولی محل قبر امیر مؤ‌منان، اما دومی محل سر مقدس سالار شهیدان و اما سومی محل منبر حضرت صاحب الزمان (صلوات الله علیه) می‌باشد.
۳۲ - امام باقر(ع) در ضمن یک حدیث طولانی که در مورد کیفیت بنای کعبهِ معظمه توسط حضرت آدم(ع) به تفصیل سخن گفته، در مورد ارکان چهارگانهِ آن می‌فرماید:
فَرَفَعَ قواعِدَ البیتِ الحرامِ بحجرٍ منَ الصفا، وَ حَجَر مِنَ المروهِ، وَ حَجَر مِن طورِ سیناءَ، وَ حَجَرٍ مِن جَبَلِ السلامِ وَ هُوَ ظهرُ الکوفَهِ؛۱۴۳
آنگاه پایه‌های بیت الله الحرام را با سنگی از صفا، سنگی از مروه، سنگی از طور سینا و سنگی از جبل السلام که همان پشت کوفه است، بنیاد نهاد.
۳۳ - و در حدیث معراج آمده است که رسول اکرم(ص) چون به (دار السلام)۱۴۴ در پشت کوفه رسیدند، جبرئیل عرضه داشت که اینجا مسجد پدرت آدم و عبادتگاه پیامبران است، فرود آی و در اینجا نماز بگزار، پس از براق پیاده شده نماز گزارده، آنگاه به سوی بیت المقدس عزیمت نمود.۱۴۵
۳۴ . سرزمین نجف اشرف به قدری شرافت دارد که سنگ ریزه های آن نگین افتخار عبادت کنندگان می‌باشد.
امام صادق(ع) به هنگام شمارش انگشتری‌هایی که بسیار فضیلت دارد، از دُرّ نجف یاد کرده می‌فرماید:
وَ ما یُظهرُهُ اللهُ بِالذکواتِ البیضِ بِالغَرِیّینِ؛۱۴۶
و آنچه خداوند پدیدار می‌سازد در تپه‌های سفید غریین.
به تفصیل از پاداش آن بحث کرده می‌فرماید:
خداوند از روی رحمت گسترده‌اش به شیعیان، دُرّ نجف را به قدری فراوان کرده که به رایگان به دست همگان برسد.
سیمای اهل کوفه در آیینهِ روایات
۳۵ - امام باقر(ع) در این رابطه می‌فرماید:
اِن ولایتنا عُرضَت عَلی اَهلِ الامصارِ، فلم یقبلها قبُولَ اَهلِ الکوفَهِ شیءٌ؛۱۴۷
ولایت ما به اهل شهرها عرضه شد، اهالی هیچ شهری همانند اهل کوفه آن را نپذیرفتند.
۳۶ - امام رضا(ع) در مورد اهل کوفه فرمود:
یا اَهلَ الکوفَهِ قَد اعطیتم خیراً کثیراً، وَ اِنکم لَمِمَّن امتَحَنَ اللهُ قَلبَهُ؛۱۴۸
ای اهل کوفه به شما خیرهای فراوان عطا شده، شما از کسانی هستید که خداوند دلهایشان را آزموده است.
۳۷ - امام حسین(ع) خطاب به اهل کوفه، در ایام جنگ صفین فرمود:
یا اهلَ الکوفهِ، انتمُ الا‌حبهُ الکرماءُ، و الشِعارُ دُونَ الدِثارِ؛۱۴۹
ای اهل کوفه، شما دوستان گرانمایه، بسیار صمیمی و خصوصی، نه ظاهری و بیگانه می‌باشید.
۳۸ - امام سجاد(ع) در همین رابطه فرمود:
مَرحباً بِکُم یا اهلَ الکوفهِ، ا نتُمُ الشعارُ دوُنَ الدِثارِ؛۱۵۰
مرحبا به شما ای اهل کوفه، شما (همانند لباس زیرین) صمیمی و خصوصی هستید، نه مانند جامهِ رویی (بیگانه و ظاهری).
