ظهور تکنولوژی‌های نوین ارتباطی در عصر حاضر به همراه تحولاتی که در فضای مجازی به وجود آمده است، بسیاری از کار کردهای خانواده ها را دچار اختلال کرده است. در مباحث آسیب شناختی نهاد خانواده، یکی از محورهای مهم، بررسی آسیب های ناشی از تحولات خانواده است. تحولاتی که خود منشأ بروز دگرگونی هایی عمیق و اساسی در نوع روابط و ارزش های خانوادگی می باشند. بسیاری از این تحولات و دگرگونی ها از بیرون، بر خانواده تحمیل می شود. از زمانی که اینترنت وارد فضای زندگی انسان شده تا به امروز، علی رغم تمام محاسن و مزایای آن، یکسری دغدغه ها و نگرانی هایی را بر خانواده ها تحمیل نموده است. موضوعی که در تمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه و یا گروهی خاص نمی شود. به دلیل ویژگیهای خاص فضای مجازی و نو بودن این پدیده، بسیاری از والدین فرصت، امکان و یا توان کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن را به دست نیاورده اند و عدم آشنایی مناسب آنها با این فضا و در مقابل استفاده روزمره نوجوانان و جوانان و حتی کودکان از این فضا باعث شده است که یک فضای محرمانه و خصوصی در داخل خانه برای فرزندان ایجاد شود و آنها بدون دغدغه و بدون احساس وجود ناظر بیرونی به سایت‌های مختلف در این فضا دسترسی یافته و بعضا به دلیل ویژگیهای سنی و شخصیتی و کنجکاوی های خود متأثر از فضاهای ناسالم موجود در اینترنت گردند.
هدف: بررسی تأثیر دنیای مجازی بر آسیب های خانوادگی می باشد که در این میان می توان به کاهش روابط خانوادگی و انزوای اجتماعی، اعتیاد، هویت نامشخص و غیره اشاره کرد.
روش تحقیق: روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی و مروری بوده و اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای جمع آوری شده اند.
یافته ها: نارضایتی های خانوادگی، اعتیاد به اینترنت، بحران هویت، شکاف نسلها، فردگرایی، انحرافات اخلاقی و جنسی و... از عمده ترین آسیب های خانواده متأثر از فضای مجازی است.
نتیجه گیری: افراد باید برای ورود به دنیای مجازی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند تا دچار مشکلات هویتی نشوند. ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در درجه نخست اولویت قرار دارد. پیشگیری از آسیب های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم می باشد و برای جلوگیری از هم پاشیدگی خانواده ها، والدین باید تا حدودی به فنآوری‌های روز دنیا مسلط باشند و آگاه باشند که تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنهاست و هنگامی که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می شود. لذا، چنانچه خانواده ها نسبت به شیوه های جدید ارتباط فرزندان خود آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، از انجام بسیاری از جرایم و ارتباطات پنهانی آنان جلوگیری به عمل می آید.
دولت‌ها همواره به دنبال کسب منافع و تحقق اهداف خود هستند، در این راستا دولت‌ها از دیرباز با استفاده از دیپلماسی سعی کرده اند تا سایر دولت ها را به جهت مورد نظر خود سوق دهند. با گذشت زمان ابزارهای دیپلماسی نیز تغییر یافته اند، با انقلاب در تکنولوژی و ارتباطات کشورهای صنعتی از این شرایط به خوبی استفاده نموده اند. دیپلماسی عمومی و اقتصادی از جمله دیپلماسی های رایجی هستند که کشورهای غربی در فضای مجازی برای تأثیر گذاری بر مردم کشورهای جهان سوم از آن استفاده می کنند. کشورهای غربی در فضای مجازی از طریق ابزارهایی همچون تبلیغات و معرفی محصولات خود سعی در تغییر خواسته ها و نیازهای جوامع جهان سوم و ایجاد بازارهای مصرفی برای محصولات خود و سوق دادن سرمایه ها به سوی جامعه خود را دارند و از این طریق زمینه را برای وابستگی و تغییر الگوهای مصرف در این جوامع را فراهم کنند. از طرف دیگر کشورهای غربی از طریق جهت دهی اخبارها و وقایع در فضای مجازی سعی در تغییر نگرش مردم جوامع هدف خود نسبت به اخبار و وقایع، و آماده کردن فضای عمومی داخلی و خارجی نسبت به اقدامات آینده و هم چنین مشروع جلوه دادن اقدامات خود را دارند. در این تحقیق سعی می شود به این سؤال پاسخ داده شود که، کشورهای غربی تا چه حد از فضای مجازی به عنوان ابزاری برای هویت زدایی از جوامع هدف خود بهره می گیرند؟
فرضیه این تحقیق عبارت است از این که کشورهای غربی توانسته اند تا حد مطلوبی از فضای مجازی به عنوان ابزاری در جهت بکار گیری دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی برای تأثیر گذاری هویتی بر مردم سایر جوامع به خصوص جوامع جهان سوم استفاده کنند.
روش این تحقیق همبستگی است که در آن سعی بر نشان دادن تأثیر فضای مجازی در بکار گیری دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی از سوی کشورهای غربی در مقابل کشورهای جهان سوم می باشد.
منبع: فضای مجازی و هویت، دکتر شقایق حیدری، انتشارات تمدن ایرانی، چاپ دوم، تهران، 1394
