16 آذر 1388 / 19 ذی الحجة 1430 / 7 دسامبر 2009

1) 16آذرماه سال1305هجري شمسي: «دكترآذراندامي» پزشك برجسته ايراني متولد شد. بانو اندامي مدتي معلم بود اما بعداز ادامه تحصيل در رشته پزشكي همزمان با فعاليتهاي حرفه اي در انستيتو پاستور رياست بخش وبا و ديفتري اين مركز را به عهده گرفت و ازآن پس تحقيقات ارزشمند پزشكي خود را آغازكرد. درهمين ايام براي طي دوره تحقيقاتي به فرانسه رفت و گواهينامه تخصصي باكتري شناسي را اخذ كرد. دكتر آذراندامي پزشك و محقق سخت كوشي بود و درسال1992ميلادي اتحاديه ژئوفيزيك امريكا نام ايشان را براي ناميدن گودالي به قطر 30كيلومتر درسياره زهره انتخاب كرد. بدين ترتيب نام اين بانوي محقق ايراني براي هميشه درتاريخ علم كيهان شناسي ثبت شد.

2) 16آذرماه سال1332هجري شمسي: دانشجويان دانشگاه تهران براي اعتراض به برقراري روابط مجدد سياسي با انگلستان كلاسهاي خود را تعطيل كرد و تظاهرات باشكوهي برپا كردند. محل تجمع دانشجويان دانشكده فني دانشگاه تهران بود و مأموران به هنگام اوجگيري تظاهرات پس ازمحاصره دانشكده وارد آن شدند و درنتيجه درگيري سه تن ازدانشجويان بنامهاي شريعت رضوي، قندچي و بزرگ نيا به شهادت رسيدند. پس ازاين حادثه دانشگاه تهران تعطيل و انتشار چند روزنامه هم موضوع اعلام شد. دراين روز علاوه بر اعتراض به روابط مجدد سياسي ايران و انگليس مخالفت و اعتراض خود را درخصوص ديدار ريچارد نيكسون رئيس جمهور امريكا از ايران در سالروز حمله مأموران رژيم پهلوي دانشكده فني تهران تظاهرات باشكوهي برگزار شد و دراين تظاهرات فرياد مرگ برشاه برفضاي دانشگاه طنين انداخت و اين بارهم اين تظاهرات به درگيري انجاميد. ازاين رو 16آذرماه درتاريخ ايران روز دانشجو نامگذاري شده است تا يادآور ايستادگي و مقاومت دانشجويان درمقابل ظلم و ستم رژيم پهلوي باشد.

3) كشتار دانشجويان معترض به حضور آمريكائيان در دانشگاه تهران (1332ش): بعد از كودتاي 28 مرداد 1332، رژيم شاه كه توانسته بود با كمك اربابان بر اريكه قدرت بازگردد، درصدد برآمد تا پايه‏هاي حكومت خود را تثبيت كند، اما غافل از اين كه مردم در اولين فرصت، خشم و انزجار خويش را نشان خواهند داد. سه ماه و نيم بعد، نيكسون، معاون رييس جمهور آمريكا، راهي ايران گرديد تا نتيجه سرمايه گذاري 21 ميليون دلاري سازمان جاسوسي سيا را كه در راه كودتا و سرنگوني دولت مصدق هزينه كرده بود، از نزديك مشاهده كند. در اعتراض به اين سفر، دانشجويان دانشگاه‏هاي تهران، تظاهرات پرشوري عليه رژيمِ كودتا برپا كردند كه اين اعتراضات در روز پانزدهم آذر، به خارج از دانشگاه كشيده شد. صبح روز 16 آذر 1332، گارد شاهنشاهي براي اولين بار وارد صحن دانشگاه شد تا فرياد مخالفان را در گلو خفه كند. به دنبال آن، تعدادي از مأموران نيروي ويژه گارد شاهنشاهي رژيم پهلوي، سه نفر از دانشجويان معترض به نام‏هاي: مصطفي بزرگ‏نيا، احمد قندچي و مهدي شريعت رضوي را به شهادت رساندند. رژيم، در روز بعد بدون توجه به اين جنايت خود، دكتراي افتخاري حقوق را در اين دانشگاه به نيكسون اعطا كرد. از آن تاريخ، به ويژه پس از پيروزي انقلاب اسلامي، اين روز به عنوان روز دانشجو نام گرفته است.