۳۹ - امام صادق(ع) در این رابطه می‌فرماید:
اهلُ خُراسانَ اعلامُنا، اهل قُم انصارنا، وَ اهل کوفَهَ اوتادُنا، وَ اهلُ هذا السوادِ مِنا وَ نحنُ مِنهُم؛۱۵۱
اهل خراسان پیشتازان ما، اهل قم یاوران ما، اهل کوفه تکیه‌گاههای ما و اهل این دیار (نواحی کوفه) از ما هستند و ما نیز از آنها هستیم.
۴۰ - مولای متقیان در نامه‌ای که به اهل کوفه نوشته‌اند، چنین می‌نویسند:
مِن عبدِ اللهِ عَلیّ امیرالمؤ‌منین الی اهلِ الکوفَهِ جَبههِ الا‌نصارِ وَ سَنامِ العَرَبِ؛۱۵۲
از بندهِ خدا علی امیرمؤ‌منان، به سوی اهل کوفه پیشتاز یاران و قلّهِ [شرف] عرب.
پي نوشت :
۱۳۶. وقعه صفین، ص ۱۲۷؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۲۵؛ بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۷۷؛ ج ۱۰۰، ص ۲۲۷.
۱۳۷. فرحه الغری، ص ۲۲؛ موسوعه العتبات المقدّسه، ج ۶، ص ۷۱.
۱۳۸. تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۳۴؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۷۷.
۱۳۹. سفرنامهِ ابن بطوطه، ج ۱، ص ۱۸۵.
۱۴۰. اثبات الوصیه، ص ۱۴ و ۱۳۲؛ تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۲۲ و ۳۴؛ فرحه الغریّ، ص ۴۸؛ الهدایه، ص ۱۱؛ الجعفریات، ص ۲۰۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۸۴؛ مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۳۱۴؛ ج ۱۰، ص ۲۱۹.
۱۴۱. تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۱۲۰؛ بحار الانوار، ج ۱۱، ص ۱۴۹؛ ج ۱۰۰، ص ۲۳۲؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۰۶؛ جنّات ثمانیه،
ص ۳۰۲.
۱۴۲. موسوعه العتبات المقدسه، ج ۶، ص ۸۰؛ فرحه الغریّ، ص ۴۵.
۱۴۳. الکافی، ج ۴، ص ۱۹۷؛ بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۱۸۵ و ۲۰۹؛ علل الشرائع، ج ۲، ص ۴۲۲؛ تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۱۲۶.
۱۴۴. در مورد (جبل السلام)، (دارالسلام) و (وادی السلام) ان شاءالله در شماره‌های آینده سخن خواهیم گفت.
۱۴۵. تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۰۷؛ الکافی، ج ۸، ص ۲۳۵؛ بحار الانوار، ج ۱۱، ص ۳۳۳؛ ج ۱۰۰، ص ۳۸۶.
۱۴۶. تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۳۷؛ روضه الواعظین، ج ۲، ص ۴۱۱؛ فرحه الغریّ، ص ۷۱.
۱۴۷. امالی شیخ مفید، ص ۱۴۲؛ کامل الزیارات، ص ۱۶۷؛ ثواب الاعمال، ص ۱۱۴؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۱۸؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۱۲؛ بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۸۱؛ ج ۶۰، ص ۲۰۹؛ ج ۱۰۱، ص ۱۴۰؛ بصائر الدرجات، ص ۹۷.
۱۴۸. مصباح المتهجّد، ص ۶۸۰؛ تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۲۴؛ مصباح الزّائر، ص ۵۴؛ اقبال الاعمال، ص ۴۶۸؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۸۹.
۱۴۹. وقعه صفین، ص ۱۱۴؛ بحار الانوار، ج ۳۲، ص ۴۰۵.
۱۵۰. الکافی، ج ۶، ص ۴۹۸؛ الفقیه، ج ۱ ص ۶۶؛ مکارم الا‌خلاق، ص ۸۳؛ بحار الانوار، ج ۷۶، ص ۱۰۳.
۱۵۱. تاریخ قم، ص ۹۳؛ بحار الانوار، ج ۶۰، ص ۲۱۸؛ کریمهِ اهلبیت، ص ۴۳۲.
۱۵۲. نهج البلاغه، بخش نامه‌ها، نامهِ شماره ۱؛ بحارالانوار، ج ۳۲، ص ۸۴.
/س
