حذف یا کاهش افزودنی های خوراکی و رنگهای مصنوعی مثل: ادویه های معطر، آب نباتها، کیکها، دسرها و نوشابه ها، حذف غذاهای سرخ شده، حذف کاکائو، شکلات های حاوی قهوه و نسکافه، نوشابه های رنگی، چیپس و پفک .
برخی منابع توصیه کرده اند که غذاهای تند را هم به دلیل محرک بودن باید محدود کرد. در نهایت این که: فرآورده های غلات که با صبحانه مصرف می شوند، نان جو، برنج و سیب زمینی از دسته غذاهای نشاسته ای هستند که اثرات سوئی ندارند و می‌توانند مصرف شوند.
مواد غذایی نام برده شده در ادامه سرشار از مواد مغذی هستند. غلات، حبوبات، که مقدار جذب آهن این گروه بستگی به سایر مواد غذایی دارد که همراه با آنها مصرف می شوند. اضافه کردن ویتامین ث، گوشت.شیر مادر، شیر تازه، پودر شیر، بادام زمینی، حبوبات، پنیر، تخم مرغ، ماهی، گوشت قرمز، گوشت مرغ.
ویتامین آ : شیر مادر به ویژه آغوز، شیر، کره، تخم مرغ، جگر، سبزی با برگ سبز تیره، کدو تنبل، انبه، هویج. جگر به اندازه یک تخم مرغ متوسط، یک هویج کوچک، یک انبه کوچک، یک و نیم فنجان سبزی های با برگ سبز تیره (خردشده)، یک عدد سیب زمینی شیرین متوسط، یک لیتر شیر پاستوریزه هر کدام تقریبا ۵۰۰ واحدرتینول ویتامین آ دارند.
اسید فولیک: جگر، ماهی، بادام زمینی، حبوبات، پرتقال، سبزی با برگ سبز مانند اسفناج، روغن دانه ها.
ویتامین B1 یا تیامین : جگر، شیر، تخم مرغ، گوشت قرمز، ماهی، گوشت پرندگان، حبوبات. ویتامین B۲ یا ریبوفلاوین شیر، تخم مرغ، جگر، گوشت، ماهی.
ویتامین B۱۲ یا نیاسین: شیر، گندم، ماست، جگر، گوشت قرمز، ماهی، بادام زمینی. ویتامین C شیر مادر، شیر تازه، سبزی های با برگ سبز تیره، گوجه فرنگی، فلفل سبز، کدو تنبل، میوه‌های تازه به ویژه پرتقال، لیمو، شاه توت و توت فرنگی، سیب زمینی، موز رسیده، کلم، هویج، انبه.
ویتامین D: شیرهای غنی شده، کره، پنیر، ماهی های چرب، تخم مرغ، جگر، روغن کبد ماهی و نور آفتاب که منبع اصلی تامین ویتامین د است.
آهن حیوانی یا Haem : جگر، قلب، گوشت، جوجه، ماهی. آهن Non Haem : غلات، حبوبات، که مقدار جذب آهن این گروه بستگی به سایر مواد غذایی دارد که همراه با آنها مصرف می شوند. اضافه کردن ویتامین ث، گوشت یا ماهی یا مرغ یا جگر به غذا، دریافت یا جذب آهن را زیاد می کند. چای و قهوه جذب آهن را کاهش می دهند.
ید: غذاهای دریایی مثل ماهی، میگو و..، نمک یددار.
کلسیم: شیر مادر، شیر تازه، ماست (لبنیات)، پودر شیر، و... پنیر، ماهی های کوچک که استخوان ریزی دارند و به طور کامل (با استخوان ها) قابل خوردن هستند. نخود و لوبیا سبز، سبزیهای با برگ سبز تیره.
روی : (شیر مادر، لوبیا چیتی، قرمز و...) ماهی، گوشت قرمز، ذرت، آجیل، غلات با پوست و حبوبات.