4) درگذشت "جواد معروفي" آهنگ ساز (1372ش): استاد جواد معروفي، موسيقي دان معاصر در سال 1297 ش در تهران به دنيا آمد. وي يكي از معروف‏ترين و بهترين شاگردان درويش خان و علينقي وزيري و از موسيقي‏دانان زمان، بود. جواد معروفي از 14 سالگي به مدرسه موسيقي رفت و پس از فراگيري تار و ويولون به پيانو روي آورد و تحولي در شيوه نواختن پيانو در ايران به وجود آورد. او در نواختن پيانو، شيوه‏اي ويژه و يكتا داشت كه تكنيك، در آن آشكار بود. معروفي از سال 1319 ش، همزمان با گشايش راديو به اين مؤسسه پيوست و سال‏ها تك‏نواز پيانو بود. جواد معروفي سال‏ها عضو شوراي عالي موسيقي راديو بود و موفق به اخذ گواهي‏نامه عالي از هنرستان عالي موسيقي شد. وي سرانجام در 78 سالگي در تهران درگذشت.

5) 19ذيحجه سال1365هجري قمري: علامه ميرزا مهدي اصفهاني ازعلماي نيكوكاراصفهان بدرود حيات گفت. علامه اصفهاني تقريرات و تأليفات بسياري دارد اما هيچ يك ازآنها به چاپ نرسيده‎اند. ارزنده ترين مباحث تحقيقي علامه اصفهاني درباره« نمازغايَةُ المُني و مِعراجُ القُرب وَاللِّقا» نام دارد.

6) تولد فقيه مجاهد "سيدمحمد طباطبايي" از رهبران اصلي نهضت مشروطه(1258 ق): آيت اللَّه سيد محمد طباطبايى، در كربلا (و به قولي در تبريز) به دنيا آمد و در دو سالگي به ايران آورده شد. پس از گذراندن تحصيلات ابتدايى، در محضر ميرزا ابوالحسن جلوه و شيخ هادي نجم آبادي، حكمت و اخلاق را فرا گرفت و سپس درعتبات به درس ميرزاي شيرازي راه يافت. آيت اللَّه طباطبايى پس از واقعه‏ي تحريم تنباكو به درخواست ميرزاي بزرگ شيرازي راهي تهران گرديد و مبارزات سياسي خود را در راستاي نهضت مشروطه وسعت بخشيد. آيت اللَّه سيدمحمدطباطبايى، عالم بزرگ مسلمان و از روحانيون آزادي خواه ايران و رهبران اصلي نهضت مشروطيت به شمار مي‏رفت. ايشان با همكاري آيت اللَّه سيد عبداللَّه بهبهاني يكي ديگر از رهبران روحاني نهضت مشروطه، در راه مبارزه با استبداد قاجاريه، كوشش و مجاهدت بسيار كرد. هنگامي كه عين الدوله، صدر اعظم مظفرالدين شاه قاجار، آزادي خواهان را به سختي تحت فشار قرار داد و علاءالدوله حاكم تهران، چند تن از بازرگانان را به چوب بست، اين دو روحاني والامقام، به همراه عده‏ي كثيري از مردم به حرم حضرت عبدالعظيم در ري پناهنده شده و در حرم آن حضرت تحصُّن كردند. اين تحصُّن زمينه‏ي انقلاب مشروطه را فراهم آورد. اما پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلي شاه قاجار، آيت اللَّه سيد عبداللَّه بهبهاني تبعيد شد و آيت اللَّه طباطبايى در منزل خود، تحت نظر قرار گرفت. سيد محمدطباطبايى، درعين مجاهدت در راه خدا و آزادي مردم مسلمان ايران، دانشمندي آگاه و مطلع از اصول و مباني احكام اسلامي بود و براي گسترش علوم و معارف ديني، به تربيت شاگردان برجسته، اهتمام بسيار ورزيد. اين شخصيت برجسته‏ي ديني و سياسي، سرانجام پس از رنج فراواني كه در قيام مشروطه و پس از آن تحمل نمود، در حدود سال 1339 ق (1299 ش) در 81 سالگي درگذشت و در حرم حضرت عبدالعظيم در ري مدفون شد.

