آثار منفی کارتونها و انیمیشنهای شبکه پویا

کارتونها و انیمیشنهای شبکه‌ تلوزیونی مثل پرستاری هستند که دست بچه‌ها را می‌گیرند و با خود به دنیای خیالی می‌برند. بعد از مدتی این سرگرمی تبدیل به یک عادت می‌شود و از آن به بعد این کودک است که غیر از تلوزیون سرگرمی دیگری را قبول نمی‌کند.

چهارشنبه، 18 دی 1398

تخمین زمان مطالعه:

پدیدآورنده: رضیه زارع شوازی

موارد بیشتر برای شما

پرستار نالایق کودک
بیشتر دغدغه مادرها این است که بتوانند فرزندان خردسالشان را سرگرم کنند تا آنها بتوانند به کارهای روزمره‌شان برسند. بعضی‌ها که محیط مهد کودک‌ها را مناسب پرورش بچه‌ها نمی‌دانند دوست دارند آنها را در خانه و کنار خودشان نگه دارند تا همه چیز زیر نظر آنها قرار داشته باشد و بدانند فرزندشان چگونه تربیت می‌شود. گاهی برنامه می‌چینند تا ساعتی را با آنها بازی کنند یا با ورزش و بازی کردن در پارکها انرژی آنها را تخلیه کنند. اینطوری بقیه روز را به کارهای شخصی خود می‌پردازند. در این میان بعضی از پدر و مادرها هم هستند که بخاطر مشغله زیاد یا فراهم کردن محیطی بی سر و صدا تلوزیون را روشن می‌کنند تا بچه با روبرو شدن با دنیای مجازی و خیالی سرگرم شود. به این ترتیب نه انرژی از آنها رفته و نه صدایی از بچه‌شان درآمده است. کارتونها و انیمیشنهای شبکه‌ تلوزیونی مثل پرستاری هستند که دست بچه‌ها را می‌گیرند و با خود به دنیای خیالی می‌برند. بعد از مدتی این سرگرمی تبدیل به یک عادت می‌شود و از آن به بعد این کودک است که غیر از تلوزیون سرگرمی دیگری را قبول نمی‌کند.

آثار منفی تماشای تلوزیون
احتمالا اکثر والدین نمی‌دانند که دیدن کارتونها از تلوزیون مانع رشد و استعداد خدادادی فرزندانشان می‌شود. بعضی از والدین فکر می‌کنند بچه‌ها با دیدن این برنامه‌ها چیزهای بیشتری یاد می‌گیرند. ممکن است یک سری از ‌آداب اخلاقی را یاد بگیرد ولی آن ترسی که به خاطر دیدن این انیمیشنها به جانش می‌افتد را چگونه می‌توان از بین برد؟ نکته قابل توجهی که وجود دارد تاثیری است که این کارتون ها بر شخصیت کودک می گذارند و ترسی که قاطعانه می توان گفت در نهاد کودک جای می‌گیرد و به‌صورت برخی رفتارها و ناهنجاری‌ها بروز می‌کند. در تحقیقی که بر روی بیش از 2000 نفر از کودکان دوم تا هشتم انجام شده پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که هرچه تعداد ساعت‌های تماشای تلویزیون در کودکان بیشتر می شود، میزان بروز ناراحتی‌های روانی از جمله پرخاشگری و عصبانیت، ترس و استرس و بدخوابی در کودکان افزایش می‌یابد.(1)

کارتونهایی مثل صلح‌بانان جهان که در آن دائم در حال کشتن و از بین بردن هستند چگونه می‌تواند الگوی درست صلح‌سازی باشد؟

تماشای تلوزیون بیش از 2 ساعت در روز و یا بودن تلوزیون در اتاق خواب موجب اختلالات خواب در کودک می‌شود و این اختلال خواب باعث عدم تمرکز، اشکال در یادگیری و بیماری‌های جسمی و ناراحتیهای روحی و روانی می‌شود.(2)