سدیم : در بیشتر غذاها وجود دارد. سدیم را به مقدار کافی از غذاهای طبیعی می توان به دست آورد و نیازی به اضافه کردن نمک نیست.
پتاسیم : بیشتر غذاها منبع خوب پتاسیم هستند. بهترین منبع پتاسیم عبارتند از میوه ها به ویژه موز، آب آناناس، سبزی ها مثل اسفناج، کدو تنبل، حبوبات و سیب زمینی با پوست.
برعکس سال اول که توصیه می شد تغذیه با شیر مادر مقدم بر غذای کمکی باشد در سال دوم با توجه به اهمیت بیشتر غذاهای جامد، توصیه می شود که حتى المقدور شیر مادر بعد از غذا داده شود.
دفعات تغذیه کودک (به غیر از شیر مادر) هنوز ۵ تا ۶ بار در روز است. بین یک تا یک و نیم سالگی زمان انتقال تغذیه کودک از غذاهای کمکی به غذاهای سفره خانواده است. توصیه می شود تا ۱۸ ماهگی بسته به تحمل کودک و به تدریج، غذاهای سال اول زندگی به سفره خانواده تبدیل شود. لذا هفته ای ۲ تا ۳ بار از همان غذاهای کم حجم، مقوی و پر انرژی سال اول زندگی مانند سوپ گوشت و سبزیجات مخلوط با کمی آرد و شیر و شکر و یا کته نرم که با آب گوشت پخته شده است برای او تهیه شود.
نیاز به کلسیم و پروتئین عمدتا از طریق شیر مادر و ماست پاستوریزه‌ای که در روز می خورد تامین می شود. سفیده تخم مرغ را می توان همانطور که در مورد زرده آن شروع شده بود، یعنی کم کم و به صورت کاملا پخته و سفت از مقدار کم شروع کرد و بتدریج به یک سفیده کامل رساند. بدین ترتیب کودک می تواند یک روز در میان یک تخم مرغ کامل به صورت نیمرو، املت یا آب پز بخورد؛ اما هر روز هم می تواند از سفیده تخم مرغ استفاده نماید.
از گروه چربی و شیرینی ها نیز باید استفاده نمود. استفاده کردن از این گروه به صورت غنی کردن غذای کودک با روغن نباتی یا کره تا حدی که جای مواد غذایی دیگر را نگیرد و سبب کاهش اشتهای او نشود و استفاده از مواد نشاسته ای به صورت نان، برنج، ماکارونی و سیب زمینی است تا انرژی مورد نیاز کودک را فراهم نماید.
حبوبات، غنی از مواد پروتئینی و املاح هستند که معمولا از اواخر سال اول زندگی به رژیم غذایی کودک اضافه می شوند. در سال دوم نیز بتدریج بر تنوع آن افزوده و به صورت کاملا پخته شده (بعد از خیس کردن و جداکردن پوست آن) همراه با سیب زمینی و روغن زیتون می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
اگر شروع غذا یک باره و به صورت آنچه که در سفره خانواده است به کودک داده شود، پذیرش و هضم آن برای او مشکل می شود. لذا در ابتدا باید تغییراتی در آن داد مثلا در سفره خانواده اگر برنج (پلو) به صورت کته یا کاملا نرم شده نیست می توان آن را با پشت قاشق و کمی آب خورش، نرم و له نمود یا اگر خوراک سیب زمینی و گوشت و... وجود دارد کمی نان را در آب خوراک نرم کرده همراه با گوشت و سیب زمینی که با پشت قاشق له و نرم شده است به کودک داد.
همانطور که گفته شد هنوز هم معده کودک کوچک است و نباید آن را با آب یا آب میوه و یا خود میوه پر کرد. آب میوه در حجم کم به عنوان یک نوشیدنی خنک از میوه‌های تازه یا از شربت های خانگی مانند شربت آب لیمو (با لیمو ترش تازه)، شربت به لیمو بعد از بازی و تقلای کودک در یک روز گرم بسیار مطبوع و لذت بخش است.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص157-152، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