7) 7دسامبرسال1662ميلادي: «بِلز پاسكال» رياضيدان فرانسوي و مخترع ماشين حساب درگذشت. پاسكال از ابتداي دوره تحصيل استعداد و نبوغ خود را در رياضي آشكاركرد بطوريكه در 12سالگي بسياري ازقضاياي هندسي را حل كرد. پاسكال در18سالگي ماشين حساب را اختراع كرد. او از واضعان حساب احتمالات هم بشمار مي رود.

8) 7دسامبرسال1889ميلادي: نخستين اتومبيل جهان كه آن را «گردونه خودكار» ناميدند ، بدست «بنز» صنعتگر مبتكر آلماني ساخته شد. اين خودرو با سرعت 12كيلومتر درساعت حركت مي كرد و سوخت آن بنزين يا الكل بود.

9) 7دسامبر سال1941ميلادي: 200فروند هواپيماي ژاپني پايگاه نظامي امريكا را درپرل هاربر بمباران كردند. اين عمليات برق آسا هنگامي انجام گرفت كه ژاپني ها بناچار با نيروهاي امريكايي برسر ميز مذاكره نشسته بودند. دراين عمليات ضمن بمباران 19كشتي جنگي امريكا قواي ژاپن به ممالك آسياي جنوب شرقي هجوم برد و سرزمين اندونزي و جزاير سوماترا و جاوه را هم اشغال كرد. نبرد پرل هاربر در زمان جنگ جهاني دوم روي داد.

10) 7 دسامبر سال1981ميلادي: «عبدالوهاب كيّالي» از رؤساي كنگره جبهه آزاديبخش عرب و ازمبارزان آزادي فلسطين دربيروت بدست صهيونيستها ترور شد. او از دوران تحصيل با توجه به مشكلات و مسائل فلسطين با سياست آشنا شد و ازاين رو رساله دكتراي خود را در دانشگاه لندن درباره فلسطين و مقاومت عربها در برابر استعمار و صهيونيسم در قرن20 نوشت. كيّالي در مسير مبارزات خود نخستين مجله فلسطيني به نام «فلسطين آزاد» را منتشركرد. او همچنين «بنياد المؤسسةُ العَرَبيَّةُ لِلدِّراساتِ وَ النَّشر» را دايركرد كه امروزه از معتبرترين مؤسسات چاپ نشر بشمار مي رود. «تاريخ نوين فلسطين، جنبش مقاومت فلسطين و سوادهاي توسعه طلبانه صهيونيسم» از آثار عبدالوهاب كيّالي بشمار مي رود.