انیمیشنها برای این بوجود آمده‌اند که فرهنگ‌ساز باشند یا ارزشهای ملی را در کودک نهادینه کنند ولی این تاثیر‌گذاری عمیق در انیمیشنهای خارجی مثل «داستان اسباب بازیها» این‌گونه است که یک گاوچران را قهرمان داستان معرفی می‌کند تا تفکر وحشی بودن این قشر را از بین ببرد به این ترتیب کودکان نه‌تنها نسبت به آن محبت پیدا می‌کنند بلکه در رویای‌شان خود را شبیه به او -یک گاوچران سوار بر اسب- می‌بینند.(3)

بسیاری از برنامه‌‏های مربوط به کودک و نوجوان ناظر به تک قهرمانی بوده و این ایده سنتی و دارای آثار منفی را تبلیغ می‌‏کنند. انیمیشن‌‏های تک قهرمان که معمولا از حجم بالایی از تخیلات فرا واقع‏گرایانه سهم می‌‏برند، به نحوی پیش می‌‏روند که کودکان را به سوی فردگرایی، خشونت، معجزه‏‌خواهی و خودبرتربینی و حتی گاهی خروج از حدود عفت کلامی ‏و ادب اجتماعی سوق می‏‌دهند.(4)

از نظر علمی، وقتی کودکان به سن آموزش یا شش، هفت سالگی می‌رسند، کمی قانون‌مند شده و می‌توانند به‌تدریج، فانتزی را از واقعیت جدا کنند، اما کودکان بسته به هوش، تجربه‌ها و پتانسیل‌های وجودی‌شان متفاوت عمل می‌کنند. بعضی از کودکان، حتی تا 11 سالگی که نوع تفکر، متفاوت می‌شود و معمولا حالت انتزاعی پیدا می‌کند، فرق بین فانتزی و واقعیت را به‌درستی تشخیص نمی‌دهند. حتی ممکن است تفکر عینی، در بعضی از بزرگسالان، هم‌چنان استمرار پیدا کرده و تفکر انتزاعی، در آن‌ها شکل نگیرد. چنین افرادی به‌راحتی می‌توانند با یک هنرپیشه یا شخصیت بازی‌های رایانه‌ای، همانندسازی کنند و خودشان را جای آن‌ها بگذارند. به همین دلیل، گاهی پس از پخش برنامه‌هایی از تلویزیون، شاهد بروز اتفاق‌هایی هستیم که کودکان خود را جای بازیگر اصلی فیلم گذاشته و حوادثی را برای خود ایجاد کرده‌اند.

اگر می‌بینید بچه‌ها مشق‌هایشان را بدخط می‌نویسند بخاطر این است که در کودکی به جای یادگیری مهارتهای حرکتی ظریف، وقت خود را جلوی تلوزیون گذرانده‌اند.(5)

دیدن برنامه‌های تلوزیونی حتی اگر فایده‌ای هم برای کودک داشته باشند، نباید بیشتر از 2 ساعت طول بکشد و فقط باید در زمانهای از قبل مشخص شده باشد. زمان صرف غذا یکی از زمانهایی است که دیدن تلوزیون ممنوع است، چون عوارضی مثل چاقی، سوءهاضمه و متابولیسم پایین و عادات بد غذایی را به همراه می‌آورد. هنگامیکه همه اعضای خانواده برای صرف غذا دور هم نشسته‌اند بهترین زمان برای تعامل و صحبت کردن با یکدیگر است.

نقد انیمیشن پاندای کنگ‌فوکار و عصر یخبندان
برخی از مفاهیم استفاده شده در این انیمیشنها مثل تیغ دولبه است، از یک طرف دارای جنبه مثبت قوی‌ای است و از طرف دیگرتاثیرهای منفی عمیقی بر شالوده فکری و فرهنگی ما دارد. این مفاهیم به این دلیل که از قابلیت گشودن افقهای جدیدی در ساحت تفکر و عمل دارند مثبت‌اند ولی به سبب وجود برخی تفاوت‌های مبنایی با جریان فکری و فرهنگی اسلامی، می‌توانند در بلند مدت وارد نظام اندیشه‌ای ما شده و باعث ایجاد چالش‌های جدی بشوند. از جمله این مفاهیم، مفهوم اگزیستانسیالیسم است. در اینجا این نکته مهم نیست که یک فرد در چه نقطه‌ای قرار داشته و تا چه حد ضعیف است، مهم این است که او با تلاش و کوشش به سمتی می‌رود که بسیار با او فاصله داشته است. برای نمونه در انیمیشن پاندای کونگ‌فوکارمهم نیست که ذات او به عنوان یک حیوان تنبل تا چه حد است مهم هدف و باور اوست. اگر باور وجود داشته باشد و فرد اراده کند می‌تواند به هر چیزی که می‌خواهد برسد. چنین موضوعی شاید در نگاه اول مثبت باشد ولی در طول زمان موجب استحاله فکری کودکان و نوجوانان می‌شود. به عنوان نمونه تفاوت معناداری که بین دو جنس زن و مرد در قدیم وجود داشته از بین می‌رود و دوگانه مرد وزن زیر سوال می‌رود. اثرات این تفکر را می‌توان در بحث‌های مربوط به همجنس‌بازی و یا جراحی‌های مکرر تغییر جنسیت دید.

علاوه بر این موارد، پست مدرنیستی نیز در این انیمیشنها به وفور پیدا می‌شود، آن هم به طور متناوب و متنوع. مفاهیمی مثل کنار گذاشتن سنت‌ها، کنار گذاشتن قوانین دست و پاگیر و نسبی بودن مفاهیم و ارزشها. این رها کردن خود از تمام نظم‌ها و قوانین وچارچوبها برای رسیدن به اوج پیشرفت، نگاه نسبی گرایانه، تقدس‌زدایی از موضوعات مختلف، نبودن الگوی واحد و اعتقاد به الگوهای منحصر به فرد از مولفه‌هایی است که در این فیلم‌ها خودنمایی می‌کند. علاوه بر اینها پایبند نبودن به اخلاقیات را هم باید از مولفه‌های پست‌مدرنیسم معرفی کرد.

نظریه‌هایی که به حوزه علوم مربوط می‌شود مانند نظریه تکامل در عصر یخبندان کاملا قابل مشاهده است. این نظریات مخالف مبانی دینی ما است ولی در این انیمیشن اصل پذیرفته شده است.

مورد دیگر بحث شوخی‌های غیراخلاقی است که در این انیمیشنها امری معمول و رایج است. مخصوصا که مخاطبان اصلی این فیلمها کودک و نوجوان است که می‌تواند تاثیرات ناگورای بر روح و ذهن آنها داشته باشد.

به طور خلاصه نتایج منفی که از فیلم پاندای کونگ‌فوکار و عصر یخبندان به دست آمده به شرح زیر است:
تقدس زدایی: شوخی با اسطوره‌ها و افسانه‌ها، شوخی با استادان و بزرگان، شوخی با آداب و رفتار سنتی و زیر سوال بردن آدابی مثل تواضع در استاد.
راضی نبودن از وضع موجود: خسته‌کننده بودن زندگی روزمره، قانع نبودن به وضع کنونی با وجود تصمیم‌های نسل پیشین.
محتوای نامناسب کودک و نوجوان و پذیرش نظریه تکامل نیز از نتایج منفی عصر یخبندان می‌باشد.(6)

منابع:
(1). سایت اقتصاد آنلاین
(2). مجله اینترنتی نی‌نی بان
(3). سایت شهید آوینی
(4). سایت تابناک
(5). سایت برترینها
(6). تحلیل انیمیشنهای هالیوودی با رویکرد تربیتی از حسن بشیر و جواد جواهری. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره دهم، شماره1، بهار1396، 116-87