11) آزمايش موفقيت‏آميز اولين لوكوموتيو جهان در انگلستان (1804م): اولين راه‏آهن جهان در انگلستان ساخته شد كه در آن وسائط نقليه را به كمك اسب مي‏كشيدند. مبتكر اين عمل ريچارد تروي تيك، يك مهندس معدن انگليسي بود كه تجاربي را در زمينه ساخت وسايل نقليه جاده‏اي بخاري داشت و او براي نخستين بار، موتوري بخاري را براي كشاندن وسائط نقليه به كار گرفت. در روز هفتم دسامبر 1804م، اين موتور توانست باري به وزن 20 تن را به فاصله 16 كيلومتر حمل كند. با وجود پيش‏بيني بدبينان كه مي‏گفتند چرخ‏ها روي ريل آهني بند نخواهد شد، اين آزمايش موفقيت‏آميز بود. تروي تيك پس از چندي به اين نتيجه رسيد كه راه‏آهن مزبور را براي حمل مسافر هم مي‏توان به كار برد. از اين رو در سال 1808م راه آهن كوچكي در شهر لندن درست كرد. وي هر مسافر را با گرفتن مبلغي در مسيري دايره‏اي شكل سوار قطار مي‏كرد ولي با شكستن يكي از چرخ‏ها، تروي تيك برنامه را كنار گذاشت و ديگران كار او را به نحو پيشرفته‏تري ادامه دادند.(ر.ك: 25 ژوئيه)

12) مرگ "ويليام مكْ كينْلي" بيست و پنجمين رئيس‏جمهور امريكا (1901م)(ر.ك: 14 سپتامبر)

13) اعلان جنگ دولت امريكا به امپراتوري اتريش - مجارستان در جريان جنگ جهاني اول (1917م)

14) تصرف "ايسلند" توسط امريكا در جنگ جهاني دوم (1941م): كشور ايسلند از اواخر قرن نهم به عنوان محل سكونت برخي از مهاجران اروپايى برگزيده شد و از نيمه قرن دهم ميلادي به مدت بيش از 330 سال از دولتي مستقل برخوردار بود. اما در سال 1263م بر اساس قراردادي كه به "معاهده كهن" معروف شد به عنوان بخشي از نروژ تلقي گرديد. در سال 1381م نروژ و ايسلند به تصرف دانمارك درآمدند و اين وضعيت براي ايسلند تا نيمه قرن بيستم ادامه داشت. پس از شروع جنگ جهاني دوم و اشغال دانمارك توسط آلمان، ارتش انگلستان نيز با توجه به موقعيت استراتژيك ايسلند در جريان جنگْ به تصرف آن مبادرت ورزيد. اما در 7 دسامبر 1941 كنترل نظامي ايسلند به امريكا واگذار گرديد. در 17 ژوئن 1944، ايسلند با لغو يك جانبه قرارداد 1918م به استقلال دست يافت. بر اساس قرارداد 1918 امور دفاعي و سياست خارجي ايسلند در اختيار دانمارك قرار داشت.

15) بمباران پايگاه نظامي امريكا توسط هواپيماهاي ژاپن (1941م): در حالي كه جنگ جهاني دوم در اروپا به شدت ادامه داشت، در روز هفتم دسامبر 1941م، 360 فروند هواپيماي ژاپني، پايگاه نظامي امريكا را در بندر پِرْلْ هارْبور واقع در اقيانوس آرام بمباران كردند. اين عمليات زماني انجام شد كه ژاپني‏ها مشغول مذاكره با امريكايى‏ها در مورد مسايل شرق آسيا بودند. هم زمان با اين عمليات كه در آن، بسياري از 86 كشتي امريكايى مستقر در اين بندر منهدم شد، حمله وسيع قواي ژاپن به كشورهاي جنوب شرقي آسيا و جزاير اقيانوس آرام از جمله اندونزي و جزاير جاوه و سوماترا آغاز شد و اين سرزمين‏ها به اشغال نيروهاي ژاپن درآمد. به دنبال حمله نيروي هوايى ژاپن به اين پايگاه، فرداي آن روز امريكا به ژاپن اعلان جنگ داد و جنگ جهاني دوم به شرق آسيا نيز گسترش يافت. به دنبال اعلان جنگ امريكا به ژاپن، سران آلمان و ايتاليا هم كه به موجب پيمان سه جانبه، متحد ژاپن بودند، در روز يازدهم دسامبر به امريكا اعلان جنگ دادند. به اين ترتيب، جنگ محدودي كه در سپتامبر 1939م با حمله آلمان به لهستان آغاز شده بود، پس از دو سال به يك جنگ بزرگ جهاني تبديل گرديد.